معضل طا-لبان؛ رفتن یا نرفتن به دوحه-سوم
سازمان ملل همچنین مشتاق شکست این بن‌بست است، احتمالاً به این دلیل که کنفرانس بن در جنوری ۲۰۰۲ بدون مشارکت طا-لبان برگزار شد. از همین خاطر، مسئله شمولیت در زمان ریاست حامد کرزی و اشرف غنی تا اگست ۲۰۲۱، زمانی که طا-لبان دوباره به قدرت رسیدند، هر از چند گاهی مطرح می‌شد
قرار است سومین نشست دوحه به رهبری سازمان ملل در مورد افغانستان به تاریخ ۳۰ جون برگزار شود و تلاش‌های دیپلماتیک برای جلب حضور طا-لبان در این رویداد جریان دارد. قطر میزبان، برخلاف دو نشست قبلی مایل است این گردهمایی دو روزه را با مشارکت نمایندگان کابل معنادار سازد. جای تعجب نیست که محمد بن عبدالعزیز بن صالح الخلیفی وزیر خارجه قطر در سلسله دیدارها در کابل از رهبران طا-لبان دعوت کرد. او رهبران «امارت» را تحت تأثیر قرار داد تا برای مفید واقع شدن این گردهمایی در آن اشتراک کنند.
الخلیفی با ملاعبدالغنی برادر معاون نخست وزیر در امور اقتصادی، مولوی محمد یعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع و سراج‌الدین حقانی سرپرست وزارت داخله نیز دیدار کرد. وزیر قطر بر همکاری سیاسی و اقتصادی دولتش تاکید نمود و از سران «امارت» خواست در نشست دوحه شرکت کنند.
به نظر می‌رسد رهبران طا-لبان از ابتکار قطر استقبال کرده‌اند؛ هرچند مشخص نیست که آیا آنها تصمیم دارند در نشست دوحه-سوم شرکت کنند یا خیر. ارگ ریاست جمهوری افغانستان گزارش داد که کمیسیون سیاسی «امارت اسلامی» در نشستی در خصوص وضعیت کشور، منطقه و نشست آتی دوحه تصمیمات لازم را اتخاذ کرده است.
سازمان ملل همچنین مشتاق شکست این بن‌بست است، احتمالاً به این دلیل که کنفرانس بن در جنوری ۲۰۰۲ بدون مشارکت طا-لبان برگزار شد. از همین خاطر، مسئله شمولیت در زمان ریاست حامد کرزی و اشرف غنی تا اگست ۲۰۲۱، زمانی که طا-لبان دوباره به قدرت رسیدند، هر از چند گاهی مطرح می‌شد.
سازمان ملل می‌گوید که هدف نشست دوحه افزایش تعامل بین‌المللی با افغانستان به شیوه‌ای منسجم‌تر، هماهنگ‌تر و ساختاریافته‌تر است.
به همین دلیل است که رزماری دی کارلو، معاون دبیرکل در امور سیاسی و صلح‌سازی، در جریان سفر خود به افغانستان از ۱۸ تا ۲۱ می، دعوت دبیر کل سازمان ملل را پیشاپیش به امیرخان متقی وزیر خارجه طا-لبان سپرد تا در نشست آتی نمایندگان ویژه شرکت کند.
استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل متحد به خبرنگاران در نیویارک گفت: «در جریان سفر دکارلو، ذینفعان افغان (طا-لبان) تقاضا کردند که هر نوع راهبرد تعامل بین‌المللی به چالش‌های بشری، توسعه‌ای و اقتصادی که افغانستان با آن مواجه است، توجه کند».
دوجاریک تصریح کرد که معاون دبیر کل سازمان ملل همچنین در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان به‌ویژه محدودیت‌های تحصیل زنان صحبت کرده است. اما وقتی خبرنگاران از او در مورد پاسخ طا-لبان پرسیدند، او پاسخ را به مقامات افغانستان ارجاع داد.
