مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: اساساً، تشکیلات غیررسمی تحت رهبری طالبان در افغانستان در درازمدت قابل دوام نیست، مگر این‌که چین یا هر قدرت بزرگ دیگری، حکومتش را به‌رسمیت بشناسد. در چند ماه گذشته، پکن در سطح سازمان ملل متحد از افزایش گفت‌وگوهای بین‌المللی با طالبان حمایت کرده است.
وقتی دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب، دومین دوره ریاست‌جمهوریش را در ۲۰ جنوری آغاز کند، احتمالاً سیاستی در قبال کابل خواهد داشت که با سیاست دولت فعلی متفاوت است، به‌ویژه با توجه به انتقاد شدید او از خروج ایالات متحده از افغانستان و از دست دادن پایگاه بگرام.
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات، قهار بلخی، سخنگوی وزارت امور خارجه تحت کنترل طالبان در کابل، خواستار فصل جدیدی از “تعامل متقابل” بین دو کشور شد و ابراز امیدواری کرد که دولت آینده واشنگتن سیاست‌های “واقع‌بینانه” در قبال افغانستان اتخاذ کند.
این بیانیه که چند ساعت پس از اعلام پیروزی ترامپ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، بیان‌گر تمایل شدید طالبان برای برقراری تعامل دیپلماتیک با واشنگتن است. بلخی از توافق دوحه – توافق‌نامه صلح بین ایالات متحده و طالبان که تحت نظارت ترامپ در فبروری ۲۰۲۰ امضا شد – ستایش کرد و گفت که این توافق به “اشغال ۲۰ ساله افغانستان” پایان داده است.
توافق دوحه
توافق ۲۰۲۰ دوحه یکی از مهم‌ترین میراث ترامپ است، و اگرچه قرار بود مذاکرات صلح بین طالبان و دولت افغانستان را آغاز کند و از تشکیل دولت جدید فراگیر اطمینان حاصل کند، اما طالبان از مذاکرات بین‌الافغانی سر باز زدند و پس از خروج نیروهای امریکایی به سادگی قدرت را تصرف کردند.
پس از هرج و مرج متعاقب آن، واشنگتن حکومت طالبان را به‌رسمیت نشناخت، به این امید که بر آن‌ها فشار بیاورد تا به مفاد توافق دوحه عمل کنند. از آن‌جایی که طالبان پس از بازگشت به‌شدت حقوق زنان را محدود کردند و از هیچ معیار دموکراتیک پیروی نکردند، کشورهای غربی تحریم‌های اقتصادی شدیدی را علیه حکومت آن‌ها اعمال کردند.
در نتیجه، توانایی طالبان برای «حکومت‌داری موثر» به‌دلیل فقدان وضعیت قانونی با مشکل مواجه شده و کابل به‌دلیل خطرات امنیتی منطقه‌ای و جهانی همچنان موضوع نگرانی برای جامعه بین‌المللی است. همچنین ممکن است مسایل اقتصادی به‌وجود بیاید زیرا افراد تحریم‌شده اقتصاد را مدیریت می‌کنند و حتی در ارسال کمک‌های بشردوستانه خارجی نیز پیچیدگی‌هایی وجود دارد.
چه کسی طالبان را به‌رسمیت خواهد شناخت؟
ترامپ در سخنرانی پیروزی‌اش اعلام کرد که امریکا را به عصر جدید طلایی هدایت خواهد کرد؛ امری که به نظر می‌رسد مصمم است سیاست خارجی واشنگتن را تغییر دهد.
اما آرش یقین، کارشناس سیاست خارجی مستقر در واشنگتن، به المانیتور گفت که بعید است افغانستان در دولت آینده ترامپ به اولویت سیاست خارجی ایالات متحده تبدیل شود. به عقیده یقین، ترامپ به احتمال زیاد تعامل ایالات متحده و طالبان را به سازمان‌های اطلاعاتی که در حال حاضر ارتباط محتاطانه‌ای با شخصیت‌های طالبان دارند، واگذار می‌کند.
