آخرین اخبارافغانستانپاکستانتحلیلترجمهسیاست

افغانستان و پاکستان؛ مرزهای ناسازگار

بی‌ثباتی در مرز پاکستان و افغانستان فقط تشدید خواهد شد، زیرا گفت‌وگوهای جاری توسط طا-لبان افغانستان بین تحریک طا-لبان پاکستان و دولت پاکستان در مقایسه با حملات فزاینده ره به جایی نبرده است

به تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۲۲ یک سرباز ارتش پاکستان در یک حمله مرزی از افغانستان در منطقه خرلاچی واقع ناحیه کرم خیبر پختونخوا (KP) کشته شد. به گزارش روابط عمومی ارتش پاکستان (ISPR)، «تروریست‌ها» از داخل افغانستان به سوی نظامیان پاکستانی تیراندازی کردند.
به تاریخ ۲۳ اکتوبر ۲۰۲۲ یک سرباز ارتش پاکستان در جریان تبادل آتش با «تروریست‌ها» از آن سوی مرز در افغانستان، در بخش حسن خیل منطقه وزیرستان شمالی در خیبر پختونخوا کشته شد. روابط عمومی ارتش پاکستان این حادثه را تایید کرد.
در ۲۹ سپتمبر ۲۰۲۲ یک سرباز ارتش پاکستان در تبادل آتش با «تروریست‌ها» در گذرگاه مرزی خرلاچی در منطقه کرم خیبر پختونخوا کشته شد. محمد خراسانی «سخنگوی تحریک طا-لبان پاکستان» مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.
در بدترین حمله فرامرزی ستیزه‌جویان در سال ۲۰۲۲، به تاریخ ۶ فبروری دست‌کم پنج سرباز پس از حمله «تروریست‌ها» از افغانستان به نیروهای ارتش پاکستان مستقر در منطقه کرم خیبر پختونخوا کشته شدند. در بیانیه ارتش پاکستان ISPR تاکید شده است که نیروهای پاکستانی «به شایستگی» پاسخ دادند و افزود که بر اساس گزارش‌های اطلاعاتی، «تروریست‌ها متحمل تلفات سنگین شدند». تحریک طا-لبان پاکستان مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.
بر اساس اطلاعات گردآوری شده توسط پورتال تروریزم جنوب آسیا (SATP)، تا تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲، در جریان ۱۰ حادثه (شامل سه مورد ذکر شده در بالا) تیراندازی برون‌مرزی توسط ستیزه‌جویان منجر به کشته شدن ۱۷ نفر(۱۶ نیروی امنیتی و یک ستیزه‌جو) و زخمی شدن ۵ نفر (همه پرسونل امنیتی پاکستان) شده است. دوازده مورد دیگر که منجر به مرگ ۱۹ نفر (۱۶ پرسونل امنیتی و ۳ ستیزه‌جو)شده در سال ۲۰۲۱ گزارش شده است. هفت مورد از این قبیل در سال ۲۰۲۰ گزارش شده که منجر به مرگ ۱۱ نفر شده است (۱۰ پرسونل امنیتی و ۱ ستیزه‌جو)؛ هفت مورد در سال ۲۰۱۹ که منجر به کشته شدن ۲۲ نفر (۲۰ پرسونل امنیتی و ۲ ستیزه‌جو).
