زندگی و رسانه در حاکمیت طالبان؛ دیدگاهی از چین

مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: رسانه‌های چینایی به حمایت از حکومت فعلی افغانستان ادامه می‌دهند. آن‌ها به جای این‌که از آن به عنوان «رژیم طالبان» یا اصطلاحات مشابه یاد کنند، از عباراتی که با دقت انتخاب شده‌اند برای توصیف وضعیت استفاده می‌کنند، مانند «حکومت فعلی افغانستان». این اصطلاح با زبانی که مقامات چینایی استفاده می‌کنند همسو است و روابط نزدیک چین و طالبان را نشان می‌دهد. برخلاف رسانه‌های غربی که اغلب موضع انتقادی دارند، رسانه‌های چینایی تصویر مثبت‌تری از طالبان به نمایش می‌گذارند.”

آخرین فرمان سخت‌گیرانه‌ای که حکومت سرپرست طالبان روز دوشنبه صادر کرد، ممنوعیت تدریجی رسانه‌ها از نشر تصاویر موجودات زنده در پوشش خبری بود. سرکوب رسانه‌ها و حقوق شهروندی ممکن است در زمان طالبان حتی شدیدتر از حزب کمونیست چین باشد، اما در این اواخر تبادل نظر فزاینده‌ای بین رسانه‌ها و مقامات چینایی و افغانستانی صورت گرفته است که وضعیت وخیم افغانستان و رابطه آن با چین را هویدا می‌کند.
این هفته، حساب رسمی وی چت، یک نامه ۱۰ هزار کلمه‌ای از یک زن افغانستانی به نام خدیجه حیدری را منتشر کرد که زندگی تحت حاکمیت طالبان را توصیف می‌کرد. حیدری یکی از همکاران نشریه زن تایمز، رسانه افغانستانی در تبعید است. حیدری و خانواده‌اش به پاکستان گریخته‌اند. وقتی این رسانه چینایی پرسید که خوانندگان چینایی چه کاری می‌توانند برای او انجام دهند، حیدری پاسخ داد: «من واقعاً نمی‌دانم چه کاری می توان انجام داد. فقط امیدوارم مردم بتوانند وضعیت ما را درک کنند.» حیدری در نامه‌هایش به روند سانسور حکومت و مقاومت شهروندان اشاره کرد که برخی شباهت‌های قوی با وضعیت چین دارد:
“زنان همچنان می‌توانند به اینترنت دسترسی داشته باشند و بیشتر آن‌ها از واتس‌اپ و فیسبوک استفاده می‌کنند. شاید طالبان هنوز فناوری لازم را برای کنترل این حوزه را نداشته باشند. اما رسانه‌های اجتماعی مکان امنی برای صحبت کردن نیستند. به عنوان مثال، اگر آن‌ها متوجه می‌شدند که ما در حال ارتباط هستیم، می‌توانند من را به خاطر نوشتن علیه‌شان در رسانه‌های خارج از کشور دستگیر کنند.
طالبان بسیاری از زنان خبرنگار را زندانی کرده و یا کشته اند. اکنون، همه برای پنهان کردن هویت‌شان از نام مستعار استفاده می‌کنند. در ابتدا با نام واقعی‌ام می‌نوشتم که واقعا خانواده‌ام را ترساند. بعداً برای خودم یک نام مستعار انتخاب کردم. این نیز نوعی مقاومت در برابر سانسور طالبان بود.
ما چاره‌ای نداریم جز تحمل کردن آن و امیدواریم که همه چیز به زودی به پایان برسد، اما سازمان‌های بین المللی و قدرت‌های بزرگ به گونه‌ای مذاکره می‌کنند که ما را می‌ترساند. اگر آن‌ها طالبان را به‌رسمیت بشناسند، ما ظلم و قوانین سخت‌تری را تجربه خواهیم کرد.”
در ماه می سال گذشته، یک روزنامه‌نگار ناشناس افغانستان و استاد دانشگاه کابل، در نوشته‌ای برای نشریه زن تایمز، آزادی‌هایش را به‌عنوان یک روزنامه‌نگار زیر سایه طالبان توصیف کرد و گفت: «حتی گزارش‌هایی خواندم که استخبارات طالبان از کارشناسان هندی و چینایی برای ردیابی مخالفان و خبرنگاران در رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
تهدید همکاری نظارتی فراتر از رسانه‌ها است: در اکتوبر سال گذشته، “روث اینگرام” در نشریه چانیز پروجکت در مورد توافق طالبان با هواوی برای راه‌اندازی دوربین‌های تشخیص چهره در تمامی ولایات افغانستان گزارش داد که به این گروه اجازه می‌دهد تا به راحتی اویغورها را ردیابی کرده و در صورت درخواست آن‌ها را به چین بازگرداند.
حیدری توضیح داد که چگونه در دوران طالبان، زنان افغانستان به دلیل طیفی از سیاست‌های جدید که آن‌ها را از استفاده از حقوق اولیه باز می‌دارد، به زور از عرصه عمومی بیرون رانده شده‌اند. در مقابل، برخی زنان چینایی که به نظر می‌رسد برای گردش‌گری به افغانستان سفر می‌کنند، عکس‌هایی از خود – بدون پوشش محافظه‌کارانه تمام بدن – با اعضای طالبان منتشر کرده‌اند. این عکس‌ها و سایر ویدیوهای مسافران چینایی که با اعضای طالبان عکس گرفته‌اند، بخشی از روند گردش‌گری به سبک شیائوهونگشو Xiaohongshu در مقاصد «معروف» است.
در ماه آگست، دالیا پارت در چاینیز پروجکت با حضرا بهار، محقق افغانستانی‌ که در حال نوشتن دکترایش در کابل بود، مصاحبه کرد. پایان‌نامه او در مورد تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر سیاست عمومی در زمان تسلط طالبان بر افغانستان بود. بهار محدودیت‌های طالبان بر رسانه‌ها را در افغانستان تشریح کرد – برخی آن‌ها شبیه محدودیت‌های حزب کمونیست چین بر رسانه‌ها در چین است – و سپس توضیح داد که چگونه چین از این فرصت استفاده کرده تا حضور رسانه‌ایش را تقویت کند، در حالی که اذعان داشت پکن «هنوز هم کمک‌های قابل‌توجهی به رسانه‌های افغانستان کرده است».
او گفت: “طالبان حدود ۱۱ دستور در مورد آنچه رسانه‌ها می‌توانند نشر کنند، صادر کرده است. این قوانین تا حد زیادی گزارش در مورد امور داخلی طالبان، از جمله فساد در صفوف آن‌ها را محدود می‌کند.
گزارش در مورد موضوعاتی که ممکن است بر وجهه طالبان تاثیر منفی بگذارد، مانند نگرانی‌های امنیتی یا درگیری‌های داخلی، نیز ممنوع است

