روند جاری نشست های بین المللی برای مردم افغانستان با تقابل پیچیده سیاستها ، تنها در حد شعار و روی سطرهای بیانیهها و اعلامیهها باقی خواهد ماند. وضعیت کنونی کشور، بدون دستیابی به یک اجماع منطقه ای و بین المللی با حضور همهی جناحهای درگیر در افغانستان ادامه خواهد یافت. با این حال؛ تنها چیزی که باعث نگرانیست دوام شرایط فعلی برای کشور و مردم است که در واپس گرایی تحمیل شده و در قید و بند رقابتهای سیاسی مبهم گیر مانده اند.
سازمان ملل برای دومین بار نشست بین المللی خود را برای افغانستان در دوحه برگزار کرد. در این نشست؛ علاوه بر نمایندگان کشورهای منطقهای و فرا منطقهای تعداد محدودی از نمایندگان جامعه مدنی و زنان افغانستان نیز درآن حضور داشتند.
گرچه در این نشست از حکومت سرپرست نیز دعوت شد اما این گروه از حضوردراین نشست خودداری کرده و به زعم خود برگزاری این نشست را سودمند ندانستند.
در این میان از چهرههای سیاسی و احزاب کشور نیز دعوت نشده بود، گرچه بیانیهها و درخواستهای فراوانی از این آدرسها و نهادهای حقوق بشری دربارهی این نشست به آدرس سازمان ملل مبنی بر تحت فشار قرار دادن حکومت طا-لبان و تشکیل یک دولت فراگیر فرستاده شد.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در اظهارات رسانه ای امروز خود در دوحه گفت؛ طا-لبان فکر میکنند رسیدگی به نگرانیهای جامعه جهانی وظیفه این گروه نیست و با این حال از جهان میخواهد این گروه را به رسمیت بشناسد.
وی افزوده است: جامعه جهانی فکر میکند به هیچ یک از نگرانیهایش رسیدگی نشده و نمیتواند پیشرفتی در تعامل با طا-لبان بیابد.
اظهارات آقای گوترش؛ بُعد جدیدی از جو سیاسی را برای افغانستان گشوده است. اینگونه به نظر می رسد که جامعه جهانی جدای از کشورهای منطقه در تعامل با گروه حاکم با چالش جدی مواجه گردیده است. از نظر آنها حکومت طا-لبان به هیچ یک از تعهدات خود به جامعه جهانی عمل نکرده و نخواهند کرد.
این در حالی است که کشورهای منطقه با آنکه در نشست دوحه به میزبانی سازمان ملل حضور داشتند اما موافقت حکومت سرپرست را برای تصمیم گیریهای ملل متحد درباره سرنوشت افغانستان شرط خواندند، همانطور که در پذیرش نماینده ملل متحد برای افغانستان، موافقت گروه حاکم را اصل شمردند.
از آنجایی که، نقش کشورهای منطقه در وضعیت افغانستان در نبشتههای این رسانه همیشه مورد تأکید قرار گرفته است اینگونه به نظر می رسد که اکنون جامعه جهانی و ملل متحد تنها با طا-لبان مواجه نیستند بلکه به اهمیت نقش و سهم کشورهای منطقه نیز باید توجه نمایند. مهمی که در توافقات قبلی بر چگونگی سرنوشت کشور افغانستان به آن توجه صورت نگرفت.
وضعیت سیاسی ، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی کشور بیش از آنکه در معرض تأثیر از کشورهای فرامنطقه ای باشد با اوضاع منطقهای گره خورده است بدین لحاظ و با توجه به شکل گیری محورهای کشورهای منطقه برای تصمیم گیری فی مابینی برای ترسیم نقشه راه، این کشورها دیگر اجازه نخواهند داد که تصامیم خارج از گفتمان و محوریت آنها وارد گود هر یک از کشورهای همسایه شود.
طا-لبان نیز پس از تسلط دوباره به کشور، مناسبات نزدیکی را با کشورهای منطقه برقرار کرده است. در این راستا کشورهای منطقه نیز به رویکرد این گروه خوشبین بوده و همکاریهای نزدیکی را در نشستهای فی مابین خود ترسیم کرده اند.
اینگونه به نظر می رسد که طا-لبان مسیر گفتمان منطقه ای را برای ادامه ی مسیر سیاسی خود آسان تر و واقع بینانه تر از کاروزارهای بین المللی می بیند و احیای شاهراه های تجاری و اقتصادی برای خود را از مسیر منطقه ای برای دستیابی به منابع مالی خوشبینانهترتعبیر می کند.
بدین لحاظ؛ حکومت سرپرست تلاش دارد تا از مسیر تعامل با کشورهای منطقه و ایجاد یک فاز همکاری امنیتی، اقتصادی – مشروعیت خود را در محدوده کشورهای منطقه، تسهیل ببخشند.
از سویی طا-لبان نیز در نشست دوحه شرکت نکردند ؛ این گروه خود را حاکم بر جغرافیای افغانستان می دانند، به گفتهی گروه حاکم ، آنها بدون حمایت نیروهای بیرونی بر کشور مسلط شده و شکست مفتضحانه ای را به ارتش نظامی بین الملل و آمریکا وارد کرده اند گرچه این نظر آنهاست. طا-لبان سلطهی دوبارهی خود بر کشور را مدیون توافق دوحه با آمریکاست.
همچنین به تکرار گفته شد که جریانهای سیاسی تأثیر گذار در کشور نیز می باید مورد توجه قرار گیرد، نظام اجتماعی کشورهنوزهم، تعلق خاطر به احزاب سیاسی خود را از دست نداده و پیشینهی تاریخ سیاسی کشور در ایجاد تغییر و تحول نیز، خود گواه بر این امر است که جریانهای سیاسی نقش پر رنگ خود را در تحولات داشته و دارد. شاخصی که در دومین نشست ملل متحد در دوحه نادیده انگاری شد.
با این تفاصیل، روند جاری نشست های بین المللی برای مردم افغانستان با این تقابل پیچیده، تنها در حد شعار و روی سطرهای بیانیهها و اعلامیهها باقی خواهد ماند. وضعیت کنونی بدون دستیابی به یک اجماع منطقه ای و بین المللی با حضور همهی جناحهای درگیر در افغانستان ادامه خواهد یافت.
با این حال؛ تنها چیزی که باعث نگرانیست دوام شرایط فعلی برای کشور و مردم است که در واپس گرایی تحمیل شده و در قید و بند رقابتهای سیاسی مبهم گیر مانده اند. انتظار بر این است که به صورت خوشبینانه روند چنین نشستها زمینهی یک گفتمان متفاوت و عاری از منفعت طلبی همهی برگزار کنندگان و اشتراک کنندگان را برای کشور و مردم ما مهیا کند.