از ۱۵ سپتمبر۲۰۱۳ به این سو، زمانی که اولین مورد از این قبیل حملات گزارش شد، حداقل ۱۴۰ مورد دیگر در سراسر مرز رخ داده است که دست‌کم ۲۶۳ پرسونل امنیتی پاکستان و ۷۵ غیرنظامی کشته شده‌اند در حالی که ۳۲۴ نفر دیگر نیز مجروح شده‌اند. ۸۸ «تروریست» نیز در اقدام تلافی‌جویانه نیروهای ارتش پاکستان کشته شدند. تلفات باعث افزایش افسران ارشد نیروهای مسلح پاکستان شده است، مانند حادثه ۱۵ سپتمبر ۲۰۱۳، زمانی که سرلشکر ثناالله خان و سرهنگ دوم توصیف به همراه یک سرباز دیگر به نام عرفان ستار در جریان انفجار بمب دست‌ساز در مرز افغانستان-پاکستان در ناحیه دیر علیا خیبر پختونخوا کشته شدند. شاهد الله شهید «سخنگوی تحریک طا-لبان پاکستان» مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته بود.
ستیزه‌جویان این حملات را در مخالفت با حصارکشی نیروهای ارتش پاکستان در امتداد مرز پاکستان و افغانستان انجام داده‌اند.
حصارکشی به درگیری بین نیروهای مسلح دو کشور نیز منجر شده است. بر اساس اطلاعات گرد‌آوری شده، از اپریل ۲۰۰۷ به این طرف، حداقل هفت مورد از این نوع درگیری‌ها رخ داده است که در آن ۴۹ نفر از جمله ۳۳ پرسونل امنیتی پاکستان و ۱۶ غیرنظامی کشته شده‌اند (داده‌ها تا ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲). در آخرین رویداد به تاریخ ۱۳ نوامبر ۲۰۲۲، یک سرباز سپاه مرزی پاکستان (FC) در یک حمله مرزی توسط نیروهای ارتش افغانستان در سمت پاکستان در دروازه باب دوستی کشته و دو سرباز دیگر زخمی شدند. باب دوستی از آن زمان تاکنون(منظور تا زمان نوشتن این مطلب است) به روی انواع تجارت و تردد عابر پیاده تعطیل شد.
حصار مرزی و ایست بازرسی مرزی در امتداد خط دیورند، همواره موضوع اختلاف بین دو کشور همسایه و همچنین شبه‌نظامیان دو طرف مرز بوده است. اگرچه جنگ بر سر مشروعیت خط دیورند – مرز تحمیلی توسط بریتانیای امپراتوری – بین پاکستان و افغانستان بیش از یک قرن ادامه داشته، اما درگیری‌های اخیر مرتبط با حصارکشی در ماه سپتمبر ۲۰۰۵ آغاز شد، زمانی که پاکستان برای اولین بار اعلام کرد برنامه‌هایی دارد. حصارکشی به طول ۲ هزار و ۶۱۱ کیلومتر (۱۲۳۰ کیلومتر در خیبر پختونخوا و ۱ هزار و ۳۸۱ کیلومتر در بلوچستان) ظاهراً برای کنترول ستیزه‌جویان مسلح و قاچاقچیان مواد مخدر که بین دو کشور در حرکت هستند. اما افغانستان به این دلیل که این اقدام تلاشی برای رسمی کردن مرز مورد مناقشه است، اعتراض کرد. پس از مخالفت‌های کابل، مقامات پاکستانی این طرح را به گونه موقت متوقف کردند.
بیش از یک سال بعد، در ۲۶ دسمبر ۲۰۰۶، پاکستان بار دیگر برنامه‌های خود را برای استخراج معادن و حصارکشی در مرز اعلام کرد، اما دوباره با مخالفت دولت افغانستان مواجه شد.