یقین با انتظار از وی برای حفظ مواضع سخت‌گیرانه گفت: «ترامپ احتمالاً انتظار امتیازات قابل توجهی از طالبان در مورد به‌رسمیت شناختن رسمی دارد، مانند تلاش‌های فعال علیه داعش، فاصله گرفتن از القاعده و حداقل کاهش نقض حقوق بشر. به ویژه آن‌هایی که زنان افغانستان را هدف قرار می‌دهند.»
علاوه بر این، به گفته یقین، «وعده‌هایی که برخی جمهوری‌خواهان برای حمایت از جبهه مقاومت ملی (NRF) و دیگر گروه‌های ضد طالبان داده‌اند، ممکن است در دوره ترامپ مورد حمایت قرار نگیرند، زیرا سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده عموماً ترجیح می‌دهند از این بیشتر منطقه را بی‌ثبات نکنند.
پایگاه هوایی بگرام
ترامپ در چندین رویداد تبلیغاتی اعلام کرد که در صورت پیروزی در انتخابات، پایگاه هوایی بگرام را در افغانستان بازپس خواهد گرفت. بگرام که زمانی بزرگ‌ترین پایگاه در افغانستان بود، قبل از این‌که در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ به دست نیروهای طالبان بیفتد، در جولای ۲۰۲۱ مخفیانه تخلیه و به دولت وقت افغانستان تحویل داده شد.
ترامپ گفته است که پایگاه هوایی بگرام باید برای مقابله با چین مورد استفاده قرار می‌گرفت و خاطرنشان کرد که میلیاردها دالر برای ساخت این پایگاه هوایی سرمایه‌گذاری شده است. ما قصد داشتیم بگرام را حفظ کنیم. ترامپ در یک گردهمایی مبارزاتی در آیووا در نوامبر ۲۰۲۳ گفت، بگرام بزرگ‌ترین پایگاهی است که تقریباً در هر کجای جهان وجود دارد، و افزود: «اما ما آن را پس خواهیم گرفت. شاید ما آن را به‌عنوان بخشی از معامله تجاری پس بگیریم. آن میدان‌هوایی لعنتی را به ما پس بده.»
ترامپ با اشاره به احتمال انعقاد قرارداد تجاری با طالبان پس از انتخاب مجدد، توضیح داد که پایگاه هوایی بگرام یک ساعت با جایی که چین موشک‌های هسته‌ای تولید می‌کند فاصله دارد و از آن‌جایی که پکن اکنون آن را “اشغال” کرده است، او می‌خواهد کنترل این پایگاه را دوباره به دست گیرد.
در حالی که چین دارای تاسیسات هسته‌ای در منطقه خودمختار اویغور سین کیانگ، هم‌مرز با افغانستان است، این تاسیسات نزدیک به هزار مایل با مرز افغانستان فاصله دارند.
اگرچه ترامپ بارها گفته است که این پایگاه هوایی در کنترل چین است، اما دولت طالبان این ادعا را رد کرده است. در عوض، طالبان گفته اند که “پایگاه‌های نظامی خارجی” – از جمله بگرام – را به مناطق ویژه اقتصادی تبدیل خواهند کرد.
آیا معامله با طالبان برای بازپس‌گیری پایگاه هوایی بگرام امکان‌پذیر است؟
در مورد تعامل احتمالی ترامپ با طالبان، طارق فرهادی، مشاور ارشد جیوپولیتیک، به المانیتور گفت که “برخلاف دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، اولویت او این بار افغانستان نیست. دفعه قبل، او به مردم امریکا قول داده بود که طولانی‌ترین جنگ امریکا را در افغانستان پایان دهد و با توافق دوحه این کار را انجام داد. او در مورد پایگاه هوایی بگرام و نزدیکی آن به چین صحبت کرده است، اما بیشتر به دلایل انتخاباتی.”
