احیای تاپی؛ نقطه عطف در تحولات آسیای مرکزی
مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: یک کارشناس مستقر در دوشنبه که خواست نامش فاش نشود، به رسانه ها گفت که با توجه به مرز مشترک گسترده تاجیکستان با افغانستان، تهدیدات حملات تروریستی و انگیزه‌های اقتصادی، چاره‌ای جز انتخاب همکاری جیوپولیتیکی با طالبان برای تاجیکستان باقی نگذاشته است.
کشورهای آسیای مرکزی با وجود سیاست‌های محدودکننده گروه طالبان، به‌ویژه در قبال زنان، گام‌هایی را برای گسترش روابط با افغانستان، همسایه جنوبی‌اش، برداشته‌اند.
قرقیزستان در اوایل ماه جاری، طالبان را از فهرست سازمان‌های تروریستی‌اش حذف کرد، ترکمنستان کار با افغانستان را در پروژه بزرگ خط لوله گاز از سر گرفت و ازبیکستان در جریان سفر نخست‌وزیر این کشور به افغانستان قرارداد همکاری به ارزش ۲.۵ میلیارد دالر را با کابل امضا کرد.
جینبک کولوبایف، وزیر امور خارجه قرقیزستان، به تاریخ ۶ سپتمبر گفت که هدف از این اقدام “تامین ثبات منطقه‌ای و توسعه بیشتر گفت‌وگوهای جاری” است.
در ۱۱ سپتمبر، مقامات ترکمنستان و طالبان مراسمی را به مناسبت از سرگیری پروژه گاز ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (تاپی) برای انتقال ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به جنوب آسیا برگزار کردند.
مراسم که در سرحدآباد، شهر مرزی ترکمنستان برگزار شد، قربانقلی بردی محمداف رییس جمهور پیشین و رییس شورای قدرتمند مردمی ترکمنستان و هیئت طالبان به ریاست محمد حسن آخوند نخست‌وزیر حکومت سرپرست حضور داشتند.
سردار بردی محمداف رییس جمهور ترکمنستان از طریق لینک ویدیویی در این مراسم شرکت کرد.
پروژه تاپی به ارزش ۱۰ میلیارد دالر برای اولین بار در دهه ۱۹۹۰ طراحی شد اما به دلیل جنگ و بی‌ثباتی در افغانستان بارها به تعویق افتاد.
ترکمنستان امیدوار است خط لوله هزار و ۸۰۰ کیلومتری به منبع درآمد کلیدی برای عشق‌آباد بدل شود.
افغانستان سالانه حدود ۵۰۰ میلیون دالر از هزینه‌های ترانزیت به دست خواهد آورد که بودجه این کشور را به‌طور چشم‌گیر تقویت خواهد کرد.
با این حال، آینده تاپی به دلیل تحریم‌های غرب بر حکومت طالبان و عدم شناسایی رسمی آن می‌تواند تامین مالی و سرمایه‌گذاری روی این پروژه را مختل کند. این امر همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
هیچ کشوری در جهان به‌طور رسمی حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است.
اما با آن‌که قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان و ازبیکستان پس از بازگشت طالبان به قدرت به سرعت به کابل سفر کردند، تاجیکستان تنها کشور آسیای مرکزی بود که موضع تندی در قبال حاکمان جدید در افغانستان اتخاذ کرد.
موضع دوشنبه تا حد زیادی به ارتباط قومی، زبانی و تاریخی‌اش با تاجیک‌ها، مخالفان طالبان، مرتبط است.
اما به نظر می‌رسد که تاجیکستان نیز اکنون سیاست‌هایش را در قبال طالبان نرم ساخته است؛ اقدامی که کارشناسان آن را “پذیرش واقعیت” توصیف می‌کنند.
تاجیکستان برق به کابل صادر می‌کند و چندین بازار در شهرهای مرزی ایجاد کرده است که در آن تاجران محلی از هر دو طرف کالا می‌فروشند. بر اساس گزارش‌ها، دولت‌ها همچنین در مورد همکاری در زمینه مبارزه با شبه‌نظامیانی که تاجیکستان را از داخل خاک افغانستان تهدید می‌کند، گفت‌وگو کردند.
دوشنبه و کابل هر دو منافع مشترکی در شکست گروه تروریستی داعش- خراسان دارند. این گروه شبه‌نظامیان زیادی را از تاجیکستان سربازگیری کرده است.
رسانه‌های افغانستان گزارش دادند که «سمیع‌الدین یتیم‌اف» رییس کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان در اواخر ماه آگست با عبدالحق واثق، رییس استخبارات طالبان دیدار کرده است. مقامات تاجیکستان این گزارش‌ها را نه تایید و نه رد کرده‌اند.
یک کارشناس مستقر در دوشنبه که خواست نامش فاش نشود، به رسانه ها گفت که “با توجه به مرز مشترک گسترده تاجیکستان با افغانستان، تهدیدات حملات تروریستی و انگیزه‌های اقتصادی، چاره‌ای جز انتخاب همکاری جیوپولیتیکی با طالبان برای تاجیکستان باقی نگذاشته است.”
برخی کارشناسان ادعا می‌کنند که چین و قزاقستان در متقاعد کردن دوشنبه برای تغییر رویکردش در قبال حکومت طالبان نقش داشته‌اند.
قاسم جومارت توکایف، رییس جمهور قزاقستان، در ماه جون در آلماتی خطاب به مقامات بلندپایه اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی، طالبان را “عامل بلندمدت” خواند و بر “اهمیت توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی با افغانستان مدرن” تاکید کرد.
منبع: رادیو آزادی
