چرا تنش‌های فرقه‌ای در منطقه کرم پاکستان ادامه دارد؟
مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: کرم در درگیری‌های فرقه‌ای بین گروه‌های شیعه و سنی سابقه طولانی دارد. مرگبارترین دوره خشونت‌های فرقه‌ای در سال‌های اخیر بین ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ گزارش شده است که طی آن بیش از ۲ هزار نفر کشته شدند.
در دهه‌های اخیر، مناطق کوهستانی مجاور ولایت‌های خوست، پکتیا و ننگرهار افغانستان با حملات مکرر طالبان پاکستانی و داعش – هر دو شدیداً ضد شیعه – به کانونی برای گروه‌های مسلح تبدیل شده است.
بزرگراه اصلی اتصال کرم پاکستان بیش از چهار هفته بسته باقی مانده است، زیرا تنش‌های فرقه‌ای ناشی از اختلافات بر سر زمین در این منطقه قبیله‌ای هم‌مرز با افغانستان ادامه دارد.
منطقه کوهستانی زیبا در ایالت خیبر پختونخوا، کرم از اواخر جولای به این‌سو، زمانی که مناقشات زمینی بین قبایل شیعه و سنی منجر به کشته شدن حداقل ۴۶ نفر شد، دچار تنش شده است.
در پی خشونت‌های ماه جولای، مقامات محدودیت‌های سفر اعمال و امنیت را تقویت کردند، اما این اقدامات در متوقف کردن حملات قبیله‌ای ناکام ماند. در آخرین حمله، پس از آن‌که یک کاروان هدف حمله قرار گرفت، حداقل ۱۵ نفر کشته شدند.
محمود علی جان، یکی از اعضای کمیته صلح محلی و بخشی از جرگه (شورایی از بزرگان قبایل) گفت که مردم در چند ماه گذشته فقط به صورت کاروانی اجازه سفر داشته‌اند. او گفت اما به‌دنبال قتل‌های اکتوبر، راه‌ها به روی عموم بسته شد.
هفته گذشته، هزاران نفر برای «راهپیمایی صلح» در پاراچنار، مقر ولسوالی، گرد آمدند و از دولت خواستند تا امنیت ۸۰۰ هزار ساکن کرم را که بیش از ۴۵ درصد آن‌ها متعلق به اقلیت شیعه هستند، افزایش دهد.
به گفته جاویدالله محسود، معاون کمیشنر کرم، پس از راهپیمایی، دولت چهار روز در هفته به کاروان‌ها اجازه حرکت داده است.
او به الجزیره گفت که به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی، سفر کاروانی گروه‌های شیعه و سنی را به چهار روز در هفته محدود کرده‌ایم و امیدواریم که وضعیت به زودی بهبود یابد.
در کرم چه خبر است؟
کرم در درگیری‌های فرقه‌ای بین گروه‌های شیعه و سنی سابقه طولانی دارد. مرگبارترین دوره خشونت‌های فرقه‌ای در سال‌های اخیر بین ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ گزارش شده است که طی آن بیش از ۲ هزار نفر کشته شدند.
در دهه‌های اخیر، مناطق کوهستانی مجاور ولایت‌های خوست، پکتیا و ننگرهار افغانستان با حملات مکرر طالبان پاکستانی و داعش – هر دو شدیداً ضد شیعه – به کانونی برای گروه‌های مسلح تبدیل شده است.
پس از خشونت‌های جولای، آتش‌بس بین دو قبیله در ۲ آگست امضا شد، اما این منطقه در اواخر سپتمبر دوباره وارد خشونت شد و حداقل ۲۵ نفر کشته شدند.
تنش‌ها با حمله به یک کاروان در ۱۲ اکتوبر تشدید شد که منجر به کشته شدن ۱۵ نفر دیگر و بسته شدن جاده تال-پاراچینار، بزرگراه اصلی کرم، شد.
حمله [۱۲ اکتوبر] در یک منطقه شیعه‌نشین اتفاق افتاد و مسلمانان سنی هدف قرار گرفتند. علی جان، عضو کمیته صلح محلی، به الجزیره گفت: “در پاسخ، دو حمله تلافی‌جویانه به کاروان‌های شیعه در عرض یک هفته رخ داد، اما ما از ۲۰ اکتوبر به این طرف آتش‌بس موقت را مدیریت کردیم.”
وی افزود، در حالی که تیراندازی پراکنده هنوز کاروان‌ها را تهدید می‌کند، هیچ تلفاتی گزارش نشده است.