حکومت طا-لبان همچنان مشارکت خود در نشست دوحه را با پذیرش شروطش پیوند می‌زند.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی ارشد طا-لبان در بیانیه‌ای گفته است: «شرکت هیئت امارت اسلامی در نشست دوحه مورد بحث است و در صورت پذیرفته شدن شرایط حکومت موقت، نماینده آنها در این نشست شرکت خواهد کرد».
مجاهد گفت که معاون دبیر کل سازمان ملل به افغانستان آمد و یکی از بحث‌های آنها این بود که «امارت اسلامی» در نشست دوحه شرکت کند. به گفته وی، «امارت اسلامی» موضوع را بررسی و در حال مذاکره است. اگر شرایط «امارت اسلامی» در این جلسه پذیرفته شود، تصمیم به شرکت خواهد گرفت.
طا-لبان از دو نشست اول صرف نظر کردند و به حضور دیاسپورای افغانستان که عمدتاً شامل وزرای سابق، مقامات عالی‌رتبه و اعضای پارلمان منحل شده که در تبعید هستند، اعتراض کردند.
«ما افغانستان را کنترول و نمایندگی می‌کنیم و به همین دلیل، هیچ کس دیگری نباید آنجا باشد تا به نمایندگی از افغانستان صحبت کند» این استدلالی بود که رهبران کابل و قندهار مطرح کردند.
آنها همچنین با طرح تعیین نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان در راستای قطع‌نامه شورای امنیت به شدت مخالفت کردند و گفتند که این کشور در صلح است، جنگ پایان یافته است و نیازی به نماینده ویژه سازمان ملل نیست.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد شروط طا-لبان برای شرکت در دومین نشست دوحه را غیرقابل قبول خواند.
طا-لبان شرایط خود را برای شرکت در دومین نشست دوحه فرصت خوبی برای «گفت‌وگوی صریح و سازنده» با «امارت اسلامی» توصیف کردند. در این بیانیه تاکید شده است که حکومت فعلی تنها نماینده افغانستان خواهد بود و هیئت آن با سازمان ملل متحد در سطح بسیار عالی دیدار خواهد کرد. آنها ظاهراً به دنبال دیدار متقی و گوترش هستند. این شرایط اساساً به معنای کنار گذاشتن نمایندگان جامعه مدنی افغانستان و اعضای گروه‌های مخالف از این روند است.
با این حال، این امر بر معضل طا-لبان – دوگانگی در سیاست – تأکید دارد. آنها از اعضای سازمان ملل متحد انتظار حمایت سیاسی و مالی دارند، بدون این‌که خواسته‌های جامعه جهانی در مورد حقوق بشر، زنان و همه‌شمولیت را بپیذیرند.
علاوه بر پاکستان که زمینه را برای «امارت» تسهیل کرد، کشورهایی مانند چین، روسیه، ایران و ترکیه نیز بیش از حد برای کمک مشتاق به نظر می‌رسند. اما طا-لبان در مورد موضوع حقوق بشر و همچنین امتناع از مهار تحریک طا-لبان پاکستان و سایر گروه‌های تروریستی در کشورهای همسایه ناسازگاری می‌کنند.
نزدیکی رهبران «امارت» و تحریک طا-لبان پاکستان در داخل افغانستان به همان اندازه برای همه نگران کننده است. به‌رغم درخواست‌های مکرر پاکستان و چین، تحریک طا-لبان پاکستان همچنان از پناهگاه‌های امنی در افغانستان برخوردار است.
آیا زمان آن فرا رسیده است که طا-لبان به خاطر مردم افغانستان به خواسته‌های جامعه بین‌المللی و گروه‌های تروریستی توجه کنند؟ این موضوع حمایت از جامعه خارجی نیست، بلکه مساعد نمودن زمینه برای اکثریت افغانستانی‌هایی است که از ناحیه اقتصادی رنج می‌برند و برای بقا به شدت به منابع مالی نیاز دارند؟
