اقتصاد افغانستان در هیاهوی «یأس و ناامیدی سیاسی»

پیام به طا-لبان افغانستان در مورد زنان و مبارزه با تروریزم بلندتر و واضح‌تر از همیشه است. آیا آن‌ها تسلیم خواهند شد و راه را برای به رسمیت‌شناسی هموار خواهند کرد یا منتظر خواهند بود تا خارجی‌ها با شیوه زندگی آن‌ها کنار بیایند؟

بر خلاف سناریوی فلاکت و تیر‌گی سیاسی که توسط ساختار سازمان ملل به تصویر کشیده شده است، گزارش بانک جهانی در مورد افغانستان تقریباً همه را شگفت‌زده کرده است. این گزارش بر اساس برخی آمارهای قوی استدلال می‌کند که به نظر می‌رسد ابتکارات موفق ضد فساد و سایر اقدامات حاکمان اسلام‌گرا این امکان را به وجود آورده تا از لغزش نظام اقتصادی جلوگیری شود. صادرات این کشور در ۹ ماهه اول سال ۲۰۲۲ به ۱٫۷ میلیارد دالر برآورد شد که تقریباً ۹۰ درصد نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش را نشان می‌دهد. پاکستان (۶۵ درصد) و هند (۲۰ درصد) به عنوان بازارهای عمده صادراتی منسوجات، مواد معدنی و کشاورزی افغانستان برجسته بودند. بین جنوری تا جون ۲۰۲۲، این کشور ۲٫۹ میلیارد دالر کالا عمدتاً از پاکستان، چین و ایران وارد کرده است.

در این گزارش آمده است که جمع‌آوری عواید تحت حکومت طا-لبان نیز بین ماه مارچ تا دسمبر ۲۰۲۲ به بالاترین حد خود یعنی ۱٫۵۴ میلیارد دالر افزایش یافته است و بخش عمده‌ای از عواید از مالیات‌های جمع آوری شده در مرزها و منابع غیرمالیاتی حاصل شده است. در این گزارش همچنین افزایش حق امتیاز و کارمزد استخراج زغال سنگ مشاهده شده است.

بانک جهانی همچنین افزایش جزیی در دستمزدهای اسمی و واقعی را در ماه دسمبر گزارش داد و نزدیک به ۹۷ درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند که کارمندان دولت افغانستان به طور منظم معاش دریافت می‌کنند. حتی دلگرم‌کننده‌تر این واقعیت بود که زنان در دو ماه گذشته به طور منظم‌تر از مردان حقوق دریافت می‌کردند (این ارقام بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق یک عامل نظارت شخص ثالث است).

این بانک «صادرات قوی، نرخ ارز باثبات (فقط ۱٫۵ درصد کاهش ارزش افغانی در برابر دالر امریکا) و جمع‌آوری عواید جامد تحت مدیریت طالبان» را دلایل اصلی مدیریت اقتصادی «غافلگیرکننده» طا-لبان اعلام کرد که به نظر می‌رسد با اجرای دقیق مقررات ضد فساد و اختلاس، بسیاری از حفره‌ها را پر کنند. آیا این سود صلح پس از سال‌ها خشونت و سرکوب سراسری اقدامات فاسد در این کشور است؟

هویدا است که ادعاهایی مبنی بر ریشه‌کن کردن کامل فساد در یک کشور جنگ‌زده غیرواقعی به نظر می‌رسد. با این حال به نظر می‌رسد که طا-لبان تا حد زیادی جلو پوسیدگی سازمان‌های بخش دولتی، از جمله وزارت تجارت، مالیه و دستگاه امنیتی را گرفته است. همه آن‌ها با وقاحت نظام را برای منافع شخصی خود در پنجه گرفته بودند. اما دیگر این طور نیست.

طا-لبان که با ارزیابی بانک جهانی تشویق و دلگرم شده‌اند، در بیانیه‌ای آن را «نشان روشن از توسعه و تحرک واقعی اقتصاد افغانستان» توصیف کردند. این افشاگری‌ها به‌شدت با پیش‌بینی ناامیدکننده وضعیت اجتماعی-اقتصادی افغانستان توسط آژانس‌های سازمان ملل و سایر سازمان‌های غیردولتی مخالف مغایرت دارد. گزارش بانک جهانی همچنین از پرداختن به گزارش‌های اخیر دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد خودداری کرده است – که می‌گوید ۹۷ درصد افغان‌ها در فقر زندگی می‌کنند، دو سوم جمعیت برای زنده ماندن نیاز به کمک دارند و ۲۰ میلیون نفر با گرسنگی شدید روبرو هستند.

زنان همچنان در بخش بهداشت کار می‌کنند، اما به طور کلی محیط زیست برای آن‌ها بسیار دشوار شده است. دروازه‌های آموزش و پرورش و همچنین استخدام زنان در اکثر سازمان‌های بخش دولتی بسیار محدود است.

ضمیر کابلوف نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان نیز این موضوعات را در جریان سفرش به کابل به تاریخ ۱۲ جنوری مطرح کرد. منابع دیپلماتیک می‌گویند که کابلوف به همکار خود توضیح داد که حقوق زنان مانع بزرگی مسیر به رسمیت شناختن است. سفیر روسیه در جریان گفت‌وگوهای خود در اسلام‌آباد موضع کشورش در قبال زنان را تکرار کرد اما با این وجود بر «تعامل عملی» با طا-لبان افغانستان به خاطر امنیت منطقه تاکید کرد. نه پاکستان و نه روسیه همراه با همسایگی گسترده، نمی‌توانند نسبت به بحران اقتصادی یا امنیتی افغانستان بی‌تفاوت بمانند، جایی که قرار است طا-لبان در جبهه مبارزه با تروریزم کارهای بیشتری انجام دهند. پیام به طا-لبان افغانستان در مورد زنان و مبارزه با تروریزم بلندتر و واضح‌تر از همیشه است. آیا آن‌ها تسلیم خواهند شد و راه را برای به رسمیت‌شناسی هموار خواهند کرد یا منتظر خواهند بود تا خارجی‌ها با شیوه زندگی آن‌ها کنار بیایند؟