چرا دولت قادر به کنترل خشونت نیست؟
محسود، این مقام دولتی، اذعان کرد که وضعیت همچنان بی‌ثبات است، اما اطمینان داد که صلح در نهایت برقرار خواهد شد.
او به الجزیره گفت: “رهبران قبایل از هر دو جامعه عمدتاً با ما همکاری می‌کنند و ما تلاش‌های هماهنگ برای تضمین امنیت عموم انجام می‌دهیم.”
محسود افزود که هدف “عناصر خاص” حفظ سطح بلند تنش‌ها است، اما اطمینان داد که دولت در حال بسیج منابع برای حفظ صلح است.
او گفت: “ما در کنار کاروان‌ها امنیت داریم و می‌خواهیم شیعه و سنی با هم حرکت کنند. علاوه بر این، ما اطمینان داده‌ایم که عرضه دارو، مواد غذایی و سایر مایحتاج در این ولسوالی بدون هیچ وقفه‌ای ادامه یابد.”
با این حال، محسن داور، نماینده سابق پارلمان از وزیرستان شمالی در ایالت خیبر پختونخوا و رییس جنبش ملی دموکراتیک (NDM)، تعهد دولت را زیر سوال برد.
داور به الجزیره گفت: “من شک دارم که مقامات واقعاً قصد حل این موضوع را داشته باشند.”
او گفت: «قتل‌ها باعث کشتار می‌شوند و قبایل را به انتقام‌گیری سوق می‌دهد و زنجیره خشونت ادامه دارد. به نظر می‌رسد این سیاست دولت است که کل منطقه را در هرج و مرج نگه دارد.»
آیا می‌توان خشونت را مهار کرد؟
مقامات محلی می‌گویند که بازارها در این ولسوالی کم کم بازگشایی شده و زندگی روزمره به آرامی از سر گرفته می‌شود، البته، به صورت آزمایشی.
با این حال، ساکنان می‌گویند که این ولسوالی همچنان پرتنش است و فعالیت‌های روزمره به‌دلیل بسته شدن جاده‌ها و قطعی اینترنت موبایل که سه ماه به طول انجامیده مختل شده است.
منیر بنگاش، نماینده سنی در جرگه، گفت در حالی که دولت تلاش کرده صلح را حفظ کند، “عناصر سرکش” در میان گروه‌های شیعه و سنی همچنان به خشونت دامن می‌زنند.
وی افزود: «ضروری است که دولت به‌طور فعال در این‌جا حضور داشته باشد. در غیر این صورت، می تواند رایگان برای همه شود. فقط دولت توانایی میانجیگری موثر را دارد.»
بنگاش که اصالتاً اهل پاراچنار است اما از زمان درگیری‌های فرقه‌ای در سال ۲۰۰۷ در پیشاور زندگی می‌کند، استدلال کرد که آشتی و صلح تا زمانی که مسلمانان سنی که در دوره‌های قبلی خشونت آواره شده‌اند، نتوانند بازگردند، چالش‌برانگیز خواهد بود. نزدیک به ۲ تا ۳ هزار سنی از پاراچنار و روستاهای اطراف آواره شدند. تنها تعداد اندکی از آن‌ها در طول سال‌ها بازگشته‌اند.
او گفت: «تهدید واقعی شبه‌نظامیان است که هر دو جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما موضوع اصلی اختلاف زمین است که به حل فوری نیاز دارد.»
جمیل کاظمی، دانشگاهی بازنشسته مستقر در کرم، در مورد برقراری صلح تردید دارد و خشونت پایدار را به ناکامی در میان بزرگان و مقامات قومی و عدم اعتماد در میان ذینفعان نسبت می‌دهد.
کاظمی ۷۸ ساله پرسید: «آیا مقامات، به‌شمول ارتش و همچنین رهبران مذهبی سنی‌ها و شیعیان مایل اند مسئولیت مشکل فرقه‌ای بر دوش گیرند؟»
او هشدار داد که وضعیت در کرم مانند «دیگ بخاری است که در انتظار انفجار است».
به گفته وی، «در چند روز گذشته، کمی آرامش بود. اما پاراچنار مثل یک قبرستان است. به‌طرز وحشتناکی ساکت است و من می‌ترسم که این تنش هر لحظه منفجر شود.»
نویسنده: عابد حسین
منبع: الجزیره – Aljazeera
