پاکستان و طا-لبان در مسیر برخورد؟
تحولات چند ماه اخیر نشان می‌دهد که استراتژی پاکستان در قبال افغانستان و تحریک طا-لبان پاکستان کارساز نیست. سوال این است: آیا پاکستان در زمانی که این کشور با چالش‌های جدی سیاسی و اقتصادی مواجه است، برنامه «B» دارد؟
طا-لبان افغان طی ۱۶ ماه گذشته در قدرت بوده‌اند. با این حال، حتی یک کشور هم حکومت آن‌ها را به رسمیت نشناخته است، هرچند چندین کشور با آن‌ها تعامل دارد. اما امید به رسمیت شناختن بین‌المللی طا-لبان در آینده قابل پیش‌بینی به سرعت در حال محو شدن است. دلیل آن این است که طا-لبان به‌رغم وعده‌ها، نتوانسته‌اند برخی از شرایط را برآورده کنند. بزرگ‌ترین ناکامی طا-لبان این است که حتا پاکستان هم صبر خود را از دست می‌دهد.
هفته گذشته، چهارمین نشست فارمت مسکو با حضور روسیه، قزاقستان، تاجیکستان، ایران، پاکستان، چین، ترکمنستان، هند، قرقیزستان و ازبیکستان در سطح نمایندگان ویژه در امور افغانستان برگزار شد.
در اقدامی غیرمعمول، پاکستان ارزیابی اهانت‌آمیزی از قدرت ۱۶ ماهه طا-لبان افغان ارائه کرده و گفته است که حکومت موقت برای تشکیل دولت فراگیر، حفاظت از حقوق زنان و ریشه‌کن کردن گروه‌های تروریستی کاری انجام نداده است. پاکستان خاطرنشان کرده که عدم پیشرفت به این معنی است که حمایت حیاتی مورد نیاز از افغانستان برای مقابله با بحران‌های انسانی و اقتصادی و سایر چالش‌ها از بین رفته است.
ارزیابی پاکستان توسط محمد صادق نماینده ویژه این کشور در امور افغانستان با مقامات همسایگان افغانستان و دیگران در مسکو شریک شد. صادق در سخنرانی خود مواضع غیرمعمولی تند علیه طا-لبان اتخاذ و ناامیدی پاکستان را از عدم پیشرفت در برخی موضوعات برجسته کرد.
آخرین نشست فارمت مسکو اصول گسترده‌ای را برای مدیریت تعامل عملی با حکومت موقت افغانستان بر اساس ۱) ترویج حکومت فراگیر، ۲) احترام به حقوق اساسی بشر از جمله حقوق زنان، ۳) مقابله با تروریزم و ۴) حمایت مداوم از مردم افغانستان، به‌ویژه در زمینه بشردوستانه و اقتصادی، بنیاد نهاد.
صادق گفت که گزارش پیشرفت ۱۶ ماه گذشته متفاوت بود: با آن‌که برخی از بدترین نگرانی‌‌ها از جمله بدتر شدن سریع وضعیت امنیتی در افغانستان، مهاجرت دسته جمعی پناه‌جویان و دوره طولانی بی‌ثباتی و خشونت محقق نشد، دولت موقت افغانستان نیز محقق نشد، اما پیشرفتی را که جامعه بین‌المللی در حالت ایده‌آل انتظار داشتند، نیز به واقعیت تبدیل نشد.
محد صادق گفت: «جامعه بین‌المللی پیوسته از حکومت موقت افغانستان خواسته تا مشارکت سیاسی فراگیر را ترویج کند. متأسفانه، در این زمینه چیز کمی برای نشان دادن وجود دارد.»
نماینده پاکستان گفت که به‌رغم تضمین‌های حکومت موقت افغانستان، به نظر می‌رسد که حقوق زنان و دختران نیز پسرفت کرده است، نه پیشرفت.
وی افزود که رد پای سازمان‌های تروریستی در افغانستان هنوز به طور کامل از بین نرفته است. وی با ابراز تأسف گفت: «این «آبشار» انتظارات برآورده نشده، متأسفانه به این معناست که حمایت حیاتی مورد نیاز افغانستان برای جلوگیری از بحران شدید انسانی، جلوگیری از فروپاشی اقتصادی و مبارزه با تروریزم نیز از بین رفته است.
پاکستان پس از خروج نیروهای خارجی، مدافع تعامل با حکومت طا-لبان بوده است. اما آخرین ارزیابی نشان می‌دهد که اسلام‌آباد راضی نیست. پاکستان به شدت از عدم تمایل طا-لبان برای ریشه‌کن کردن تهدید ناشی از گروه‌های تروریستی خاص برای پاکستان ناامید شده است. افزایش ناگهانی حملات تروریستی برون‌مرزی توسط تحریک طا-لبان پاکستان TTP ممنوع شده است. علاوه بر این، تروریست‌های تحریک طا-لبان پاکستان نیز حملاتی را در مناطق مسکونی انجام داده‌اند. این به وضوح نشان می‌دهد که تلاش‌ها برای دستیابی به یک توافق صلح با تحریک طا-لبان پاکستان شکست خورده است. حکومت طا-لبان افغان نیز برای مهار این گروه‌ها کاری انجام نداده است. این امر بلاول بوتو زرداری وزیر خارجه پاکستان را وادار کرد تا اذعان کند که دولت پاکستان باید استراتژی خود را در قبال تحریک طا-لبان پاکستان بازنگری کند.
تحولات چند ماه اخیر نشان می‌دهد که استراتژی پاکستان در قبال افغانستان و تحریک طا-لبان پاکستان کارساز نیست. سوال این است: آیا پاکستان در زمانی که این کشور با چالش‌های جدی سیاسی و اقتصادی مواجه است، برنامه «B» دارد؟
