سود طا-لبان از رفتار نیک با همسایگان چیست؟
مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: افغانستان، “قلب آسیا”، ممکن در صورت سرکوب موفقیت‌آمیز گروه‌هایی مانند داعش و القاعده، به نوعی به تامین کننده امنیت منطقه تبدیل شود. اما پیشرفت واقعی زمانی حاصل خواهد شد که به طور سازنده با جمهوری‌های آسیای مرکزی، ایران و پاکستان در مورد نگرانی‌های حیاتی مانند تغییرات اقلیمی و مدیریت آب وارد تعامل شود. افغانستان با ساخت کانال قوش تپه که نگرانی‌هایی را در ازبیکستان و ترکمنستان دچار کمبود آب، برانگیخته است، سهم بیشتری در آب‌هایی که از قلمروش سرچشمه می‌گیرد، دارد.
پس از ۲۰ سال جنگ تحت رهبری ایالات متحده در افغانستان، آسیای مرکزی با سرعت به “امارت اسلامی” نزدیک می‌شود و در حال ایجاد زیربنای رشد اقتصادی پایدار است. اما باید یادآوری کنیم که ناتو مجبور شد جنگ خود را که از ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ بیش از ۲۴۰ هزار کشته در افغانستان و پاکستان برجاس گذاشت، رها کند تا افغانستات “آزاد” گردد.
در ماه فبروری، وزیر خارجه حکومت سرپرست افغانستان در راس هیئتی به عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان، رفت تا روی تکمیل خط لوله گاز طبیعی ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (تاپی) گفت‌وگو کند. اگرچه افغانستان تنها پنج درصد از جریان سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب آن را مصرف خواهد کرد، اما تکمیل این پروژه یک پیروزی سیاسی برای طالبان حاکم بر این کشور خواهد بود.
دو طرف همچنین درباره خط انتقال برق فشار قوی ترکمنستان – افغانستان – پاکستان (تاپ) و ساخت راه‌آهن از ترکمنستان به افغانستان رایزنی کردند. در جنوری، افغانستان و ترکمنستان در مورد فروش ۱.۸ میلیارد کیلووات ساعت انرژی به کابل برای سال ۲۰۲۴ و تکمیل خط انتقال برق به توافق رسیدند.
علاوه بر این، تاجیکستان قصد دارد فروش برق به افغانستان را با وجود سهمیه‌بندی داخلی ۱۷ درصد افزایش دهد. دو کشور یک قرارداد تامین برق دارند که تا سال ۲۰۲۸ ادامه می‌یابد.
قراردادها با ترکمنستان و تاجیکستان مکمل توافق واردات برق از ازبیکستان است که در جنوری ۲۰۲۲ به دلیل نقص فنی قطع شد.
تامین برق کافی ادعای طالبان برای اداره کشور را تقویت می‌کند و آن‌ها را به عنوان شریک پروژه‌هایی مانند تاپی جذاب‌تر می‌سازد. این مذاکرات همچنین طالبان را وارد ساختارهای حکومتی منطقه می‌سازد، “قوانین” محلی را به آن‌ها آموزش می‌دهد و فرصتی می‌دهد تا نشان دهند که می‌توانند همسایه خوبی باشند.
کابل به تازگی با پرداخت بدهی‌های خود نشان داد که می‌تواند به بهترین شکل ممکن همسایه خوبی باشد. در ماه فبروری، صدای آمریکا گزارش داد که کابل بدهی معوقه خود از برق، حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون دالر – نه ۶۲۷ میلیون دالری که قبلاً گزارش شده بود – را پرداخت کرده است.
خط لوله تاپی متحمل تاخیرهای متعددی شده است و آخرین موردی که باعث این تاخیر شد روی کار آمدن طالبان در اگست ۲۰۲۱ است. آمریکا از هر پروژه‌ای که به نفع طالبان باشد، عصبانی می‌شود، اما واشنگتن و عشق‌آباد در حال مذاکره در مورد کاهش احتمالی تحریم‌ها علیه امارت اسلامی است، بنابراین این پروژه در حال انجام است و ممکن در نهایت آغاز شود.
یک امتیاز برای ایالات متحده این است که تاپی TAPI اتکای ترکمنستان به فروش گاز به چین (ترکمنستان بزرگ‌ترین تامین کننده گاز به چین است) را کاهش می‌دهد. هرچند تنش‌های مداوم بین پاکستان و هند ممکن باعث شود اسلام‌آباد در هنگام بحران تمایلی به باز نگهداشتن این خط لوله نداشته باشد. نگرانی دیگر توانایی طالبان برای حفظ امنیت این خط لوله در برابر حملات القاعده و داعش-خراسان است.
پروژه انرژی بین‌المللی کاسا-۱۰۰۰ با هدف ارایه هزار و ۳۰۰ مگاوات برق مازاد تولید شده توسط برق آبی از قرقیزستان و تاجیکستان به پاکستان و افغانستان قرار است در تابستان از طریق زیرساخت‌های انرژی جدید با طول هزار و ۳۰۰ کیلومتر انجام می‌شود. این پروژه ۱.۲ میلیارد دالری قرار است تا ختم ۲۰۲۴ تکمیل شود، اما در صورت نیاز به معافیت‌های تحریمی دولت ایالات متحده برای تکمیل بخش افغانستان، ممکن به تعویق بیفتد.
