مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: افغانستان تا رسیدن به صلح پایدار و مثبت فاصله دارد. کنترل شدید حکومت، سیاست‌های طردکننده و اتکا به ترس و سرکوب، فضایی را به‌وجود آورده که بعید است اختلافات قومی، سیاسی و اقتصادی طولانی‌مدت از طریق راه‌های صلح‌آمیز حل شود.
شاخص جهانی صلح (GPI) که سالانه توسط مؤسسه اقتصاد و صلح تهیه می‌شود، افغانستان را در زمره سه کشور کم‌تر صلح‌آمیز در جهان قرار داده است؛ کشوری که طی چهار سال متوالی پایین‌ترین جایگاه را به خود اختصاص داده است. ادامه وخامت صلح‌آمیز این کشور بر بحران‌های چند‌بعدی که گریبان مردم آن را گرفته است، تاکید دارد. با آن‌که درگیری‌های عمده کاهش یافته است، اما وضعیت ثبات نسبی فعلی، چالش‌های بنیادی مهمی مانند مبارزات اجتماعی، اقتصادی و بشری را همانند آتش زیر خاکستر پوشانده است.
چالش‌های امنیتی و اجتماعی تحت حاکمیت طالبان
تسلط طالبان در ۲۰۲۱ به سال‌ها شورش پایان داد و عملاً درگیری‌های مسلحانه داخلی را متوقف کرد. با این حال، در زمان حکومت طالبان، جو غیرقابل نفوذ ترس و هراس پدیدار شده است، جایی که از خشونت و تروریزم به‌عنوان مکانیزم‌های سرکوب و کنترل حکومتی کار گرفته شد. با توجه به شاخص‌ها و معیارهای به کار رفته در شاخص جهانی صلح، دامنه کنترل حکومت طالبان بر مناطق روستایی که مجازات‌های عمومی، از جمله شلاق و اعدام، به‌شدت رایج شدهاند، گسترش یافته است. اگرچه در مناطق شهری، آدم‌ربایی و جرایم خشن کاهش یافته است، اما وضعیت کلی امنیت انسانی به‌طور قابل توجهی بدتر شده است. گزارش موسسه صلح و اقتصاد با عنوان «افغانستان: درگیری و بحران» بدتر شدن شرایط زندگی را نشان می‌دهد، زیرا بسیاری افغانستانی‌ها از حقوق اولیه محروم هستند. رهایی از تهدیدات بمب‌گذاری و تیراندازی باعث ایجاد وضعیت فقر و سرکوب شده است.
این گزارش همچنین قهقرایی فاحش حقوق زنان تحت حاکمیت طالبان را تشریح می‌کند. حکومت به‌طور سیستماتیک دو دهه پیشرفت را از بین برده است، دختران را از تحصیلات متوسطه و عالی منع کرده، قوانین سخت‌گیرانه پوشش را تحمیل، توانایی زنان و آزادی حرکت آن‌ها را در فضاهای عمومی به‌شدت محدود کرده است. به دلیل وخامت حاکمیت قانون، قاضی‌های زن، وکلا و کارمندان دادگاه‌ها بر مبنای جنسیت برکنار می‌شوند و بسیاری زنان افغانستان را از مراجعه به عدالت محروم می‌کند.
رکود اقتصادی و بحران بشردوستانه
پس از شوک اولیه تسلط طالبان، اقتصاد افغانستان همچنان وابسته به کمک‌ها و حمایت‌ها است که باعث رکود شدید اقتصاد شده است، زیرا تولید ناخالص داخلی افغانستان بیش از ۲۵ درصد کاهش یافته است. دارایی‌های خارجی مسدود شده و کمک‌های بین‌المللی ۷۵ درصد از هزینه‌های دولت را تامین می‌کردند، اما این امر ناگهان قطع شد. گزارش موسسه صلح و اقتصاد IEP در مورد افغانستان نشان می‌دهد که این کشور تا حد زیادی با کمک‌های بشردوستانه پایدار مانده است، در حالی که بیش از دو سوم جمعیت برای بقا به این کمک‌ها وابسته هستند.
