تقلای امریکا برای داشتن شبکه های اطلاعاتی در آسیای میانه

ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید

کشورهای آسیای مرکزی دارای شبکه ها و پیوندهایی هستند که تا عمق افغانستان ریشه دارد. در برخی موارد، این امر به خاطر تعامل مداوم دیپلماتیک با طا-لبان است که مدت ها قبل از تسلط بر افغانستان نیز وجود داشته است

از زمانی که نیروهای امریکایی در اگست سال گذشته افغانستان را ترک کردند، پنتاگون تلاش دارد توانایی خود را برای ردیابی از آنسوی افق و حمله به تهدیدات تروریستی در حال ظهور افزایش بدهد و تقویت کند. این توانایی در حالت ایده آل، نوعی پایگاه در آسیای مرکزی برای پرتاب هواپیماهای بدون سرنشین و سایر پروازهای نظارتی خواهد بود.
اما فرمانده ارشد ارتش ایالات متحده که بر آسیای مرکزی نظارت دارد، در سفری که این ماه به منطقه داشت، حتی این موضوع را با رهبران سیاسی و نظامی محلی مطرح نکرد.
جنرال مایکل اریک کوریلا که در ماه اپریل فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) را به عهده گرفت، با اشاره به ترس آسیای مرکزی از این که داعش یا القاعده ممکن از گرسنگی فزاینده سوء استفاده کنند، گفت که نگرانی اصلی آن ها «افغانستان» است و فقر در این کشور و بی ثباتی منطقه وسیعتر.
کوریلا گفت که ایالات متحده تلاش نخواهد کرد تا کشورهایی را که در مورد حضور قدرت امریکا نامطمئن هستند و تمایلی به آزردگی روسیه ندارند، تحت فشار قرار دهد. او درباره هرگونه تعامل نظامی-نظامی گفت: «این رویکرد بسیار حساس خواهد بود. … ما باید بسیار صبور باشیم و این دستاوردهای فزاینده ای خواهد بود».
سفر کوریلا درست چند هفته پس از آن انجام شد که دونالد لو، دستیار وزیر امور خارجه در امور آسیای جنوبی و مرکزی، هیئتی از ایالات متحده را نیز در سراسر این منطقه رهبری کرد؛ منطقه ای که چهارراه جیوپلیتیکی میان روسیه، چین، ایران و آسیای جنوبی است. کوریلا در تلاش است تا پیش از ارایه اولین ارزیابی خود به وزیر دفاع، تقریباً به هر کشوری که در ساحه مسئولیتش است، سفر کند. اما سفر او همچنین در پس زمینه تهاجم روسیه به اوکراین و نگرانی های در حال ظهور در آسیای مرکزی در مورد اهداف بدخواهانه کرملین در قلمرو شوروی سابق انجام می شود.
به گفته یکی از مقامات ارشد وزارت امور خارجه که به دلیل حساسیت مذاکرات با رهبران منطقه، نخواست نامش فاش شود، ایالات متحده اکنون فرصتی را برای «مقابله» با نفوذ روسیه در آسیای مرکزی می بیند.
این مقام گفت: «این امر به طور بالقوه به ما فرصتی می دهد تا همکاری بیشتر امنیتی و مبارزه با تروریزم با آنها انجام دهیم.»
کشورهای آسیای مرکزی دارای شبکه ها و پیوندهایی هستند که تا عمق افغانستان ریشه دارد. در برخی موارد، این امر به خاطر تعامل مداوم دیپلماتیک با طا-لبان است که مدت ها قبل از تسلط بر افغانستان نیز وجود داشته است. در برخی موارد دیگر، به حضور گروه های اقلیت – به ویژه ازبیک ها و تاجیک ها – که در آن سوی مرز زندگی می کنند، مربوط می شود.
کوریلا گفت: «بخشی این کار این است که به توانایی هر یک از این کشورها نگاه کنیم. همه آن ها بر اساس قومیت دسترسی و پیوند متفاوتی دارند.»
به گفته مقامات نظامی و دیپلماتیک دخیل در منطقه، اطلاعاتی که کشورهای آسیای مرکزی می توانند در مورد احیای تهدیدات تروریستی در افغانستان در اختیار ایالات متحده قرار دهند، قابل توجه است.
با این حال، نکته کلیدی این است که آن ها را وادار کنیم تا این اطلاعات را آزادانه به اشتراک بگذارند.
با این حال، به گفته کارشناسان محلی، اگر ایالات متحده خواهان مشارکت های امنیتی سودمندتر است، ابتدا باید ثابت کند که مدت طولانی به این منطقه گسترده تر متعهد می ماند – حتی اگر منافع خود را در افغانستان از دست بدهد.
«امیل ژورایف»، محقق مستقلی که در آکادمی OSCE در بیشکک قرقیزستان کار می کرد، می گوید: «آنچه کشورهای آسیای مرکزی از آن استقبال می کنند این است که ایالات متحده … با کشورهای آسیای مرکزی با ظرفیت خودشان صحبت کند، نه به عنوان یک وابسته به افغانستان. کشورهای آسیای مرکزی باید شاهد مقیاسی از سرمایه گذاری – به طور ایده آل اقتصادی – باشند که نشان دهد ایالات متحده کاملاً حضور دارد.
کوریلا متقاعد شده است که دست کم یک مورد را برای پیشرفت این امر مشخص کرده است. مقامات ارشد نظامی در قزاقستان، ازبیکستان، تاجیکستان و قرقیزستان همگی به آموزش صحی رزمی ابراز علاقه کردند – به ویژه اگر کشورهای همسایه نیز در این کشتی حضور داشته باشند.
کوریلا از این که می تواند خیلی سریع درخواست آموزش را سازماندهی کند، اطمینان داده است.
رهبران آسیای مرکزی می گویند که می توانند با ایالات متحده کار کنند و به این کشور کمک کنند تا بدون میزبانی از نیروهای امریکایی به برخی از اهداف خود در افغانستان دست یابد.
دولت ازبیکستان در نظر دارد از تمامی کشورهای آسیای مرکزی و همچنین کشورهای آسیای جنوبی و خاورمیانه، ایالات متحده و سازمان ملل متحد برای دیدار با مقامات ارشد حکومت طا-لبان در تاشکند دعوت کند.

این اولین نشست در نوع خود از زمان سقوط کابل به این طرف خواهد بود.