حامد کرزی رییس جمهور وقت افغانستان در ۲۸ دسمبر ۲۰۰۶ اظهار داشت که این اقدام تنها به مردم ساکن در منطقه آسیب می‌رساند و تروریزم فرامرزی را متوقف نمی‌کند.
تلاش برای حصارکشی اولین درگیری را در اپریل ۲۰۰۷ در وزیرستان جنوبی برانگیخت. نیروهای امنیتی پاکستان به تاریخ ۱۱ اپریل ۲۰۰۷ ایستگاه امنیتی سه لایه را برای جلوگیری از نفوذ مرزی «تروریست‌ها» و حصارکشی ۱۲ کیلومتری با افغانستان انجام دادند. با این حال، نیروهای افغان در ۱۹ اپریل حصار را از بین بردند که منجر به درگیری مسلحانه شد، هرچند این درگیری تلفات جانی نداشت. تلاش دیگر در ماه می ۲۰۰۷ انجام شد، زمانی که پاکستان به تاریخ ۱۰ می ۲۰۰۷ اولین بخش از حصار را در منطقه لورامندی منطقه وزیرستان شمالی ایجاد کرد که منجر به تیراندازی برون‌مرزی بین نیروهای پاکستانی و افغان شد. حداقل هفت سرباز افغان کشته شدند. در همین حال، برنامه حصارکشی مرز بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ به دلیل فشار شدید تروریست‌های فعال در امتداد مناطق مرزی متوقف شد.
بعداً، پاکستان در اپریل ۲۰۱۳ کار حفاری را در یک خندق به طول چند صد کیلومتر در امتداد مرز بلوچستان آغاز کرد. از آن زمان به این سو، کار به سرعت پیشرفت کرده است.
در ۵ جنوری ۲۰۲۲، جنرال بابر افتخار مدیر کل روابط عمومی ارتش پاکستان ISPR در کنفرانس خبری فاش کرد که کار حصارکشی در امتداد مرز پاکستان و افغانستان تقریباً تکمیل شده است، در حالی که بیش از ۷۱ درصد از کار حصار کشی در امتداد مرز پاکستان و ایران نیز تکمیل شده بود. برخلاف انتظار اسلام‌آباد با توجه و سابقه طولانی حمایتش از طا-لبان در افغانستان، طا-لبان تلاش کرده تا از همان لحظه قدرت‌گیری در اگست ۲۰۲۱، مانع تلاش‌های پاکستان برای تکمیل حصار مرزی شود. در واقع این امر با مواضع طا-لبان در اولین دور حکومت شان – ۱۹۹۶-۲۰۰۱ – سازگار است، زمانی که به‌رغم فشارهای شدید اسلام‌آباد، از پذیرش خط دیورند به عنوان مرز دایمی بین دو کشور خودداری کردند.
این بار، تشکیلات نظامی پاکستان امیدوار بود که دست‌کم از طا-لبان برای کنترول کدرهای تحریک طا-لبان پاکستان اطمینان حاصل کنند. با این حال، تحولات از آن زمان تا کنون نشان داده که طا-لبان افغانستان و تحریک طا-لبان پاکستان دو روی یک سکه هستند و امیدها و انتظارات اسلام‌آباد بی‌جا است. حملات تحریک طا-لبان پاکستان از آن سوی مرز، به‌رغم «فرایند صلح» با میانجیگری طا-لبان بین تحریک طا-لبان پاکستان و دولت پاکستان ادامه دارد.
در ۱۷ اپریل ۲۰۲۲، عاصم افتخار سخنگوی وزارت خارجه پاکستان ادعا کرد که عناصر «تروریستی» از جمله تحریک طا-لبان پاکستان، از خاک افغانستان برای حمله به پاسگاه‌های امنیتی مرزی پاکستان استفاده می‌کنند که منجر به کشته شدن چند سرباز پاکستانی شده است. وی همچنین افزود که این حملات برای حفظ صلح و ثبات در امتداد مرز مضر است.
گزارش سازمان ملل متحد که در ۲۷ می ۲۰۲۲ منتشر شد، بر تهدید شدن پاکستان از سوی تحریک طا-لبان پاکستان TTP مستقر در افغانستان تأکید شد؛ گروه تروریستی که چندین عملیات مرگبار «برون‌مرزی» انجام داده است. در این گزارش تاکید شده است که تحریک طا-لبان پاکستان همچنان بر کمپاین طولانی‌مدت علیه دولت پاکستان متمرکز است و چندین هزار جنگجوی آن در افغانستان مستقر هستند. بر اساس گزارش دیگر از سازمان ملل، تحریک طا-لبان پاکستان حدود ۶ هزار جنگجوی آموزش‌دیده در سمت افغانستان دارد.
با این حال، طا-لبان پیوسته حضور تحریک طا-لبان پاکستان را در خاک خود رد کرده‌اند.
نیروهای پاکستانی در سراسر مرز نیز انتقام گرفته‌اند. در ۱۶ اپریل ۲۰۲۲، نیروهای پاکستانی حملات هوایی را در ولایات خوست و کنر افغانستان انجام داد که منجر به کشته شدن ده‌ها نفر شد. مقامات محلی خوست تایید کردند که این حملات هوایی توسط نیروهای پاکستانی انجام شده است، اما جزییات بیشتری ارایه نکردند. به گفته شاهدان عینی بیش از ۴۰ نفر در این حملات کشته یا زخمی شدند.
بر اساس داده‌ها، تلفات مرتبط با تحریک طا-لبان پاکستان TTP در ماه می ۲۰۲۲ در پی توافق صلح در مقایسه با ۵۴ مورد در اپریل به ۲۴ درصد کاهش یافت.
با این وجود، به‌‌رغم اعلام آتش‌بس نامحدود توسط TTP به تاریخ ۲ جون، فعالیت‌های تحریک طا-لبان پاکستان هرگز به طور کامل متوقف نشد و با ۳۴ کشته در جون، ۳۵ کشته در جولای، ۲۸ در اگست، ۳۹ در سپتمبر، ۳۲ در اکتوبر و ۲۰ در نوامبر ادامه یافت.
بی‌ثباتی در مرز پاکستان و افغانستان فقط تشدید خواهد شد، زیرا گفت‌وگوهای جاری توسط طا-لبان افغانستان بین تحریک طا-لبان پاکستان و دولت پاکستان در مقایسه با حملات فزاینده ره به جایی نبرده است. با بازگشت کدرهای تحریک طا-لبان پاکستان به مناطق قبیله‌ای، مشکلات پاکستان احتمالاً عمیق‌تر خواهد شد.

Related Articles

Back to top button