فرهادی پیش‌بینی کرد که اگر ترامپ وقت و علاقه‌ای پیدا کند، پیشنهاد اجاره بگرام را خواهد داد. برای این کار، او با ملا عبدالغنی برادر [معاون نخست وزیر در امور اقتصادی طالبان] که اغلب در سخنرانی‌هایش او را «عبدل» خطاب می‌کند، مذاکره خواهد کرد.
در همین حال، یقین در مورد تمایل ترامپ برای اشغال مجدد پایگاه هوایی بگرام، گفت که ترامپ منحصر به فرد است و کم‌تر به دستور کار حزب وابسته است. او دیدگاه‌هایش را در مورد آنچه که معتقد است برای این کشور بهترین است، اولویت می‌دهد.
یقین با افزودن این‌که رای‌دهندگان ترامپ به او اعتماد دارند حتی اگر او از وعده‌های انتخاباتی‌اش منحرف شود، گفت که بسیار بعید است ترامپ “برای اشغال بگرام به توافق برسد”، زیرا این ضربه به اعتبار طالبان خواهد بود. با این حال، یقین خاطرنشان کرد، طالبان “می‌توانند قول دهند که به چین اجازه استفاده از بگرام را ندهند” و ترامپ می‌تواند این را به‌عنوان توافق موفق به حامیان خود معرفی کند.
نفوذ عمیق چین در افغانستان
اگر دولت ترامپ اکنون با طالبان تماس می‌گیرد، در واقع می‌خواهد مراقب چین غربی باشد، زیرا پس از ۲۰۲۱، پکن به‌عنوان شریک حیاتی طالبان افغانستان ظاهر شده است.
اساساً، تشکیلات غیررسمی تحت رهبری طالبان در افغانستان در درازمدت قابل دوام نیست، مگر این‌که چین یا هر قدرت بزرگ دیگری، حکومتش را به‌رسمیت بشناسد. در چند ماه گذشته، پکن در سطح سازمان ملل متحد از افزایش گفت‌وگوهای بین‌المللی با طالبان حمایت کرده است.
در همین حال، پکن با افزایش حضورش در افغانستان، فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ را سرعت بخشیده است. علاوه بر این، یک خط راه‌آهن باری جدید که نانتونگ چین را به بندر خشک حیرتان در افغانستان و نقطه اصلی ورودی مرزی با ازبیکستان متصل می‌کند، هفته گذشته افتتاح شد.
در ارزیابی یقین، پاسخ ترامپ به نفوذ چین در افغانستان «تا حد زیادی به روابط ایالات متحده و هند بستگی دارد، که انتظار می‌رود مانند دوره اول ریاست جمهوری او تقویت شود» و ترامپ «هند را تشویق می‌کند تا عمیق‌تر با طالبان تعامل داشته باشد، و با وزن حضور چین در جنوب آسیای مرکزی با آن مقابله کند».
در جنوری امسال، کشورهای منطقه از جمله روسیه و چین در یک کنفرانس دیپلماتیک میزبان طالبان بودند. همچنین سومین نشست چهارجانبه وزرای چین، روسیه، ایران و پاکستان در حمایت از افغانستان در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در شهر نیویارک برگزار شد.
یقین در مورد نقش مسکو در افغانستان گفت که اگر ترامپ موفق به میانجی‌گری با پوتین در مورد اوکراین شود، ممکن است روسیه را به‌عنوان متحد منطقه‌ای در برابر نفوذ چین تحت فشار قرار دهد، زیرا با وجود روابط مثبت با چین، روسیه همچنان به آسیای مرکزی از جمله افغانستان را به‌عنوان بخشی از منطقه امنیتی راهبردی‌اش می‌بیند.
نویسنده: صابِنا صدیقی
منبع: المانیتور – Al-Monitor
