خلیلزاد در کابل؛ بازگشت بازیگر قدیمی به صحنه سیاست افغانستان
خبرگزاری دید: برخی منابع غربی حضور خلیلزاد را نشانهای از «مأموریتی غیررسمی از سوی واشنگتن» میدانند؛ مأموریتی برای ارزیابی اوضاع افغانستان و امکان بازسازی نوعی ارتباط کنترلشده با طالبان در چارچوب منافع منطقهای آمریکا. با این حال، طالبان تاکنون تلاش کردهاند سفر او را بهعنوان یک دیدار شخصی و فاقد ماهیت سیاسی جلوه دهند.
سفر غیررسمی زلمی خلیلزاد به کابل، در اوج تنشهای دیپلماتیک میان حکومت طالبان و پاکستان، گمانهزنیها درباره نقش پنهان او در مدیریت بحران و آینده سیاسی کشور را تشدید کرده است. دیدارهای گسترده او با مقامات حکومت طالبان این پرسش را برانگیخته که آیا خلیلزاد بار دیگر در پی ایفای نقش میانجی میان قدرتهای متخاصم منطقهای است یا مأموریتی فراتر از آن دارد.
زلمی خلیلزاد، دیپلمات افغانتبار آمریکایی و چهره محوری توافق دوحه، بار دیگر به صحنه سیاست افغانستان بازگشته است. سفر اخیر او به کابل ـ که رسانههای محلی آن را «غیررسمی اما هدفمند» توصیف کردهاند، همزمان با تشدید درگیریهای مرزی میان حکومت طالبان و پاکستان و افزایش انزوای بینالمللی کابل انجام شده است.
منابع نزدیک به حکومت طالبان تأیید کردهاند که خلیلزاد در جریان این سفر با برخی مقامهای ارشد این گروه از جمله امیرخان متقی دیدار داشته است. هرچند محتوای این دیدارها علنی نشده، اما تحلیلگران معتقدند که محور اصلی گفتگوها، یافتن راهی برای کاهش تنشهای مرزی و جلوگیری از گسترش درگیریها بوده است.
حضور خلیلزاد در این مقطع زمانی، از چند زاویه قابل توجه است.
نخست، بازگشت او به کابل یادآور نقش پررنگش در مهندسی توافق صلح دوحه است؛ توافقی که مسیر بازگشت طالبان به قدرت را هموار کرد، اما اکنون خود به سرچشمه بحرانهای جدید بدل شده است.
دوم، همزمانی سفر او با فشارهای فزاینده پاکستان بر طالبان، این تصور را تقویت کرده که او میکوشد میانجی نوعی آشتی تاکتیکی میان اسلامآباد و کابل باشد تا مانع از فروپاشی کامل توافقات امنیتی گذشته شود.
از سوی دیگر، برخی منابع غربی حضور خلیلزاد را نشانهای از «مأموریتی غیررسمی از سوی واشنگتن» میدانند؛ مأموریتی برای ارزیابی اوضاع افغانستان و امکان بازسازی نوعی ارتباط کنترلشده با طالبان در چارچوب منافع منطقهای آمریکا. با این حال، طالبان تاکنون تلاش کردهاند سفر او را بهعنوان یک دیدار شخصی و فاقد ماهیت سیاسی جلوه دهند.
تحلیلگران اما نگاههای متفاوتی به این سفر دارند. شماری آن را بخشی از تلاشهای خلیلزاد برای بازسازی چهره خود پس از شکست روند دوحه میدانند، در حالی که گروهی دیگر معتقدند او همچنان نفوذ و شبکه ارتباطی گستردهای در میان حلقات سیاسی و قومی افغانستان دارد و بازگشتش میتواند مقدمهای برای ایفای نقش رسمیتر در آینده باشد.
در نهایت، حضور غیرمنتظره زلمی خلیلزاد در کابل، فارغ از انگیزههای آشکار و پنهان، بار دیگر یادآور این واقعیت است که بازیگران بینالمللی همچنان در مدار افغانستان میچرخند؛ جایی که سایه واشنگتن، اسلامآباد و دوحه هنوز از معادلات قدرت در آن کنار نرفته است.
نویسنده: حامد احسانی – خبرگزاری دید