این امر به طور نگران‌کننده‌ای نشان می‌دهد که جامعه بین‌المللی در مورد چگونگی برخورد با طا-لبان، حمایت از حقوق زنان و حل بحران انسانی دچار اختلاف شده است
هفته گذشته، نشست بین‌المللی فرستادگان ویژه در مورد افغانستان با میزبانی آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در دوحه برگزار شد تا در باره وضعیت وخیم افغانستان گفت‌وگو شود.
در این نشست دو روزه نمایندگانی از ۲۵ کشور از جمله ایالات متحده، چین، روسیه و پاکستان و همچنین کشورهای بزرگ کمک‌کننده اروپایی حضور داشتند.
طا-لبان، رهبران فعلی افغانستان که قدرت را از اگست ۲۰۲۱ به این سو در دست گرفتند، دعوت نشدند.
سهیل شاهین سفیر منتخب طا-لبان برای کرسی سازمان ملل، این تصمیم را به شدت محکوم کرد و مدعی شد که این تصمیم «تبعیض‌آمیز و غیرموجه» است.
اما – با وجود نارضایتی طا-لبان – فعالان حقوق بشر نگران بودند که در این جلسه به رسمیت شناختن رسمی طا-لبان در نظر گرفته شود.
این نگرانی پس از آن به وجود آمد که آمنه محمد معاون دبیرکل سازمان ملل متحد اظهار داشت که جامعه جهانی «می‌تواند گام‌های کوچکی را پیدا کند تا ما را در مسیر به رسمیت شناختن» طا-لبان قرار دهد.
چنانچه هیچ کشور به طور رسمی طا-لبان را به عنوان حکومت قانونی افغانستان به رسمیت نشناخته است.
گوترش برای رفع نگرانی‌ها پس از این دیدار گفت که هدف «به رسمیت شناختن مقامات فعلی طا-لبان» نبود، بلکه توسعه «رویکرد مشترک» برای وضعیت وخیم این کشور بود.
طا-لبان از زمان به دست گرفتن مجدد قدرت، حقوق زنان و دختران را به شدت سرکوب، آن‌ها را از اشتغال و تحصیل منع، قوانین سختگیرانه حجاب را اعمال و زنان را از سفرهای طولانی بدون عضو مرد خانواده منع کرده‌اند.
در ماه مارچ، بیانیه دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، سرکوب زنان افغانستان را «توهین به تمام معیارهای کرامت، برابری و انسانیت» خواند.
مسلماً یکی از نگرانی‌های بزرگ‌تر برای سازمان ملل، فرمان سال گذشته طا-لبان برای ممنوعیت کار زنان در سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی (NGO) و تصمیم اخیر آن‌ها برای گسترش این ممنوعیت به آژانس‌های سازمان ملل است.
این امر با بحران انسانی جاری یکجا شد که بسیاری از جمعیت این کشور را در فقر فرو برده است. بر اساس گزارش سازمان ملل، بیش از ۲۸ میلیون افغان به نوعی به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند.
این ممنوعیت، آژانس‌های سازمان ملل را از ارایه کمک‌های حیاتی به زنان و دختران در سراسر افغانستان باز داشته است. بر اساس قوانین سختگیرانه طا-لبان، مردان نمی‌توانند به زنان کمک کنند و این امر مانع دسترسی زنان به غذا، آب و دارو می‌شود.
گوترش از نشست هفته گذشته در دوحه برای ابراز نگرانی در مورد کمبود بودجه جامعه بین‌المللی برای رسیدگی به این بحران استفاده کرد. به گفته دبیرکل سازمان ملل متحد، از هدف ۴٫۶ میلیارد دالری «فقط ۲۹۴ میلیون دالر» از اهداکنندگان دریافت شده است.
ماه گذشته، سازمان ملل متحد به طا-لبان هشدار داد که «ممنوعیت اخیر ارسال کمک‌های حیاتی به میلیون‌ها افغانستانی را که نیاز به حمایت فوری دارند، بیشتر خواهد کرد و بسیاری از آسیب‌پذیرترین آن‌ها زنان و دختران هستند».
این امر به طور نگران‌کننده‌ای نشان می‌دهد که جامعه بین‌المللی در مورد چگونگی برخورد با طا-لبان، حمایت از حقوق زنان و حل بحران انسانی دچار اختلاف شده است.
گزینه‌های دشوار
جای تعجب نیست که نشست دوحه نیز نتوانست به اجماع برسد.
پس از این نشست، گوترش اظهار داشت که «سازمان ملل متحد به استفاده از قدرت خود برای پیشبرد یک رویکرد رو به جلو که مردم افغانستان را در اولویت قرار می‌دهد، ادامه خواهد داد».
این بیشتر همان رویکردی را نشان می‌دهد که نتوانست از زنان افغانستان محافظت کند یا بحران انسانی را در افغانستان حل کند.
جامعه بین‌المللی در ماه‌های آینده با انتخاب جدی مواجه است.
شناسایی رسمی این حکومت ظاهراً دیگر روی میز نیست، اما نوعی تعامل با طا-لبان ممکن یک گزینه باشد.
جامعه بین‌المللی می‌تواند در ازای اجرای تعهدات بین‌المللی حقوق بشری توسط طا-لبان، از افزایش تعامل با این رژیم، از جمله مشارکت در گفت‌وگوهای چندجانبه و برخی دسترسی‌ها به کمک‌های مالی استفاده کند.
این امر شامل اجازه دادن به مشارکت کامل زنان و دختران در زندگی عمومی، از جمله توانایی کار و یادگیری و تلاش برای حل بحران بشردوستانه از طریق مشارکت در کمک‌های مالی و کمک‌های بشردوستانه است.
مزیت طا-لبان این است که به حکومت آن‌ها نوعی مشروعیت و فرصتی می‌دهد تا به افغان‌ها نشان دهد که قادر به حل مشکلات کشور به ویژه بحران انسانی هستند.
اما این رویکرد بدون دردسر نیست.
دسترسی طا-لبان به کمک‌های بشردوستانه خطر عدم دریافت کمک به افراد نیازمند را در پی دارد و در عوض در فساد خطرناک حکومت آن‌ها قربانی خواهد شد.
علاوه بر این، طا-لبان بارها مدعی شده‌اند که موضع آن‌ها در مورد زنان با تفسیر دقیق آن‌ها از اسلام مطابقت دارد. تغییر این موضع می‌تواند هدف دور از دسترس باشد و باعث ناهماهنگی بین جناح‌های میانه‌رو و رادیکال طا-لبان شود.
صرف نظر از تصمیمی که جامعه جهانی می‌گیرد، طا-لبان باید به خاطر داشته باشند که تنها زمانی مشروعیت را در داخل و خارج از این کشور به دست خواهند آورد که منافع این کشور را در نظر داشته باشند.
این امر به معنای یافتن راه‌حل‌هایی برای بحران انسانی، بازسازی اقتصاد و رفتار برابر با شهروندان – از جمله زنان – مطابق با تعهدات حقوقی بین‌المللی افغانستان است.
انجام ندادن این کار برای طا-لبان که خواهان به رسمیت شناختن بین‌المللی هستند، نتیجه معکوس دارد.
جامعه بین‌المللی می‌تواند نقش حیاتی در ادامه فشار بر حکومت آن‌ها در اجرای این تعهدات داشته باشد.
هر دو طرف باید نقشی ایفا کنند و انجام هر دوی آن‌ها حیاتی است. در غیر این صورت، افغانستانی‌های بی‌گناه همچنان بی‌جهت درد و رنج خواهد کشید.
