مزایای تاپی برای افغانستان چه خواهد بود؟

مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: برای سرمایه‌گذاران جهان، تاپی هم فرصت و هم چالش است. بر اساس پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران انرژی، افغانستان به‌طور بالقوه می‌تواند سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دالر هزینه ترانزیت به دست آورد و انتظار می‌رود این خط لوله سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را انتقال دهد. این جریان‌ها درآمد جدیدی ایجاد می‌کند و موقعیت افغانستان را به‌عنوان بازیگر کلیدی در بازار انرژی آسیای جنوبی تضمین می‌کند. با این حال، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در افغانستان با نااطمینانی نظارتی، وضعیت سیاسی شکننده و چالش‌های امنیتی همچنان نامطمئن است.

بخش انرژی افغانستان با راه‌اندازی خط لوله گاز ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (تاپی) در ۱۱ سپتمبر امسال در آستانه تحول قرار گرقت. تاپی به‌طور بالقوه می‌تواند به ارزش ۱۰ میلیارد دالر جریان‌های انرژی منطقه‌ای را تغییر دهد و به‌خصوص رشد اقتصادی افغانستان را تحریک کند. فراتر از رسیدگی به نیازهای انرژی آسیای جنوبی، تاپی می‌تواند با ادغام کسب‌وکارهای محلی در زنجیره‌های تامین منطقه‌ای و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، دستاوردهای مالی قابل توجهی را برای افغانستان به ارمغان آورد. موفقیت این پروژه به توانایی این کشور در ایجاد فضای سرمایه‌گذاری مساعد بستگی دارد.
به‌رغم تعهد اخیر ۱.۷ میلیارد دالری بانک جهانی در حمایت از ثبات اقتصادی، مشارکت بخش خصوصی همچنان محدود است و با موانعی مانند ضعف حاکمیت و محیط تجاری ناپایدار برای سرمایه‌گذاران مواجه است. اصلاحات شفاف مالی و مشوق‌های مالیاتی برای شرکت‌های خارجی جهت شروع سریع جریان سرمایه‌گذاری ضروری است.

سرمایه‌گذاری روی آینده بخش انرژی افغانستان؛ خطرات و مزایا
برای سرمایه‌گذاران جهان، تاپی هم فرصت و هم چالش است. بر اساس پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران انرژی، افغانستان به‌طور بالقوه می‌تواند سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دالر هزینه ترانزیت به دست آورد و انتظار می‌رود این خط لوله سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را انتقال دهد. این جریان‌ها درآمد جدیدی ایجاد می‌کند و موقعیت افغانستان را به‌عنوان بازیگر کلیدی در بازار انرژی آسیای جنوبی تضمین می‌کند. با این حال، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در افغانستان با نااطمینانی نظارتی، وضعیت سیاسی شکننده و چالش‌های امنیتی همچنان نامطمئن است.
سرمایه‌گذاران برای جبران ریسک‌های احتمالی به چارچوب‌های حاکمیتی شفاف‌تر و مکانیزم‌های اشتراک خطرات، مانند مشارکت‌های دولتی و خصوصی (PPPs) نیاز دارند. کشورهایی مانند پاکستان از مشارکت‌های دولتی و خصوصی در پروژه‌های زیربنایی برای کاهش مواجهه سرمایه‌گذاران با چالش‌های کلان اقتصادی استفاده کرده‌اند و افغانستان نیز می‌تواند مدل‌های مشابهی را اتخاذ کند. موسسات مالی بین‌المللی، از جمله بانک توسعه آسیایی (ADB) و بانک جهانی، ظرفیت کمک به کاهش خطرات این پروژه را دارند، اما اصلاحات اساسی به‌ویژه در سیستم‌های مالیاتی و ثبت تجارت افغانستان به‌ منظور تضمین ثبات و جذب سرمایه جهانی ضروری است.

