خبرگزاری دید: بحث حذف عنوان «سرپرست» از کابینه حکومت طالبان در هفتههای اخیر یکی از موضوعات مورد توجه در فضای سیاسی کشور بوده است. این اقدام در نگاه نخست میتواند نشانهای از تلاش حکومت سرپرست برای تثبیت موقعیت خود به عنوان یک حکومت رسمی تلقی شود، اما پرسش اساسی این است که چنین تغییری بیشترین تأثیر را بر کدام حوزه خواهد داشت؟
برای پاسخ به این پرسش، خبرگزاری دید، یک نظرسنجی با چهار گزینه برگزار کرد که در ادامه، نتایج آن تحلیل و ارائه میشود.
نتایج نظرسنجی
روابط خارجی و بهرسمیت شناختهشدن حکومت طالبان ـ ۴۶ درصد
انسجام و تقویت ساختار درونی حکومت طالبان ـ ۱۵ درصد
وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ـ ۰ درصد
بیتأثیر و صرفاً تغییر ظاهری ـ ۳۹ درصد
تحلیل نتایج
روابط خارجی و مشروعیت بینالمللی
بیشترین درصد شرکتکنندگان (۴۶ درصد) بر این باورند که حذف عنوان «سرپرست» از کابینه حکومت سرپرست طالبان، مبتنی بر سیاست خارجی این حکومت است. این نگاه بر این فرض استوار است که رهبری حکومت طالبان تلاش میکند با حذف عنوان سرپرست از حکومت خود، تلاش میکند به یک حکومت رسمی و دارای ساختار حقوقی روشن تبدیل شود و از جهان بخواهد که آن را به رسمیت بشناسد، اما با توجه به وجود چالشهای حقوق بشری و موضوع حقوق زنان و اقلیتها، صرف تغییر عنوان نمیتواند راه برای رسیدن به چنین هدفی، باز و هموار کند.
انسجام درونی حکومت طالبان
۱۵ درصد شرکتکنندگان این تغییر را ناشی از انگیزه تقویت نظم و انسجام داخلی حکومت طالبان میدانند. این دیدگاه بیشتر از نگاه اداری و ساختاری به موضوع مینگرد و معتقد است که کنار رفتن عنوان «سرپرست» نشانه آن است که حکومت طالبان به دنبال گذار از وضعیت موقت به یک نظام رسمیتر دارای نظم و انسجام درونی است.
وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم
هیچیک از شرکتکنندگان، حذف عنوان «سرپرست» را مؤثر بر اقتصاد و زندگی روزمره مردم ندانسته است. این نتیجه نشان میدهد که جامعه، امیدی به بهبود مستقیم شرایط اقتصادی از رهگذر تغییر عنوان حکومت سرپرست طالبان ندارد و عوامل اصلی رکود و بحران اقتصادی کشور را در حوزههای دیگر (مانند تحریمها، انحصار قدرت، انزوای سیاسی و ضعف نظام بانکی) جستجو میکند.
تغییر ظاهری و بیاثر بودن
۳۹ درصد شرکتکنندگان معتقدند این تغییر صرفاً جنبه ظاهری دارد و تأثیر جدی در هیچ حوزهای نخواهد گذاشت. این گروه بر این باورند که چالشهای اصلی طالبان در عرصه مشروعیت داخلی و بینالمللی، سیاستهای اجتماعی و حقوق بشری است و صرف تغییر عنوانها نمیتواند ماهیت حکومت را تغییر دهد.
جمعبندی
نتایج این نظرسنجی نشان میدهد که افکار عمومی، حذف عنوان «سرپرست» را بیش از هر حوزهای با روابط خارجی و مسأله بهرسمیت شناختهشدن حکومت طالبان پیوند میدهند. با این حال، بخش قابل توجهی از پاسخدهندگان آن را صرفاً یک تغییر شکلی و غیرمؤثر ارزیابی کردهاند.
به نظر میرسد اگرچه ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر حکومت طالبان، با این اقدام در پی نمایش ثبات و رسمیتبخشی به کابینه است، اما تحقق تأثیر واقعی آن در گرو اصلاحات عمیقتر در حوزههای سیاسی، حقوقی و اجتماعی خواهد بود؛ اصلاحاتی که بتواند هم انسجام داخلی و هم مقبولیت بینالمللی را به همراه آورد.