هنجارهای فرهنگی که دختران و زنان را از ادامه تحصیلات عالی منصرف می‌کند، مانع بزرگی برای دختران و زنان افغان است. بسیاری از خانواده‌های محافظه‌کار و سنتی بر این عقیده هستند که زنان به خانه تعلق دارند و نباید تحصیل کنند
آموزش به طور گسترده به عنوان حق اساسی بشری شناخته شده است که برای افراد ضروری است تا زندگی کامل و توانمندی داشته باشند. متأسفانه، در مناطق خاصی از جهان، به‌ویژه برای زنان، دسترسی به آموزش تضمین نشده است. بازگشت طا-لبان به قدرت در افغانستان، موانع دیرینه‌ای را که زنان افغان برای تحصیل با آن روبرو بوده‌اند، تشدید کرده است.
در مورد حقوق زنان، سازمان ملل متحد افغانستان را «ستمگرترین ملت جهان» می‌داند. از نظر تاریخی، زنان در افغانستان از امکانات تحصیلی کمتری برخوردار بوده‌اند. از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، طا-لبان زنان را از رفتن به مکتب منع کردند و هر کسی را که نافرمانی می‌کرد با مرگ مجازات می‌کرد. در حالی که در سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل‌توجهی در این زمینه صورت گرفته است، اما تعصبات فرهنگی و کمبود منابع همچنان مانع اصلی آموزش زنان در افغانستان است.
تسلط طا-لبان و سایر رویدادهای اخیر در افغانستان خطر بیشتری را برای دسترسی دختران به مکتب به وجود آورده است. اگر طا-لبان در اجرای تفسیر سخت‌گیرانه خود از قوانین شریعت موفق باشند، ممکن است آموزش و مشارکت عمومی زنان بار دیگر محدود شود.
وضعیت کنونی دانش‌آموزان دختر در افغانستان
به گفته یونیسف، تنها ۳۷ درصد از زنان افغان می‌توانند بنویسند و بخوانند و این تعداد در مناطق روستایی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. دیدگاه‌های فرهنگی که آموزش مردان را بالاتر از آموزش زنان می‌دانند، کمبود زیرساخت‌ها، منابع و نگرانی‌های امنیتی تنها چند مورد از دلایل بسیاری است که باعث می‌شود دختران نتوانند در افغانستان به مکتب بروند.
بسیاری از خانواده‌ها به دلیل ترس از امنیت و آینده دختران شان، تمایلی به فرستادن آن‌ها به مکتب ندارند.
اهمیت آموزش برای زنان افغان
آموزش فواید بی‌شماری برای افراد، اجتماع‌ها و جوامع دارد. اقتصاد، صحت و استقلال زنان افغان همه ممکن از تحصیل بهره زیادی ببرد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آموزش زنان برای اقتصاد در سطح فردی و اجتماعی مفید است. زنانی که سطح تحصیلات بیشتری دارند، بیشتر در بازار کار شرکت می‌کنند، دستمزد بهتری دریافت می‌کنند و معیارهای زندگی خانواده و جامعه خود را افزایش می‌دهند. آموزش زنان پوتانسیل کاهش فقر و تقویت اقتصاد متزلزل افغانستان را دارد.
موانع دسترسی زنان افغان به تحصیل
هنجارهای فرهنگی که دختران و زنان را از ادامه تحصیلات عالی منصرف می‌کند، مانع بزرگی برای دختران و زنان افغان است. بسیاری از خانواده‌های محافظه‌کار و سنتی بر این عقیده هستند که زنان به خانه تعلق دارند و نباید تحصیل کنند. این دیدگاه به ویژه در مناطقی با جمعیت کمتر که دختران و زنان با موانع بیشتری برای آموزش مواجه هستند، رایج است. دخترانی که تصمیم می‌گیرند در مکتب ثبت نام کنند یا به تحصیل خود ادامه دهند در معرض خطر آزار و اذیت، تبعیض یا حتی تجاوز فیزیکی قرار می‌گیرند.
کمبود منابع از قبیل زیرساخت‌ها و منابع مالی نیز مانع مهمی برای دانشجویان دختر در افغانستان است. صنف‌های درسی، تشناب و آب‌نماها همه چیزهایی هستند که بسیاری از مکاتب افغانستان فاقد آن است. به ویژه در مناطق روستایی، جایی که مکتب‌ها معمولاً در فاصله دور از خانه قرار دارند. این امر حضور دختران و زنان را در مکتب چالش برانگیز می‌کند. ناتوانی حکومت و سازمان‌های خارجی کمبود منابع آموزشی را در افغانستان تشدید کرده است.
جنگ طولانی و هرج و مرج در افغانستان نیز تأثیر عمده‌ای بر نظام آموزشی این کشور داشته است. گروه‌های مسلح به مکتب حمله کرده‌اند و در نتیجه مکتب‌ها را تخریب کرده‌اند. سابقه طالبان در سرکوب حقوق زنان، نگرانی‌ها را در مورد امنیت دختران و زنانی که به دنبال تحصیل هستند افزایش داده است.
تقویت دسترسی زنان افغان به آموزش به عنوان بخشی از جامعه بین‌المللی
با این وجود، به‌رغم تلاش‌های دولت برای افزایش دسترسی زنان به آموزش در سال‌های اخیر، پیشرفت‌ها به دلیل تداوم مشکلات امنیتی، بی‌ثباتی اقتصادی و موانع فرهنگی در افغانستان بطی بوده است. اگر افغانستان بخواهد دستاوردهای آموزشی، به خصوص برای زنان داشته باشد، کمک خارجی ضروری است. بورسیه‌های تحصیلی زنان، آموزش معلمان و سایر نیازهای زیرساختی ممکن است توسط سازمان‌های بین‌المللی برآورده شود. کشورهای کمک کننده همچنین ممکن ساخت مکتب را تمویل کنند و وسایل ضروری مانند کتاب‌های درسی و کمپیوتر را در اختیار آن‌ها قرار دهند.
آموزش خوب برای رشد و ثبات هر جامعه ضروری است، و از همین‌رو حق اساسی انسان است. برای زنان افغان که به‌دلیل کنوانسیون‌های فرهنگی و اجتماعی به طور سنتی از آموزش رسمی محروم شده‌اند، این امر از اهمیت بالایی برخوردار است. استقلال اقتصادی زنان، چشم‌انداز شغلی و مشارکت سیاسی همه ممکن از افزایش سطح تحصیلات سود ببرند.
آموزش زنان افغان طیف وسیع اثرات مثبت را دارا می‌باشد. زنانی که سطح تحصیلات بالاتری دارند، احتمالاً از قوانینی حمایت می‌کنند که برابری جنسیتی را افزایش می‌دهد، در نیروی کار مشارکت می‌کند و کمک‌های مثبتی به جوامع خود می‌کند. آموزش فقر را کاهش و ثبات اقتصادی را افزایش می‌دهد.
