مذاکرات دوحه چه نویدی برای افغانستان دارد؟

ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: به باور اگاهان “سومین کنفرانس دوحه نیز مانند کنفرانس دوم شکست خواهد خورد و مردم تصمیمات آن را نخواهند پذیرفت زیرا در این نشست هیچ نماینده‌ای از اکثریت مردم افغانستان حضور ندارد. مگر این‌که افغانستانی‌ها یک سازوکار ملی داشته باشند؛ آشتی که با تاریخ آن‌ها مطابقت داشته باشد، مانند لویه جرگه.”

پس از ماه‌ها عدم تعامل با بازیگران بین‌المللی در مجامع چندجانبه، تصمیم طا-لبان افغانستان برای شرکت در نشست دوحه-سوم نشان‌دهنده پیشرفت دیپلماتیک قابل توجه در آوردن حکومت کابل به میز گفت‌وگو در مورد بسیاری از مسایل است، حتی اگر از ذکر موضوعات کلیدی، مانند امنیت منطقه‌ و حقوق زنان صرف نظر شود.
گفت‌وگوهایی که در ۳۰ جون آغاز می‌شود، نخستین گردهمایی حاکمان فعلی کابل با هدف توسعه یک رویکرد جهانی منسجم و یکپارچه برای تعامل با طا-لبان است.
در این نشست با توجه به توصیه‌های ارزیابی مستقل سازمان ملل از وضعیت افغانستان و مسیر پیش‌رو برای این کشور بحث خواهد شد.
اظهارات سخنگویان حکومت طا-لبان در باره این نشست، بدون شک به غیبت زنان افغانستان و مدافعان حقوق بشر اشاره دارد که مورد انتقاد سازمان‌های حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل قرار گرفت.
اگنس کالامارد، دبیر کل عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای گفت که اعتبار نشست دوحه «در صورتی که به وضعیت حقوق بشر افغانستان رسیدگی نکند و مدافعان حقوق زنان افغانستان را دخیل نسازد، از بین خواهد رفت».
کارشناسان افغانستان در مورد این‌که این نشست ممکن چه نتایجی در پی داشته باشد، اختلاف نظر دارند.
دکتر هاتف مختار از مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی افغانستان در مورد آن خوشبین نیست.
او می‌گوید: “سومین کنفرانس دوحه نیز مانند کنفرانس دوم شکست خواهد خورد و مردم تصمیمات آن را نخواهند پذیرفت مگر این‌که افغانستانی‌ها یک سازوکار ملی داشته باشند؛ آشتی که با تاریخ آن‌ها مطابقت داشته باشد، مانند لویه جرگه.”
وی همچنین خاطرنشان کرد که در این نشست هیچ نماینده‌ای از اکثریت مردم افغانستان حضور ندارد.
با این حال، دکتر عبدالشکور، استاد سیاست و اقتصاد در یکی از دانشگاه‌های کابل، می‌گوید که مشارکت مقامات طا-لبان در این گفت‌وگوها به نفع افغانستانی‌ها و همچنین طا-لبان است، زیرا این فرصتی برای تعامل رودررو با مقامات ارشد بازیگران جهانی است.”
آجندای این نشست شامل تلاش برای مقابله با مواد مخدر و بحث در مورد کشت بدیل خشخاش برای کشاورزان، مسایل مالی و بانکی و تغییرات آب و هوایی است.
در حالی که ناظران بر این باورند مذاکرات دوحه ممکن راه را برای پیشرفت بیشتر در مورد چندین موضوع مهم هموار کند، اما این امر نیز هویدا است که برای حفظ فضای صمیمانه بسیاری موضوعات مهم از بحث‌ها کنار گذاشته شده است.
به طور مثال، امنیت در آجندای دوحه-سوم نیست، اما احتمالاً بخش مهم مذاکرات و جلسات غیررسمی در حاشیه این نشست خواهد بود.
در این جبهه، اسلام‌آباد سرسخت‌ترین منتقد کابل است، زیرا ادعا می‌کند که به گروه‌هایی مانند تحریک طا-لبان پاکستان پناه داده می‌شود.
با توجه به گمانه‌زنی‌ها در مورد ایجاد تحریک طا-لبان تاجیکستان، برخی اختلافات بین حکومت طا-لبان و تاجیکستان نیز وجود دارد.
منصور احمد خان سفیر پیشین پاکستان در افغانستان درباره این نشست گفته که “تعامل آرام حکومت موقت افغانستان و سازمان ملل متحد و همچنین ایالات متحده و متحدانش” منجر به موافقت طا-لبان برای شرکت در نشست دوحه شده است.
اگرچه پیشرفت روی مسایل پیچیده سیاسی و امنیتی ممکن مدتی طول بکشد، اما مشارکت طا-لبان در دوحه-سوم نشان می‌دهد که اعتمادسازی جریان دارد.
احمد خان خاطرنشان کرد که طا-لبان درک می‌کنند که تصمیم‌های آن‌ها به عنوان حاکمان افغانستان تأثیر مهمی بر روابط آن‌ها با جهان خواهد داشت.
وی در پایان گفت: «در عین حال جامعه جهانی نیز این پیام را منتقل می‌کند که منزوی نگه داشتن کشوری مانند افغانستان به مدت طولانی نه به نفع صلح و امنیت بین‌المللی و نه به نفع مردم افغانستان است».

نوت: نشست آتی سوم دوحه پیرامون افغانستان با چالش های فراوانی روبه روست. تجربه های گذشته نشان داده است که بدون مد نظر داشت خواست جمعی مردم کشور و عدم حضور طیف های مختلف سیاسی تنها با تن دادن به خواست های گروه حاکم اینگونه نشست‌ها به نتیجه نخواهد رسید. از یکسو نقش کشورهای منطقه را نمی توان در آینده سیاسی افغانستان نادیده گرفت . شرایط کنونی ایجاب می کند که تمام طرف های درگیر در اوضاع افغانستان اعم از کشورهای منطقه و جهان با مد نظر داشت خواست های مردم کشور به یک اجماع کلی برسند در غیر انصورت تضاد منافع به خلق بحران های بیشتر منجر خواهد شد.

نویسنده: طاهر خان
منبع: داون – Dawn