نقش شرکت‌های کوچک و متوسط در پیشبرد رشد اقتصادی محلی
پروژه تاپی همچنین فرصت‌هایی را برای شرکت‌های کوچک و متوسط ​​افغانستان (SMEs) ارایه می‌کند. برای مثال، شرکت‌های ساختمانی محلی می‌توانند قراردادهایی را برای توسعه زیرساخت‌ها تضمین کنند. تجارت‌های افغانستان که در فناوری انتقال گاز دخیل هستند می‌توانند نقش کلیدی در نوسازی زیرساخت‌های انرژی این کشور داشته باشند. با این حال، محیط نظارتی باید بازنگری شود تا شرکت‌های کوچک و متوسط ​​افغانستان بتوانند به‌طور موثر برای این فرصت‌ها رقابت کنند.
صنعت رو به رشد تولید کفش در هرات نمایی از چنین پتانسیل‌هایی را ارایه می‌دهد. ۳۲۰ کارخانه تولید کفش که در حال حاضر روزانه ۵۰ هزار جفت کفش تولید می‌کنند و بیش از ۴ هزار کارگر ماهر را مشغول به کار کرده، می‌توانند با حمایت مناسب شاهد افزایش تولید به ۲۰۰ هزار جفت در روز باشند. با سیاست‌های مالیاتی ساده، دسترسی آسان‌تر به اعتبار و مشوق‌های تولید محلی، صنایع افغانستان مانند تولید کفش می‌توانند پس از تاپی در چشم‌انداز اقتصادی رشد کنند و هزاران شغل ایجاد کنند. برای حمایت از تجارت‌های محلی، افغانستان باید مجوزها را ساده سازد و معافیت‌های مالیاتی ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط را برای رشد آینده فراهم کند.

اهمیت راهبردی تاپی در بازارهای انرژی جهان
موفقیت خط لوله تاپی فقط یک ضرورت اقتصادی برای افغانستان نیست، بلکه قطعه کلیدی از پازل در جیوپولیتیک انرژی منطقه‌ای است. این خط لوله می‌تواند به کاهش اتکای هند به واردات انرژی خاورمیانه کمک کند و در عین حال مسیر صادرات جدیدی را برای ترکمنستان فراهم کند. زمان بسیار مهم است، زیرا بازارهای جهانی انرژی به دلیل افزایش تنش‌های جیوپولیتیکی و تغییر به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر با نوسانات فزاینده مواجه هستند.

توانایی افغانستان در استفاده موثر از تاپی می‌تواند آن را به‌عنوان مرکز ترانزیت راهبردی در آسیای مرکزی و جنوبی قرار دهد و منطقه را به بازارهای حیاتی انرژی متصل کند. از آنجایی که افغانستان ۸۱۶ کیلومتر از خط لوله هزار و ۸۰۰ کیلومتری را کنترل می‌کند، این پروژه اهمیت راهبردیِ دارد که می‌تواند همکاری منطقه‌ای را تشویق کند، به خصوص که هند به‌دنبال تامین کنندگان متنوع انرژی است.

اما برای دستیابی افغانستان به این دستاوردها، سرمایه‌گذاران بین‌المللی به چارچوب‌های حکومتی و نظارتی این کشور نیاز دارند. اجرای چارچوب قانونی شفاف در مورد حمایت از سرمایه‌گذاران – شاید با الگوبرداری از اصلاحات اخیر ازبیکستان در بخش انرژی – تضمین‌های لازم را ارایه دهد.
موفقیت پروژه تاپی به اصلاحاتی مانند شفافیت مالی، حمایت از سرمایه‌گذاران و چارچوب‌های شرکت‌های کوچک و متوسط برای جذب سرمایه‌گذاری جهانی بستگی دارد. حمایت از شرکت‌های خرد و بزرگ نیز برای مشارکت کسب و کار محلی و رشد بلندمدت حیاتی است.

نویسنده: همایون خان
منبع: اوراسیا ریویو – Eurasia Review