ارزیابی کاستی‌های طا-لبان
طا-لبان با چالش‌های ناشی از اقتصاد شکننده، نهادهای ضعیف و یک بحران انسانی حاد روبرو هستند. تخمین زده می‌شود که ۲۰ میلیون نفر در افغانستان با گرسنگی شدید روبرو هستند که وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند. سازمان‌های تروریستی فراملی، از جمله داعش خراسان (ISKP)، تحریک طا-لبان پاکستان (TTP) و جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM)، تهدیدهای جدی هم برای افغانستان و هم برای منطقه گسترده‌تر هستند
وضعیت افغانستان، پس از بازگشت طا-لبان به قدرت در ۱۵ اگست ۲۰۲۱، نیاز به ارزیابی دقیق دارد. این دوره شیوه حکومتداری متمایز طا-لبان را که با آمیزه‌ای از استبداد و سازگاری عملی مشخص می‌شود، هویدا شده است. به‌رغم عدم شناسایی رسمی بین‌المللی، طا-لبان اقتدار عملی خود را در افغانستان تحکیم کرده است، حتی اگر هنوز به‌عنوان نهاد حکومتی رسمی شناخته نشده باشد.
در داخل کشور، عملکرد حکومت فعلی افغانستان همچنان در معرض بحث و انتقاد قرار دارد و بر تغییرات طا-لبان تاکید می‌کند. ساختار حکومت موقت فعلی آن‌ها، که در ۷ سپتمبر ۲۰۲۱ تأسیس شد که جنبه‌هایی از حکومت دهه ۱۹۹۰ آن‌ها را منعکس می‌کند. سیاست‌های رهبر، نخست‌وزیر و معاونان نخست‌وزیر برگرفته از تفسیر محدودی از قوانین شریعت پیروی می‌کند. قابل ذکر است که طا-لبان بیش از ۵۰۰ هزار عضو دولت قبلی را حفظ کرده‌اند و چارچوب وزارتی از قبل موجود را با تنها چند استثنا حفظ کرده اند، مانند انحلال کمیسیون انتخابات و جایگزینی وزارت امور زنان به وزارت امر به معروف و نهی از منکر؛ امری که نشانه عقبگرد برای حقوق زنان است.
در حالی که طا-لبان در ابتدا متعهد به ایجاد یک دولت فراگیر و پاسخگو بودند، ترکیب کابینه آن‌ها هنوز از نظر تنوع قومی و نمایندگی جنسیتی ضعیف است. در حالی که برخی از اعضا با پیشینه‌های قومی مختلف دارای مناصب هستند، کابینه منحصراً تحت سلطه مردان و پشتون‌ها باقی مانده است. علاوه بر این، تعلیق قانون اساسی ۲۰۰۴ افغانستان، بدون جایگزینی، سوال‌هایی را در مورد ساختار حکومتداری و چارچوب قانونی آینده کشور ایجاد می‌کند. ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طا-لبان نفوذ قابل توجهی بر روند حکومتداری و تصمیم‌گیری طا-لبان دارد. به‌رغم مخالفت چندین گروه مسلح و جناح‌های سیاسی، مخالفت سیاسی قابل ملاحظه‌ای در داخل افغانستان وجود ندارد، زیرا مقامات تبعیدی دولت قبلی پراکنده هستند و صدای واحد در میان مردم نیست.
به‌رغم کاستی‌های حکومتداری، طا-لبان توانسته‌اند درجه‌ای از امنیت، ثبات و اقتدار متمرکز را ایجاد کنند و خدمات اساسی و ثبات اقتصادی را ارایه دهند. قابل توجه است که خشونت در سال ۲۰۲۲ به میزان قابل توجهی کاهش یافت و درک امنیتی بهبود یافت. طا-لبان عملاً در تولید درآمد از طریق مالیات، گمرک و تجارت و همچنین تلاش برای مبارزه با فساد و کاهش کشت خشخاش نشان داده‌اند. با این وجود، نگرانی‌های قابل توجهی در مورد انسجام سیاسی و اجتماعی وجود دارد که با بحران انسانی مداوم و حضور گروه‌های تروریستی فراملی تشدید شده است. انکار حقوق اساسی بشر، به ویژه محدودیت‌های شدید حقوق زنان، همچنان یک نگرانی جدی است. در حالی که برخی از اعضای طا-لبان از آموزش زنان ابراز حمایت کرده اند، اما تعهد تزلزل‌ناپذیر این گروه به ایدیولوژی و اختیارات رهبر طا-لبان مانع از تغییرات اساسی در سیاست می‌شود.
طا-لبان با چالش‌های ناشی از اقتصاد شکننده، نهادهای ضعیف و یک بحران انسانی حاد روبرو هستند. تخمین زده می‌شود که ۲۰ میلیون نفر در افغانستان با گرسنگی شدید روبرو هستند که وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند. سازمان‌های تروریستی فراملی، از جمله داعش خراسان (ISKP)، تحریک طا-لبان پاکستان (TTP) و جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM)، تهدیدهای جدی هم برای افغانستان و هم برای منطقه گسترده‌تر هستند. به خصوص داعش خراسان ISKP، به‌رغم سرکوب اولیه طا-لبان، به حملات خود ادامه می‌دهد. افغانستان میزبان تقریباً ۲۰ گروه تروریستی است که فضای امنیتی را پیچیده‌تر می‌کند.
با وجود تضمین‌ها برای جلوگیری از تبدیل شدن خاک افغانستان به بهشت سازمان‌های تروریستی بین‌المللی، ناتوانی طا-لبان در مقابله با این تهدیدات، روابط دیپلماتیک را با کشورهای همسایه، به ویژه پاکستان تیره کرده است.
همسایگان افغانستان به شدت از بی‌میلی یا ناتوانی طا-لبان در مقابله موثر با تروریزم ابراز ناامیدی می‌کنند. طا-لبان به صورت دیپلماتیک با بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی درگیر شده‌اند و دامنه ارتباط خود را فراتر از همسایگی‌های نزدیک گسترش داده‌اند. تعامل آن‌ها شامل دیدار با هیئت‌های خارجی، شرکت در مجامع بین‌المللی و منطقه‌ای و نظارت بر نمایندگی‌های دیپلماتیک افغانستان در کشورهای مختلف است.
در نتیجه، حکومت طا-لبان در افغانستان همچنان در حالت گذار باقی خواهد ماند که با اقتدارگرایی و عمل‌گرایی در حال ظهور مشخص می‌شود. تفاوت بین سیاست‌های اعلام شده و اجرای آن‌ها چالش‌هایی را برای شناسایی و مشروعیت بین‌المللی آن‌ها ایجاد می‌کند. اهمیت افغانستان فراتر از نگرانی‌های منطقه‌ای است، به ویژه با توجه به تهدید مداوم گروه‌های تروریستی فراملی. جامعه بین‌المللی باید برای رسیدگی به این چالش‌های پیچیده به طور مداوم با افغانستان تعامل کند.
