خبرگزاری دید: وزارت دفاع طالبان پس از پایان عملیات انتقامی، هشداری قاطع درباره نقض حریم هوایی افغانستان صادر کرد. در مقابل، وزارت داخله پاکستان با لحنی تهدیدآمیز، افغانستان را به پاسخی مشابه آنچه به هند داده است، تهدید نمود.
شامگاه شنبه ۱۹ میزان، صحنهای بیسابقه در تاریخ روابط افغانستان و پاکستان رقم خورد. آتش درگیریهای گسترده میان نیروهای طالبان و مرزبانان پاکستان در هشت ولایت مرزی، از هلمند تا کنر، فضای امنیتی منطقه را به لرزه درآورد.
این رویارویی مسلحانه، که با سلاحهای سبک و سنگین همراه بود، نه تنها نمایشی از عمق بحران دوجانبه است، بلکه نقطه عطفی در معادلات قدرت جنوب آسیا محسوب میشود.
وزارت دفاع طالبان پس از پایان عملیات انتقامی، هشداری قاطع درباره نقض حریم هوایی افغانستان صادر کرد. در مقابل، وزارت داخله پاکستان با لحنی تهدیدآمیز، افغانستان را به پاسخی مشابه آنچه به هند داده است، تهدید نمود. ویدیوهای منتشرشده از صحنههای نبرد، شدت این تقابل را به تصویر میکشد و نگرانیها از احتمال تبدیل این درگیری به جنگی فراگیر را تشدید میکند.
همزمان صبح امروز یکشنبه، ۲۰ میزان ارتش پاکستان در بیانیهای اعلام کردند که نیروهای مرزی این کشور، در تلافی حملات شب گذشته طالبان بر پاسگاههای مرزی پاکستان، ۲۰ پاسگاه مرزی طالبان را در امتداد خط دیورند هدف قرار دادهاند. هنوز جزئیاتی از آمار تلفات احتمالی درگیریهای فوق منتشر نشده است.
ریشه این تنشها به حمله هوایی بیسابقه پاکستان در پنجشنبه گذشته بازمیگردد. جنگندههای پاکستانی برای نخستین بار در تاریخ، به قلب کابل حمله کردند تا رهبران تحریک طالبان پاکستان را هدف قرار دهند. این تهاجم مستقیم به پایتخت افغانستان، نشاندهنده ناامیدی عمیق اسلامآباد از سیاستهای کابل در قبال گروههای شبهنظامی مخالف خود است و نقطه فروپاشی دیپلماسی دوجانبه را رقم میزند.
طالبان، که پس از بازگشت به قدرت روابط پیچیدهای با پاکستان داشتهاند، این اقدام را نقض آشکار حاکمیت ملی تلقی کرده و با حملات هماهنگ مرزی پاسخ دادند. همزمان، گزارشهای تایید ناشده از کشته شدن دهها نظامی پاکستانی و چندین افغان حکایت دارد.
پاکستان، به نظر میرسد مدتهاست در تدارک چنین عملیاتی بوده است. بازگشت طالبان به قدرت، مشکلات امنیتی اسلامآباد را دوچندان ساخته و ناآرامیهای داخلی این کشور را تشدید کرده است. تنشهای مزمن با هند نیز منابع نظامی آن کشور را مصروف داشته و اسلامآباد را در موضع انفعال استراتژیک قرار داده است.
با این حال، اسلامآباد از طریق حملات نظامی تلاش میکند تا کابل را به تغییر سیاست وادار سازد، از دوریگزینی از هند گرفته تا قطع ارتباط با تحریک طالبان پاکستان. این استراتژی، در شرایطی که هند روابط خود با طالبان را تعمیق بخشیده، اقدامی حسابشده برای بازسازی توازن قدرت منطقهای به نظر میرسد.
در چنین وضعیتی، حملات برقآسای طالبان در چندین منطقه مرزی، اسلامآباد را غافلگیر ساخت. گزارشها از سقوط چندین پاسگاه پاکستانی و اعزام نیروهای کمکی حکایت دارد، هرچند کابل پایان عملیات را اعلام کرده است. این واکنش قاطع، نخستین ضربه نظامی جدی افغانستان به پاکستان را رقم زد و پیامی روشن به اسلامآباد فرستاد، مبنی بر این که افغانستان جدید، تحمل تجاوز را ندارد.
این رویداد، که با نگرانی کشورهای منطقهای همچون ایران، عربستان سعودی و قطر همراه شده، شکنندگی روابط دوجانبه را برملا میسازد. احتمال میرود این تنشها به بحران بزرگتری تبدیل شود، مگر آنکه گفتوگوهای دیپلماتیک جایگزین زبان اسلحه گردد.
با این همه، پاکستان، گرفتار در باتلاق داخلی و رقابت با هند، و افغانستان، درگیر بازسازی پس از جنگ، هر دو از صلح سود میبرند. اما اگر این مسیر ادامه یابد، منطقه جنوب آسیا شاهد بیثباتی عمیقتری خواهد بود که عواقب آن فراتر از خط دیورند گسترش خواهد یافت.
نویسنده: رحمت الله عنایتی-خبرگزاری دید