خبرگزاری دید: هند پس از پایان یافتن قرارداد اجاره، بیسروصدا از پایگاه هوایی راهبردی آیِنی در تاجیکستان خارج شده است؛ اقدامی که به گفته کارشناسان، بهجای تضعیف موقعیت دهلی نو در آسیای مرکزی، نشاندهنده تغییر رویکرد این کشور در قبال معادلات امنیتی منطقه پس از حاکمیت طالبان بر افغانستان است.
مقامات مطلع به خبرگزاری «پیتیآی» هند گفتهاند که توافق دوجانبه هند و تاجیکستان درباره توسعه و بهرهبرداری مشترک از پایگاه آیِنی حدود چهار سال پیش منقضی شده و تمدید نشده بود. بر اساس این گزارش، عملیات نیروهای هندی در این پایگاه تا سال ۲۰۲۳ بهطور کامل جمعآوری و خاتمه یافته است.
پایگاه آیِنی که در دوران شوروی ساخته شده بود، از اواخر دهه ۱۹۹۰ با سرمایهگذاری و نوسازی گسترده هند، شامل بِهسازی باند، پناهگاههای هواپیما و سامانههای کنترل پرواز، به نخستین پایگاه کامل نظامی خارجی هند تبدیل شد. موقعیت جغرافیایی آن، در حدود ۳۰۰ کیلومتری دهلیز واخان افغانستان و هممرز با مناطق حساس پاکستان و چین، به دهلی نو امکان میداد در صورت بروز درگیری، معادلات امنیتی اسلامآباد و پکن را پیچیده کند.
با این حال، تحولات امنیتی منطقه، بهویژه سقوط کابل و تسلط طالبان در افغانستان، موجب شد اهمیت راهبردی پایگاههای آیِنی و شفاخانه میدانی فَرخار که در دوران مقاومت شمال برای پشتیبانی از مجروحان استفاده میشد، کاهش یابد. به همین دلیل، کارشناسان نظامی هند هزینههای نگهداری این پایگاهها را دیگر توجیهپذیر نمیدانستند.
تحلیلگران معتقدند خروج هند از آیِنی نشانه تغییر راهبرد در قبال آسیای مرکزی است؛ راهبردی که بر تعامل با حکومت طالبان بهعنوان بازیگری مستقل از پاکستان استوار است و بر شکافهای تاریخی کابل ـ اسلامآباد، از جمله منازعات دیرینه پیرامون خط دیورند و رقابتهای قومیتی پشتون ـ پنجابی، تکیه دارد.
این تغییر همچنین فرصتی برای بازنگری جامع سیاست هند درباره ایجاد پایگاههای نظامی خارجی فراهم کرده است. پرسشهایی نظیر نحوه تخصیص بودجه محدود دفاعی ۷۶ میلیارد دالری، نوع پایگاههای مورد نیاز ـ از مراکز لجستیکی و شنود گرفته تا پایگاههای کامل ـ و ظرفیتهای مورد نیاز برای ایجاد توانمندیهای فرامنطقهای، اکنون در دستور کار دولت دهلی نو قرار دارد.