٢ سال حکومت طا-لبان چه تأثیری بر هنر در افغانستان داشت؟
این محدودیت‌ها اثرات ناخواسته فاجعه‌باری داشته است. در زمینه هنر، زنان قبلاً بیش از ۵۰ درصد از دانش آموزان را تشکیل می‌دادند. ممنوعیت حضور آن‌ها همراه با محدودیت‌هایی که در مورد هنرهایی که می‌توان انجام داد – ممنوعیت غیررسمی موسیقی، مجسمه‌سازی و نقاشی – باعث شده است که بسیاری از مدارک هنری از نصاب موسسات حذف شود و تعداد زیادی از متخصصان این کشور را ترک کنند
پایان ماه اگست، دو سال از پایان جنگ ۲۰ ساله امریکا در افغانستان با خروج نیروهایش از افغانستان و آغاز حکومت طا-لبان می‌گذرد.
زندگی امروز در افغانستان با دو دهه اخیر بسیار متفاوت است. این کشور پس از دهه‌ها جنگ در حال تجربه «صلح» است، به نظر می‌رسد اجرای قانون و نظم در اولویت مقامات است و حکومت جدید مصمم است ثابت کند که با طا-لبان دهه ۹۰ متفاوت است؛ آن‌هایی که بودای بامیان قرن هفتم و ششم را ویران کردند. اما زندگی برای افغان‌ها، به‌ویژه در مناطق شهری به دلیل اقتصاد فلج‌شده کشور و محدودیت‌های شدیدی که طا-لبان اعمال کرده‌اند برای زنان یا در زمینه‌هایی مانند هنر، چالش‌برانگیز شده است.
تقریباً دو سال است که دختران از رفتن به مکتب متوسطه منع شده‌اند و در یک سال گذشته، طا-لبان محدودیت‌ها را بر زنان با ممنوع کردن آن‌ها از بسیاری صحنه‌های زندگی عمومی از جمله حضور در دانشگاه، پارک‌ها، دوره‌های آموزشی، گرمابه (حمام‌ها)، کار برای سازمان‌های بین‌المللی یا سفرهای طولانی شدت بخشیدند.
این محدودیت‌ها اثرات ناخواسته فاجعه‌باری داشته است. در زمینه هنر، زنان قبلاً بیش از ۵۰ درصد از دانش آموزان را تشکیل می‌دادند. ممنوعیت حضور آن‌ها همراه با محدودیت‌هایی که در مورد هنرهایی که می‌توان انجام داد – ممنوعیت غیررسمی موسیقی، مجسمه‌سازی و نقاشی – باعث شده است که بسیاری از مدارک هنری از نصاب موسسات حذف شود و تعداد زیادی از متخصصان این کشور را ترک کنند.
دوره‌های خصوصی، از جمله صنف‌های هنری، به همان اندازه به حضور زنان وابسته است و بسیاری از کسب‌وکارها با صدور حکمی که دختران بالای ۱۲ سال را از حضور در آن‌ها منع می‌کرد، مجبور به تعطیلی شد. با این حال، محدودیت‌ها همیشه به طور یکسان در سراسر این کشور اجرا نمی‌شود. در کابل، مراکز هنری که صنف‌های خود را جدا کرده‌اند و از قوانین تعیین‌شده برای آن‌ها پیروی می‌کنند، اجازه یافته‌اند دوباره به روی زنان باز شوند. در سایر ولایات، مانند هرات، این ممنوعیت‌ها پابرجاست.
به‌رغم این مقررات سختگیرانه، طا-لبان اصرار دارد که می‌خواهند با جامعه بین‌المللی رابطه داشته باشد و از سرمایه‌گذاری خارجی از جمله در زمینه فرهنگ استقبال می‌کند. در واقع، مقامات طا-لبان در پیام‌های خود در مورد اهمیت حفاظت از مکان‌های میراث فرهنگی افغانستان، صرف نظر از وابستگی‌های مذهبی، ثابت قدم بوده‌اند.
در مس عینک، یک شهر بودایی ۲ هزار ساله که در خطر تخریب توسط یک پروژه معدنی قرار دارد، طا-لبان از یک پروژه حفاظتی ۱۸ ماهه توسط آقا خان حمایت کرده‌اند که توسط بنیاد سوییسی Aliph تمویل می‌شود. آن‌ها در هرات حفاظت از کنیسه قرن بیستم و ترمیم حمام یهودیان توسط سازمان مشاوره میراث فرهنگی افغانستان (ACHCO) را تایید کرده‌اند. در بامیان مقامات محلی در مورد فوریت حفاظت و مرمت مورد نیاز برای حفاظت از میراث جهانی صحبت کرده‌اند.
طا-لبان تا آنجا پیش رفته‌اند که درخواستی را به مرکز میراث جهانی یونسکو ارایه کرده‌اند تا باغ مغول متعلق به قرن شانزدهم در کابل، باغ بابر را در فهرست خود قرار دهد.
عتیق‌الله عزیزی معاون وزیر فرهنگ و هنر افغانستان، در اوایل سال جاری به چندین ولایت سفر کرد، با مردم محلی دیدار کرد و جلسات شهری برگزار نمود تا اهمیت حفاظت از مکان‌های تاریخی و آثار باستانی را توضیح دهد. وزارت او همچنین به تاریخ ۱۱ مارچ، سالروز تخریب بوداهای بامیان را به عنوان روز حفاظت از میراث فرهنگی گرامی داشت و یک رویداد گسترده را در موزیم ملی افغانستان برگزار کرد تا بر اهمیت مراقبت از مکان‌های فرهنگی و بناهای تاریخی تأکید کند.
امنیتی که در افغانستان برقرار شده است، امکان کشف صدها و ده‌ها اثر باستانی را در مناطق غیرقابل دسترس در اطراف پروژه شیوکی، مکان بودایی ۱ هزار و ۵۰۰ ساله در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق کابل، فراهم کرده است.
دولت همچنین در مورد ناتوانی خود در اختصاص بودجه برای پروژه‌های میراث فرهنگی که در طول تاریخ با سرمایه‌گذاری‌های خارجی تامین مالی شده اند، صحبت می‌کند، در حالی که به گفته سازمان ملل، این کشور یکی از بدترین بحران‌های انسانی را در جهان تجربه می‌کند. قبل از تسلط طا-لبان، افغانستان حدود ۸۰ درصد از بودجه خود را روی کمک‌های خارجی متکی بود که به دلیل تحریم‌ها قطع شده است. مشکلات مالی میلیون‌ها افغان را مجبور کرده در جستجوی کار این کشور را ترک کنند.
با این حال، به‌رغم تلاش‌های طا-لبان برای تعامل با کشورهای غربی و بازسازی اقتصاد افغانستان، بعید است که آن‌ها به رسمیت شناخته شوند در حالی که دختران و زنان نمی‌توانند به آموزش اولیه دسترسی داشته باشند.
این را آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده وقتی که در ۱۵ اگست، دومین سالگرد تسلط طا-لبان بر کابل، با خبرنگاران در واشنگتن صحبت می‌کرد، تکرار کرد؛ یعنی مسیر روابط عادی بین طا-لبان و سایر کشورها مسدود خواهد شد. مگر این‌که از حقوق زنان و دختران پشتیبانی شود.
