از پاکستان تا افغانستان؛ رویارویی چین با تروریسم

مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: تشدید خشونت از سوی دا/عش خراسان و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی فراملی مستقر در افغانستان و پاکستان، از جمله جدایی‌طلبان بلوچ، ابر تاریکی است که بر سفر احتمالی شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان به چین با هدف تقویت دهلیز اقتصادی چین-پاکستان سایه انداخته است.
حملات تروریستی اخیر احتمالاً تمرکز را از مذاکرات اقتصادی منحرف خواهد کرد. پکن در حال حاضر از اسلام‌آباد می‌خواهد تا به نگرانی‌های امنیتی رسیدگی کند و ایمنی پرسونل، موسسات و پروژه‌های چین را در پاکستان در اولویت قرار دهد.

اکادمیسین الساندرو آردوینو معتقد است که افزایش خشونت در امتداد مسیر پروژه دهلیز اقتصادی چین-پاکستان، نگرانی‌ها را در مورد “سه شر” – تروریزم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی – احیا کرده است. چین، روسیه و جمهوری‌های آسیای مرکزی از زمان آغاز به کار سازمان همکاری شانگهای از این ناحیه هراس دارند.
در حالی که توجه جهان به جنایات تروریستی اخیر در مسکو معطوف است، تلفات بی‌وقفه کارگران چینایی در امتداد دهلیز اقتصادی ۶۵ میلیارد دالری چین-پاکستان (CPEC) همچنان ادامه دارد. این دهلیز، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌ها در ابتکار کمربند و جاده پکن محسوب می‌شود.
در ۲۶ مارچ، زمانی که یک بمب‌گذار انتحاری کاروان مربوط به چین را در نزدیکی شهر بشام ایالت خیبر پختونخوا در شمال غرب پاکستان هدف قرار داد، فاجعه‌ای دوباره رخ داد که جان پنج مهندس چینایی و راننده پاکستانی آن‌ها را گرفت. این حمله نشان داد که چگونه سرریزهای خشونت‌آمیز از افغانستان می‌تواند سرمایه‌گذاری چین را در منطقه از مسیرش خارج کند.

نگرانی‌های امنیتی و تردیدها درباره کمربند و جاده چین
اگرچه هیچ گروه شورشی رسما مسئولیت این اقدام فجیع را به عهده نگرفته است، اما در ۲۰۲۱، نه کارگر چینی در همان منطقه واقع در نزدیکی ساخت سد برق آبی داسو کشته شدند. در آن زمان دولت پاکستان انگشت اتهام را به سمت تحریک طا-لبان پاکستان (TTP) نشانه رفت.
چند روز قبل از حمله بشام، نیروی هوایی پاکستان به تلافی کشته شدن هفت سرباز پاکستانی در جریان حمله تی‌تی‌پی در شمال پاکستان، یک پایگاه این گروه را بمباران کرد و نشان داد که چگونه روابط اسلام‌آباد و طا-لبان به سرعت رو به وخامت می‌رود.
همزمان با حمله به کاروان چین، ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA)، جنبش جدایی‌طلب که در بخش جنوب غرب پاکستان فعالیت می‌کند، به سرمایه‌گذاری‌های چین در شهر بندری گوادر حمله کرد. این شهر، یکی دیگر از ستون‌های دهلیز اقتصادی به شمار می‌رود. نیروهای امنیتی پاکستان، جنگجویان بلوچ را که در نزدیکی این بندر استراتژیک بر کاروان چینی کمین کرده بودند، عقب راندند.
از سال ۲۰۱۸به این طرف، ارتش آزادی‌بخش بلوچ پرسونل و سرمایه‌گذاری‌های چین را در سراسر بلوچستان و شهرهای بندری مانند کراچی و گوادر هدف قرار داده است. هدف این حملات ایجاد اختلاف بین اسلام‌آباد و پکن، و این دیدگاه ملی‌گرایانه بلوچ را مطرح می‌کند که پکن در حال بهره‌برداری از منابع طبیعی این ایالت است.
افزایش خشونت‌ها علیه کارکنان و منافع چینی در پاکستان، در مقطع حساس و زمانی رخ می‌دهد که دولت تازه منتخب اسلام‌آباد به دنبال حمایت پکن برای افزایش سرمایه‌گذاری است. شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان پس از حمله بشام، در جریان سفر خود به داسو، به کارگران چینایی اطمینان داد که دولت برای اطمینان از این‌که آن‌ها از بهترین امنیت ممکن برخوردار هستند، سنگ تمام می‌گذارد.
اوج خشونت، نگرانی‌ها را درباره «سه شر» – تروریزم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی – احیا کرده است که چین، روسیه و جمهوری‌های آسیای مرکزی از زمان تأسیس سازمان همکاری شانگهای (SCO) از آن هراس داشتند.

