نقطه نزاع افغانستان و پاکستان
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: درگیری بر سر خط دیورند پایان‌ناپذیر به نظر می‌رسد، زیرا هیچ حکومتی در افغانستان هرگز مشروعیت آن را نپذیرفته است. با قدرت‌گیری و تقویت طا-لبان در افغانستان، اصطکاک در امتداد خط دیورند فقط تشدید خواهد شد.
۱۴ می ۲۰۲۴ میلادی، ۱۴ شبه‌نظامی، یک نیروی امنیتی پاکستان کشته و ۵ نظامی دیگر زخمی شدند. ۲ ایست بازرسی در منطقه باجور خیبر پختونخواه مورد حمله شبه‌نظامیان قرار گرفت.
در ۱۳ می، ۲ شبه‌نظامی هنگام تلاش برای نفوذ به داخل پاکستان در ولسوالی باجور کشته شدند.
در ۱۷ اپریل، ۷ شبه‌نظامی در منطقه غلام خان از مربوطات وزیرستان شمالی در درگیری با نظامیان پاکستانی کشته شدند. به همین ترتیب، روابط عمومی ارتش پاکستان طی سال‌های ۲۰۲۱، ۲۰۲۲، ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ از حملات و تلاش شبه‌نظامیان برای نفوذ به داخل پاکستان از آنسوی خط دیورند گزارش داده‌اند و بارها حکومت سرپرت افغانستان را به پناه دادن تروریست‌ها متهم کردند.
در مقابل، سخنگویان حکومت سرپرست افغانستان ادعاهای مقامات پاکستان را بی‌اساس خوانده و گفته‌اند که پاکستان ناتوانی‌اش را در تامین امنیت بر دوش دیگران نیندازد.
پاکستان در ۱۸ مارچ ۲۰۲۴ “عملیات ضد تروریستی مبتنی بر اطلاعات” را در داخل مناطق مرزی افغانستان انجام داد و ۸ نفر را کشت. در بیانیه مطبوعاتی وزارت خارجه پاکستان آمده است که اهداف اصلی عملیات انجام شده، تروریست‌های وابسته به گروه حافظ گل بهادر بودند. این وزارت افزوده که این گروه به همراه تحریک طا-لبان پاکستان (تی‌تی‌پی) مسئول چندین حمله تروریستی در داخل پاکستان بوده که منجر به “کشته شدن صدها غیرنظامی و مقامات مجری قانون” شده است.
در پاسخ به حمله پاکستان، حکومت موقت افغانستان حملات تلافی‌جویانه متعددی را بر تأسیسات امنیتی در امتداد مرز پاکستان و افغانستان در منطقه پاراچنار در ولسوالی کرم و در خیبر پختونخوا انجام داد.
وزارت دفاع حکومت سرپرست با صدور بیانیه‌ای گفته است که به حملات پاکستان پاسخ داده و مراکز نظامی پاکستان را با سلاح‌های سنگین هدف قرار داده‌اند.
بر بنیاد بیانیه این وزارت، جنگنده‌های نظامی پاکستان وارد خاک افغانستان شده و خانه‌های غیرنظامیان را در برمل پکتیکا و خوست بمباران کردند.
نوسانات در مرز افغانستان-پاکستان پس از بازگشت طا-لبان به قدرت شدت یافته و امید اسلام‌آباد برای بهبود وضعیت از بین رفته است.
در واقع، به تاریخ ۱۰ می ۲۰۲۴، آصف علی درانی، نماینده ویژه پاکستان در امور افغانستان، ابراز تأسف کرد که از زمانی که طا-لبان افغانستان کابل را تسخیر کردند، حملات تی‌تی‌پی که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد، به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
درانی خاطرنشان کرد: «پیش‌تر امید می‌رفت که با ورود طا-لبان، وضعیت امنیتی در مرز پاکستان و افغانستان بهبود یابد، اما متأسفانه حملات ناشی از افغانستان در دو سال گذشته ۶۰ درصد افزایش یافته است.»
پیش از این، در ۶ مارچ ۲۰۲۴، منیر اکرم، سفیر پاکستان در سازمان ملل متحد، در واکنش به حوادث مرزی، اعلام کرد که نیروهای مسلح پاکستان به «حملات فرامرزی تحریک طا-لبان پاکستان و وابسته‌های آن علیه پاسگاه‌های مرزی تاسیسات این کشور پاسخ می‌دهند. … ما انتظار داریم که سازمان ملل از حکومت موقت افغانستان بخواهد از چنین حملات فرامرزی و نفوذ تحریک طا-لبان پاکستان و سایر تروریست‌ها به خاک پاکستان جلوگیری کند.»
در ۲۰ مارچ ۲۰۲۴، شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان ادعا کرد که حملات فرامرزی ادامه دارد و هشدار داد که پاکستان دیگر چنین حوادثی را در خاک خود تحمل نخواهد کرد.
از سوی دیگر، طا-لبان افغانستان پاکستان را مقصر دانسته است. در ۸ می ۲۰۲۴، عنایت‌الله خوارزمی، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان، با رد ادعای پاکستان مبنی بر استفاده از خاک افغانستان توسط تی‌تی‌پی علیه اسلام‌آباد، مدعی شد که از خاک پاکستان گهگاهی علیه افغانستان استفاده می‌شود و عناصر دا/عش از آن‌جا وارد افغانستان می‌شوند.
خوارزمی افزود: ما مواردی داریم که افراطیون دا/عش از پاکستان وارد افغانستان شده اند و از خاک پاکستان علیه سرزمین ما استفاده می‌کنند. پاکستان باید پاسخگوی این موضوع باشد.
درگیری بر سر خط دیورند پایان‌ناپذیر به نظر می‌رسد، زیرا هیچ حکومتی در افغانستان هرگز مشروعیت آن را نپذیرفته است. با قدرت‌گیری و تقویت طا-لبان در افغانستان، اصطکاک در امتداد خط دیورند فقط تشدید خواهد شد.
نوت: روابط میان پاکستان و افغانستان در طی برهه های مختلف دچار نوسانات بیشماری گردیده است که در بسیاری موارد به آتش مرزی و حتی درگیری های هوایی و توپخانه ای نیز منجر شده است. در این شکی نیست که خاستگاه حمایتی طا-لبان در گذشته نیز چه از نگاه ایدئولوژیکی و چه اموزش و سامان دهی نظامی نیز از خاک این کشور انجام می شد برای نبرد با حکومت های پیشین افغانستان. اما کنون طا-لبان در قامت یک حکومت موقت دارای ساختار بر جغرافیای افغانستان حاکم است و بدین لحاظ تامین منافع ملی و همچنین تمامیت ارضی حیثیت نظام طا-لبان را به رخ می کشد. بنابر این نباید انتظار داشت که اسلام اباد در ترسیم خطوط منافع سیاسی خود نسبت به افغانستان همان نگاه قبلی را نسبت به طا-لبان داشته باشد.
نویسنده: توشار رنجان مهنتی، همکار پژوهشی، موسسه مدیریت درگیری
منبع: پرتال تروریزم آسیای جنوبی – South Asia Terrorism Portal
