به دلیل محدودیت‌های همیشگی علیه زنان و دختران در افغانستان، مدافعان حقوق بشر و کارشناسان بین‌المللی خواستار به رسمیت شناختن رفتار با زنان و دختران به عنوان «آپارتاید جنسیتی» شده‌اند
کارگروه بررسی دوره‌ای شورای جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد (UPR)، میکانیزم منحصربه‌فرد این شورا است که از هر کشور عضو سازمان ملل می‌خواهد تا هر ۴ تا ۵ سال یک‌بار سوابق حقوق بشریش را بازبینی کند. ( UPR) به هر کشور این فرصت را می‌دهد که منظم در مورد اقدامات بهبود وضعیت حقوق بشر گزارش دهد و توصیه‌هایی را در این راستا دریافت کند.
در حالی که این شورا در حال بررسی وضعیت افغانستان بود، جنایات وحشیانه ادامه یافت. در همان روزی که سازمان ملل متحد وضعیت افغانستان را به بررسی گرفت، یک فرد مسلح به مسجدی در شهر اندیشه ولسوالی گذره ولایت هرات در غرب افغانستان یورش برد. در این حمله شش نفر کشته شدند. گفته می‌شود که این مسجد متعلق به شیعیان افغانستان بوده است.
گروه داعش-خراسان اغلب جوامع شیعه را هدف قرار می‌دهد. تنها یک هفته قبل از این حمله، بمب چسپکی در محله شیعه‌نشین شهر کابل واقع در کوته سنگی انفجار کرد و جان یک نفر را گرفت و سه نفر دیگر زخمی شدند. ماه‌های گذشته نیز چندین حمله مشابه را شاهد بوده‌ایم.
جوامع شیعه در افغانستان که عمدتاً متشکل از هزاره‌ها هستند، زیر حاکمیت طا-لبان با تبعیض سیستماتیک، حملات هدفمند، به حاشیه رانده شدن و آزار و اذیت مواجه بوده‌اند.
طبق گزارش‌ها، طا-لبان در ۲۰۲۳ از برگزاری جشن مهم مذهبی شیعیان جلوگیری کردند، تدریس فقه شیعه را در دانشگاه‌ها محدود ساخته‌اند و ازدواج بین شیعه و سنی را در بخش‌هایی از افغانستان ممنوع کردند. طا-لبان در محافظت از جامعه شیعه در برابر حملات داعش ناکام بوده‌اند و اطلاعاتی در مورد این‌که آیا این حملات مورد بررسی قرار گرفته و یا عاملان آن مورد بازخواست قرار گرفته‌اند یا خیر، وجود ندارد.
از سویی هم، با ادامه بررسی‌های شورای حقوق بشر، زنان و دختران عملاً از جامعه حذف شده‌اند.
از زمان تصرف افغانستان، طا-لبان دختران را به بهانه امنیت از تحصیلات متوسطه منع کردند.
ملاله یوسف‌زی مدافع حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل می‌گوید: «اگر دختری در افغانستان هستید، طا-لبان آینده شما را برای شما تعیین کرده اند. شما نمی‌توانید به مکتب یا دانشگاه بروید. شما نمی‌توانید کتابخانه‌های باز پیدا کنید که در آن بتوانید مطالعه کنید. مادران خود را در حبس می‌بینید، نمی‌توانند کار کنند، به پارک بروند، موهای‌شان را کوتاه کنند یا حتی به پزشک مراجعه کنند».
ماه‌های بعدی محدودیت‌های بیشتری وضع شد و زنان و دختران در خانه‌های‌شان محدود شدند.
در نوامبر ۲۰۲۲، مقامات دسترسی زنان و دختران را به پارک‌ها، سالن‌های ورزشی و حمام‌های عمومی ممنوع کردند.
در دسمبر ۲۰۲۲، آن‌ها دانشگاه را به روی آن‌ها تعلیق کردند. همچنین در دسمبر ۲۰۲۳، زنان از کار در سازمان‌های غیردولتی داخلی و بین‌المللی منع شدند.
به دلیل محدودیت‌های همیشگی علیه زنان و دختران در افغانستان، مدافعان حقوق بشر و کارشناسان بین‌المللی خواستار به رسمیت شناختن رفتار با زنان و دختران به عنوان «آپارتاید جنسیتی» شده‌اند.
در حالی که آپارتاید جنسیتی هنوز به عنوان یک جنایت بین‌المللی مدون نشده است، این موضوع تا حدی مورد توجه قرار گرفته است، به‌ویژه که ظلم و ستم بر زنان و دختران در افغانستان روز به روز در حال افزایش است و آن‌ها عملاً حقوقی ندارند.
موارد نقض حقوق بشر در افغانستان مستلزم واکنش فوری است. متاسفانه، وقتی سازمان ملل برای بررسی وضعیت افغانستان نشست دایر کرد، مقامات دفاکتوی طا-لبان از شرکت در آن خودداری کردند.
به‌رغم این‌که طا-لبان می‌خواهند به‌عنوان مقامات قانونی این کشور به رسمیت شناخته شوند و در مجامع بین‌المللی جایگاهی داشته باشند، اما تمایلی به مشارکت و تضمین بنیادی‌ترین معیارهای حقوق بشر برای همه در این کشور نشان نداده‌اند.
