چشمانداز علم وفناوری در افغانستان فرصت هاوظرفیت های نهفته
خبرگزاری دید: یکی از عوامل بنیادین توسعه علمی، دسترسی فراگیر به آموزش است. تجربه کشورهای منطقه و جهان نشان میدهد که هرگاه نیمی از جمعیت از مسیر آموزش کنار گذاشته شود، روند رشد علمی، نوآوری و توسعه اقتصادی با کندی جدی مواجه میشود.
افغانستان با تمدنی دیرینه و پیشینهای غنی در علوم و اندیشه، امروز در نقطهای قرار دارد که آینده علمی آن بیش از هر زمان دیگر نیازمند توجه و تصمیمسازی آگاهانه است. چالشهای موجود در نظام آموزشی کشور، طبیعی است که بر ظرفیت علمی اثر گذاشته، اما در کنار آن، فرصتهای ارزشمندی نیز وجود دارد که میتواند مسیر آینده را تغییر دهد.
یکی از عوامل بنیادین توسعه علمی، دسترسی فراگیر به آموزش است. تجربه کشورهای منطقه و جهان نشان میدهد که هرگاه نیمی از جمعیت از مسیر آموزش کنار گذاشته شود، روند رشد علمی، نوآوری و توسعه اقتصادی با کندی جدی مواجه میشود. در افغانستان نیز محدود شدن فرصتهای آموزشی برای بخشی از جامعه، بر ظرفیت تولید علم و تربیت نیروی متخصص تأثیر گذاشته است.
بیتردید، گشودن دوباره فضای تعلیموتربیت برای همه اقشار، میتواند نقش تعیینکنندهای در بازسازی علمی کشور داشته باشد.
از سوی دیگر، مهاجرت شماری از استادان و پژوهشگران نیز باعث کاهش توان علمی دانشگاهها شده است. هرچند این مسئله پیامد شرایط سالهای گذشته است، اما تجربه نشان داده است که فراهمسازی فضای آرام و قابل پیشبینی برای فعالیت علمی میتواند بخشی از این روند را معکوس کند و زمینه بازگشت نیروهای متخصص را فراهم سازد.
در کنار این چالشها، نقاط قوت قابلتوجهی نیز وجود دارد:
جمعیت جوان و علاقهمند، دانشگاههای فعال در ولایات مختلف، ظرفیتهای پنهان در حوزههای فناوری و مهارتآموزی، و علاقه گسترده به یادگیری. این موارد نشان میدهد که افغانستان میتواند در مدت کوتاهی جهشی قابل توجه داشته باشد، اگر مسیر تعلیم، پژوهش و نوآوری برای همگان هموار شود.
در این میان، همکاری با نهادهای علمی جهان اسلام از جمله بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) میتواند به تقویت ارتباطات پژوهشی، انتقال تجربه، ایجاد شبکههای مشترک و حمایت از جوانان مستعد کمک کند. چنین همکاریهایی میتواند پلی میان ظرفیتهای داخلی افغانستان و فرصتهای علمی منطقه ایجاد کند.
توسعه علمی افغانستان نه تنها یک ضرورت آموزشی، بلکه یک نیاز استراتژیک برای آینده کشور است. هر اندازه فضای آموزش و پژوهش گستردهتر، فراگیرتر و پایدارتر شود، امید به پیشرفت و توان علمی نسل آینده نیز افزایش خواهد یافت.
افغانستان با بهرهگیری از ظرفیتهای انسانی خود و با گشودن درهای علم و دانش به روی همه شهروندان، میتواند جایگاه شایستهتری در جهان اسلام و عرصه دانش جهانی کسب کند.
افغانستان با جمعیت جوان و استعدادهای علمی فراوان، ظرفیت بالایی برای پیشرفت در عرصه علم و فناوری دارد. توسعه علمی، کلید ثبات، رشد اقتصادی و آیندهای پایدار است و نیازمند فراهمسازی فرصتهای آموزشی برای همه، حمایت از پژوهشگران و تقویت همکاریهای منطقهای و بینالمللی است. وقتی جوانان، دانشگاهها و نهادهای علمی با هم کار کنند، میتوان شکاف موجود در تولید دانش و نوآوری را جبران کرد و مسیر پیشرفت پایدار کشور را هموار ساخت. علم، پلی است که آینده افغانستان را روشن میکند.
نویسنده: سید ایوب حسینی – خبرگزاری دید