تحریم‌های بین‌المللی و مسدود شدن دارایی‌ها همچنان به اقتصاد ضربه می‌زند. سیاست‌های طالبان کمک‌های بشردوستانه را محدود و زنان را از نیروی کار کنار حذف می‌کند و مانع هر گونه چانس بهبودی می‌شود. وضعیت رو به کاهش کمک‌های بشردوستانه با بی‌ثباتی مالی تشدید می‌شود، زیرا شاخص جهانی صلح، سطوح گرسنگی، بیکاری و فقر به‌طور پیوسته در حال افزایش است. تلاش‌ها برای احیای تجارت با کشورهای همسایه موفقیت چندانی نداشته است، زیرا این تلاش‌ها از فعالیت‌های اقتصادی قوی برای رهایی میلیون‌ها نفر از فقر کافی نیست.
روابط بین‌الملل و انزوا
روابط بین‌المللی با افغانستان تحت حاکمیت طالبان با انزوای جهانی مشخص می‌شود. هیچ کشور خارجی به‌طور رسمی حکومت طالبان را به‌رسمیت نشناخته است، عمدتاً به دلیل امتناع آن‌ها از تغییر موضع در مورد حقوق زنان و ناتوانی در تشکیل دولت فراگیر. کشورهای غربی عمدتاً روابط را به این حکومت قطع کرده‌اند و از ارایه کمک‌های بشردوستانه خودداری می‌کنند.
با این حال، قدرت‌های منطقه‌ای، از جمله پاکستان، ایران و چین، رویکرد عمل‌گرایانه‌تری اتخاذ کرده‌اند و با طالبان در مورد مسایل امنیتی و اقتصادی، به‌ویژه در مورد تجارت مرزی و اشتراک آب وارد تعامل شدهاند.
تعامل گزینشی جهان در مورد مبارزه با تروریزم ادامه دارد، زیرا قدرت‌های جهانی بیم دارند که افغانستان به بستری برای رشد گروه‌های افراطی تبدیل شود. در حالی که طالبان از گروه‌هایی مانند القاعده و داعش خراسان فاصله گرفته است، اما خطر تبدیل شدن افغانستان به مرکز تروریزم همچنان نگران‌کننده است. این ترس باعث همکاری امنیتی محدود بین طالبان و برخی کشورها شده است، اما بی‌اعتمادی عمیقی وجود دارد و مانع تعامل گسترده‌تر دیپلماتیک یا اقتصادی می‌شود.
مسیر پیشرو
با وجود کاهش نسبی درگیری آشکار، آینده افغانستان عمیقاً نامشخص است. همان‌طور که تحقیقات موسسه صلح و اقتصاد IEP نشان می‌دهد، صلح فراتر از نبود جنگ است و ثبات سیاسی، حاکمیت قانون و انسجام اجتماعی را نیز در بر می‌گیرد. افغانستان تا رسیدن به صلح پایدار و مثبت فاصله دارد. کنترل شدید حکومت، سیاست‌های طردکننده و اتکا به ترس و سرکوب، فضایی را به‌وجود آورده که بعید است اختلافات قومی، سیاسی و اقتصادی طولانی‌مدت از طریق راه‌های صلح‌آمیز حل شود.
جامعه جهانی در رویکرد خود در قبال افغانستان با انتخاب‌های دشواری روبروست. تعامل خطر مشروعیت بخشیدن به حکومت را به همراه دارد، در حالی که ادامه انزوا می‌تواند رنج مردم را تشدید کند. بازیگران منطقه‌ای ممکن است همچنان نقش مهمی در شکل‌دادن به آینده افغانستان ایفا کنند، حتی اگر انگیزه برخی ممکن بیشتر ناشی از نگرانی‌های امنیتی باشد تا تعهد به حقوق بشر یا صلح.
در حالی که افغانستان ممکن از درگیری‌های گسترده فاصله گرفته باشد، اما مسیر آن به‌سوی یک جامعه صلح‌آمیز و باثبات همچنان پر از مشکلات و موانع است. بدون تغییرات قابل توجه در موضع حکومت، به‌ویژه در مورد حقوق بشر، صلح درافغانستان ضعیف باقی خواهد ماند و مردم آن همچنان با سختی‌های شدید روبرو خواهند شد.
نویسنده: آنجلیک میناس
منبع: ویژن آف هیومنیتی – Vision of Humanity