به طور کلی، مقررات مبهم و قابل تفسیر هستند و به جو ترس و عدم اطمینان در میان روزنامه‌نگاران دامن می‌زند. به نظر می‌رسد رویکرد طالبان عمداً این ابهام را برای سرکوب گزارش‌های جسورانه و حفظ کنترل بر روایت‌های رسانه‌ای ایجاد می‌کند.
به دلیل سانسور شدید، رسانه‌های محلی نمی‌توانند اطلاعات دقیق یا انتقادی تولید کنند. این فقدان دیدگاه‌های متنوع به این معنی است که مردم بیشتر به روایت طالبان و آنچه توسط وبلاگ نویسان حامی تبلیغ می‌شود، تکیه می‌کنند.

بنابراین، حوزه عمومی به شدت کنترل می‌شود و فرصت‌های محدودی برای گفتمان انتقادی وجود دارد.
تلاش برای ارایه اطلاعات مهم از خارج از کشور اغلب با خصومت روبرو می‌شود. کسانی که طالبان را به چالش می‌کشند، اغلب به عنوان عوامل خارجی یا خائن نامیده می‌شوند، که بیشتر صداهای مخالف را سرکوب می‌کند.

این امر محیط اطلاعات نادرست را تقویت می‌کند، روایت طالبان را تقویت می‌کند و دیدگاه‌های جایگزین را سرکوب می‌کند.
حتی اکنون، رسانه‌های چینایی به حمایت از حکومت فعلی افغانستان ادامه می‌دهند. آن‌ها به جای این‌که از آن به عنوان «رژیم طالبان» یا اصطلاحات مشابه یاد کنند، از عباراتی که با دقت انتخاب شده‌اند برای توصیف وضعیت استفاده می‌کنند، مانند «حکومت فعلی افغانستان». این اصطلاح با زبانی که مقامات چینایی استفاده می‌کنند همسو است و روابط نزدیک چین و طالبان را نشان می‌دهد. برخلاف رسانه‌های غربی که اغلب موضع انتقادی دارند، رسانه‌های چینایی تصویر مثبت‌تری از طالبان به نمایش می‌گذارند.”
افزایش محتاطانه روابط تجاری و سرمایه‌گذاری چین با افغانستان از زمان تسلط طالبان در ۲۰۲۱، به روابط دولت در بخش رسانه و ارتباطات نیز کشیده شده است. این هفته، رییس خبرگزاری باختر تحت کنترل طالبان و سرپرست معاونیت اطلاعات و فرهنگ، در ۶مین نشست جهانی رسانه‌ها به میزبانی شین‌هوا در ارومچی شرکت کردند. در آن، سخنرانان و حاضران از آزادی اویغورها در سین‌کیانگ تمجید و از پوشش رسانه‌های غربی در باره آن‌ها انتقاد کردند.

ژائو شینگ، سفیر چین در افغانستان، نیز در ماه می با سرپرست وزارت اطلاعات و تکنالوجی معلوماتی طالبان در کابل دیدار کرد. در ماه آگست، طالبان اعلام کرد که ۴۱ کارمند از ۹ وزارت‌خانه و اداره خدمات ملکی برای آموزش به چین سفر کرده اند. ژائو به‌طور جداگانه اظهار داشت که چین ترتیبی داده است که در سال جاری ۶۰۰ مقام افغانستانی برای آموزش به چین سفر کنند.
به نظر می‌رسد که این فرصت‌های آموزشی در میان کارکنان رسانه‌های افغانستان، برداشت‌های مثبتی از چین ایجاد می‌کند. در ماه می، هیئتی از رهبران رسانه‌های افغانستان، از جمله رادیو و تلویزیون ملی افغانستان، طلوع نیوز، آریانا نیوز، خبرگزاری باختر، تلویزیون شمشاد و کابل تایمز از سین‌کیانگ بازدید کردند.

بر اساس گزارش مختصر دولت چین، این هیئت با گروه رسانه‌ای چین ملاقات کرد و درباره همکاری عملی، اشتراک‌گذاری برنامه و آموزش استعدادها بحث و گفت‌وگو کرد. این هیئت از دستاوردهای اقتصادی چین و راهبرد حکومت سین کیانگ قدردانی کرده و تمایلش را برای “ابراز داستان واقعی چین برای مردم افغانستان” ابراز کرد.

نویسنده: آرتور کافمن
منبع: چاینا دیجیتل تایمز – China Digital Times