از طرفی هم، تاشکند به تازگی از حمایت قطر برای پیشبرد خط آهن ۵۷۳ کیلومتری ترانس-افغان برای اتصال ازبیکستان به پاکستان از طریق افغانستان برخوردار شد. اگرچه این پروژه بیشتر از تجارت پاکستان و آسیای مرکزی حمایت می‌کند، اما افغانستان نیز از آن سود خواهد برد.
ایران که تجارت با ازبیکستان و ترکمنستان را افزایش داده است، در حال رسمی کردن روابط با طالبان است. سیاست ایران این است که افغانستان دارای یک دولت فراگیر باشد. کابل و تهران بر سر دسترسی ایران به آب‌های رودخانه هیرمند باهم درگیر شده‌اند، اما تهران از سرمایه‌گذاری ۳۵ میلیون دالری کابل در بندر چابهار استقبال کرد و سفارت افغانستان را به حکومت طالبان سپرد.
همسایگان افغانستان همه از یک دولت فراگیر و حقوق زنان حمایت می‌کنند، اما در موازی با افزایش روابط اقتصادی که وابستگی‌های متقابل در جهت اعتماد بیشتر ایجاد می‌کند، به این مسایل رسیدگی خواهند کرد. واشنگتن که هنوز از شکستش در افغانستان رنج می‌برد، نسبت به هرگونه کوششی که طالبان را عادی‌سازی کند، مشکوک خواهد بود، اما ایران، پاکستان و جمهوری‌های آسیای مرکزی آن دغدغه را ندارند؛ آن‌ها “همسایه‌های همیشگی” هستند و روابط دو دهه گذشته آن‌ها باید احیا شود.
تلاش‌های واشنگتن و بروکسل برای سرکوب تجارت با افغانستان، فشار بر منطقه است تا احساسات آسیب‌دیده پایتخت‌های ناتو التیام یابد.
اگر ورود زنان به نیروی کار در اولویت است، بهترین راه، ممکن ایجاد تقاضا برای کار باشد تا طالبان مجبور شوند محدودیت‌ها بر زنان را کاهش دهند. تحریم‌ها و لفاظی‌های بیشتر سیاستمداران آمریکایی و اروپایی تاکنون تفاوتی به میان نیاورده است.
پرداخت به موقع صورت‌حساب‌ها فقط آغاز کار است، اما پایبندی به توافق‌نامه دوحه، به‌ویژه تعهد به اجازه ندادن کسی برای استفاده از خاک افغانستان برای تهدید امنیت آمریکا و متحدانش، صلح در افغانستان برقرار می‌شود.
طالبان نمی‌توانند داعش یا القاعده را از مرزهای خود بیرون کنند، زیرا این امر روابط با ایران، پاکستان، چین یا جمهوری‌های آسیای مرکزی را نابود می‌کند. از سویی هم، جنگ داخلی بین طالبان و اسلام‌گرایان فراملی دل واشنگتن و بروکسل را گرم خواهد کرد، و خشونت‌های ۴۰ ساله که از زمان انقلاب ثور ۱۹۷۸ افغانستان را ویران کرده است، ادامه خواهد داد.
بهترین مسیر رو به جلو حفظ داعش و سایرین در داخل جعبه سربسته است، و اشتراک‌گذاری اطلاعات و همکاری با همسایگان و ایالات متحده ممکن امنیت خطوط لوله، خطوط برق، کانال‌های آبیاری و خط آهن را تامین کند. اگر افغانستان از لحاظ داخلی در برابر گروه‌هایی مانند القاعده امن باشد، برای منطقه بسیار بهتر است.
افغانستان، “قلب آسیا”، ممکن در صورت سرکوب موفقیت‌آمیز گروه‌هایی مانند داعش و القاعده، به نوعی به تامین کننده امنیت منطقه تبدیل شود. اما پیشرفت واقعی زمانی حاصل خواهد شد که به طور سازنده با جمهوری‌های آسیای مرکزی، ایران و پاکستان در مورد نگرانی‌های حیاتی مانند تغییرات اقلیمی و مدیریت آب وارد تعامل شود. افغانستان با ساخت کانال قوش تپه که نگرانی‌هایی را در ازبیکستان و ترکمنستان دچار کمبود آب، برانگیخته است، سهم بیشتری در آب‌هایی که از قلمروش سرچشمه می‌گیرد، دارد.
در ماه مارچ، بختیار سعیداف، وزیر امور خارجه ازبیکستان در راس هیئتی به کابل سفر کرد تا با رهبران طالبان دیدار کند. بر بنیاد گزارش طالبان، طرف ازبیکستانی قول حمایت از قوش تپه را داده و با اعزام تیم فنی برای حمایت از این پروژه موافقت و سفیر امارت اسلامی را پذیرفت. (طبق گزارش‌ها، کانال قوش تپه در این اواخر به دلیل خرابی دیواره‌های کانال دچار نشتی شده است).
برد کابل موقعیت آن است، اما اگر همسایه خوبی باشد، می‌تواند کمک مثبتی به منطقه کند.
طالبان می‌تواند با حمایت از تیم فنی ازبیکستان و درخواست پیوستن به کمیسیون میان‌ایالتی برای هماهنگی آب آسیای مرکزی، نیت خوب خود را نشان دهند تا بتواند به ساختارهای حاکمیتی منطقه بپیوندد.
نویسنده: جیمز دورسو
مترجم: Oilprice.com
