افغانستان و نشست آتی دوحه؛شورای اتلانتیک پیشنهادات خود را ارائه کرد

خبرگزاری دید: تا به امروز، تلاش‌های جهان برای حل مشکلات امنیتی افغانستان موثر نبوده‌اند. رایزنی‌های فارمت مسکو، نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه و سایر سازوکارها مانند، نهادهای چندجانبه‌ای که افغانستان را پوشش می‌دهد، انجمن جنوب آسیا برای همکاری‌های منطقه‌ای و سازمان همکاری‌های شانگ‌های تا کنون موفقیت نداشته اند.

شورای اتلانتیک در یادداشتی به دبیر کل سازمان ملل متحد خواستار ایجاد میکانیزم پیشگیری از درگیری در افغانستان به دلیل افزایش تنش‌ها پس از بازگشت طا-لبان به قدرت در ۲۰۲۱ است.
پیشنهادات این یادداشت بر اساس ارزیابی مستقل فریدیون سینیرلی اغلو ترتیب گردیده است.
نکات مهم این یادداشت:

منطقه خطرناک

• طبق ارزیابی ۲۰۲۳ سازمان ملل، طیفی از گروه‌های تروریستی آزادی بیشتری زیر نظر طا-لبان دارند. نشانه‌های وجود دارد که القا/عده در حال بازسازی عملیاتی خود است. تی‌تی‌پی حملات خود را به پاکستان انجام می‌دهد. گروه‌های تروریستی خارجی تهدیداتی را در سراسر افغانستان به‌وجود آورده است. عملیات شاخه محلی دا/عش پیچیده‌تر و کشنده‌تر می‌شود. پیوند بین طا-لبان، القا/عده و تی‌تی‌پی همچنان باقی است.

هشدار برخی کشورها:

• در اپریل ۲۰۲۳، پاکستان به طا-لبان هشدار داد که اگر قادر به مهار ستیزه‌جویان ضد پاکستان نباشند، به مخفی‌گاه‌های تروریست‌ها در داخل خاک افغانستان حمله خواهند کرد.
• روسیه گفته است که بازگشت طا-لبان به قدرت باعث تقویت گروه‌های تروریستی شده است.
• در سال ۲۰۲۳، تاجیکستان هشدار داد که گروه‌های تروریستی مختلف از شرایط غیرپایدار سیاسی، نظامی در افغانستات برای تقویت مواضع شان استفاده می‌کند.
• شبه‌نظامیان گروه دا/عش مستقر در افغانستان در ۲۰۲۲ موشک‌هایی به ازبیکستان شلیک کردند. گروه‌های مختلف وابسته به دا/عش به دنبال این هستند که افغانستان و برخی از کشورهای همسایه آن را بی‌ثبات سازند و آسیای میانه را با تهدیدات تروریستی مواجه سازند.
• چهارمین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در اپریل ۲۰۲۳ حضور ۸ نوع گروه تروریستی را در افغانستان فهرست کردند.
• تنش‌های طولانی‌مدت روزافزون در مورد مسایل آب در منطقه وجود دارد.در ماه می ۲۰۲۳، این تنش‌ها منجر به تبادل آتش میان افغانستان و ایران شد.

تلاش‌های قبلی برای رسیدگی به امنیت منطقه
تا به امروز، تلاش‌های جهان برای حل مشکلات امنیتی افغانستان موثر نبوده‌اند.
رایزنی‌های فارمت مسکو، نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه و سایر سازوکارها مانند، نهادهای چندجانبه‌ای که افغانستان را پوشش می‌دهد، انجمن جنوب آسیا برای همکاری‌های منطقه‌ای و سازمان همکاری‌های شانگ‌های تا کنون موفقیت نداشته اند.

میکانیزم پیشنهادی:
این یادداشت میکانیزمی را به رهبری نماینده ویژه سازمان ملل، یک‌مرکز سازمان ملل برای دیپلماسی پیشگیرانه و یک مجمع مشورتی منطقه‌ای با مشارکت همسایگان افغانستان پیشنهاد می‌کند که هدف آن جلوگیری از خشونت فرامرزی، مدیریت اختلافات و بازگرداندن ثبات از طریق تلاش‌های هماهنگ بین‌المللی و دیپلماسی پیشگیرانه است.
در این یادداشت به دلیل افزایش بی‌ثباتی منطقه‌ای پس از تسلط طا-لبان بر نیاز فوری به میکانیزم پیشگیری از درگیری در افغانستان تاکید شده است.

نکات مهم این میکانیزم:
۱. ایجاد میکانیزم پیشگیری از درگیری: این یادداشت از ایجاد یک میکانیزم اختصاصی با رهبری سازمان ملل متحد برای مدیریت و کاهش تنش‌های فزاینده در افغانستان حمایت می‌کند.
۲. نقش نماینده ویژه سازمان ملل متحد: این یادداشت پیشنهاد می‌کند که یک نماینده ویژه سازمان ملل برای رهبری تلاش‌های پیشگیری از منازعه تعیین شود. این نماینده گفت‌وگوها را تسهیل کند، اختلافات را میانجی‌گری کند و حمایت بین‌المللی از طرح‌های صلح را هماهنگ کند.
۳. مرکز دیپلماسی پیشگیرانه سازمان ملل متحد: این یادداشت راه‌اندازی مرکز دیپلماسی پیشگیری سازمان ملل را برای تمرکز بر راهبردهای بلندمدت صلح و پیشگیری از درگیری پیشنهاد می‌کند. این مرکز از نزدیک با با بازیگران منطقه‌ای و شرکای بین‌المللی همکاری خواهد کرد.
۴. مجمع مشورتی منطقه‌ای: این یادداشت تشکیل یک مجمع مشورتی منطقه‌ای که کشورهای همسایه افغانستان را نیز شامل شود، پیشنهاد می‌کند. این مجمع به عنوان بستری برای بحث در مورد نگرانی‌های امنیتی، تقویت همکاری و ایجاد اعتماد متقابل در میان سهام‌داران منطقه‌ای عمل خواهد کرد.
۵. دیپلماسی پیشگیرانه و تلاش‌های چندجانبه: این یادداشت بر اهمیت دیپلماسی پیشگیرانه تاکید می‌کند که شامل اقدامات پیشگیرانه برای رسیدگی به درگیری‌های احتمالی قبل از تشدید آن‌هاست. این یادداشت خواستار افزایش تلاش‌های چندجانبه برای حمایت از ثبات افغانستان و صلح منطقه‌ای است.
۶. رسیدگی به خشونت فرامرزی: یکی از اهداف اساسی این یادداشت جلوگیری از خشونت فرامرزی و مدیریت اختلافات از طریق تعامل دیپلملتیک و همکاری بین‌المللی است.

نویسندگان: لوری ناتان، متخصص شناخته شده در حل منازعه و آوردن صلح است.
نیلوفر سخی، محقق و متخصص برجسته در امور بین‌المللی و حل منازعه است.
منبع: شورای آتلانتیک –  Atlantic Council