ترس از تروریزم
از این نظر، رویکرد عملی چین نسبت به امارت اسلامی افغانستان بازتابی از نگرانی‌های این کشور در مورد تداوم بی‌ثباتی در افغانستان و اثرات سرریز احتمالی آن است. همانند سایر همسایگان، چین نیز از ظهور دوباره تروریزم، موج جدیدی از پناهندگان و افزایش قاچاق مواد مخدر و اسلحه هراسان است.
بنابراین، رویکرد پکن نسبت به بازگشت طا-لبان به قدرت با رویکرد این کشور در زمانی که این گروه اسلام‌گرا در سال ۱۹۹۶ در قدرت بودند، تفاوت اساسی دارد. در آن زمان، چین نه تنها از به رسمیت شناختن طا-لبان خودداری کرد، بل سفارت چین در پایتخت افغانستان را نیز تعطیل کرد. با وجود عدم به رسمیت شناختن رسمی حکومت طا-لبان، در جنوری گذشته، پکن استوارنامه‌های ارایه شده توسط سفیر طا-لبان را پذیرفت.
دا/عش-خراسان (ISKP) نیز به یک سازمان افراطی با گستره جهانی تبدیل شده است که می‌تواند حملات خود را در ایران، پاکستان و به تازگی در روسیه گسترش دهد. بر بنیاد گزارش‌ها، این حملات توسط شبه‌نظامیان دا/عش از آسیای مرکزی به ویژه تاجیک‌ها انجام می‌شود. از زمان بمب‌گذاری انتحاری سال ۲۰۲۲ در یک هوتل متعلق به چین در کابل، لفاظی‌های ضد چین داعش به صورت آنلاین در حال افزایش است، زیرا این گروه با سیاست‌های چین در سین کیانگ و حمایت پکن از طالبان مخالف است.

بنابراین، تشدید خشونت از سوی داعش خراسان و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی فراملی مستقر در افغانستان و پاکستان، از جمله جدایی‌طلبان بلوچ، ابر تاریکی است که بر سفر احتمالی شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان به چین با هدف تقویت دهلیز اقتصادی چین-پاکستان سایه انداخته است.
حملات تروریستی اخیر احتمالاً تمرکز را از مذاکرات اقتصادی منحرف خواهد کرد. پکن در حال حاضر از اسلام‌آباد می‌خواهد تا به نگرانی‌های امنیتی رسیدگی کند و ایمنی پرسونل، موسسات و پروژه‌های چینی را در پاکستان در اولویت قرار دهد.

ارزیابی همسایگی دشوار
علاوه بر این، تنش میان افغانستان و کشورهای همسایه آن، پاکستان و ایران، تشدید شده است. این امر با تبادل آتش بین مرزبانان ایرانی و افغانستانی، شلیک موشک‌ به پاکستان برای هدف قرار دادن شبه‌نظامیان افراطی و حمله هوایی اخیر پاکستان به افغانستان برای سرکوب یک پایگاه شبه نظامیان، کاملا هویدا شد.
این حوادث ناامنی را در منطقه نشان می‌دهد که برای پکن نگران کننده است. تشدید اقدامات ضد‌تروریزم هر کشور خطر ایجاد آشفتگی را در پی دارد و در عین حال، تعادل حساس میان پناهجویان را در داخل مرزهای این کشورها بی‌ثبات می‌سازد. این امر عواقب جیوپولیتیکی عمیقی دارد و پویایی قدرت را در همسایگی چین، یعنی آسیای جنوبی و مرکزی، تغییر می‌دهد.
در بحبوحه ابهامات جهانی، سفر احتمالی آینده نخست وزیر پاکستان به چین این پرسش را مطرح می‌کند که آیا به موضوع اجازه دادن به فعالیت شرکت‌های امنیتی خصوصی چین (PSC) برای حضور قانونی در پاکستان رسیدگی خواهد شد یا خیر.
از آنجایی که ابتکار کمربند و جاده چین به طور کلی از جنوب آسیا تا آفریقا مورد حمله قرار گرفته است، پکن به دنبال گسترش بخش امنیت خصوصی‌اش به عنوان پرکننده خلاء امنیتی است. این روند در حال حاضر از آفریقا تا دریای سرخ وجود دارد، و شمار این شرکت‌ها که در خارج از کشور فعالیت می‌کنند در حال افزایش است. همچنین، حملات اخیر سر و صدای کارشناسان امنیتی چین را در رسانه‌های اجتماعی تقویت کرده است که خواستار نقش مستقیم پکن در عملیات‌های مبارزه با تروریزم هستند.
افزایش خشونت‌های اخیر ممکن باعث درخواست دوباره پکن از اسلام‌آباد برای حضور شرکت‌های امنیتی خصوصی جهت محافظت از کارگران و پروژه‌های چین در پاکستان شود. پیش از این، اسلام‌آباد با اعطای مجوز فعالیت مستقل شرکت‌های امنیتی چین در این کشور مخالف بود. با این حال، کاهش سریع شرایط امنیتی و نیاز فوری به کمک‌های اقتصادی چین، ممکن وقوع این امر را به یک توافق احتمالی تبدیل کرده باشد.

نویسنده: الساندرو آردوینو
منبع: تینک چاینا – Think China