گرم شدن روابط طالبان با آسیای میانه
مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: توسعه پروژه‌های زیربنایی جدید، مانند جاده‌ها و راه‌آهن‌هایی که آسیای مرکزی را به افغانستان متصل می‌کند، می‌تواند جابجایی کارآمد کالا را در سطح جهانی تسهیل کند.
رویکرد دولت‌های آسیای مرکزی در قبال افغانستان به‌طور تدریجی رخ داده است. با آن‌که واکنش‌های اولیه به بازگشت طالبان به قدرت در ۲۰۲۱ با احتیاط همراه بود، کشورهای هم‌مرز اکنون در حال تجدید نظر در راهبردهای‌شان با هدف عادی‌سازی روابط اقتصادی هستند. چین، روسیه و هند از این روند پیروی کرده‌اند. همه اکنون طالبان را به‌خوبی ریشه‌دار می‌دانند و بعید است که از بین برود.
روند عادی‌سازی روابط با طالبان ناشی از نیاز به ثبات است و این باور را برجسته می‌کند که انزوا ممکن است فروپاشی اقتصادی در افغانستان را تشدید و بر کشورهای همسایه تاثیر بگذارد. با این حال، دولت‌های غربی محتاط هستند.
رویکرد قزاقستان مثال جالبی است. در اوایل سال جاری، قاسم جومارت توکایف، رییس جمهور قزاقستان، حذف طالبان از فهرست گروه‌های تروریستی قزاقستان را اعلام کرد، وضعیتی که آن‌ها از سال ۲۰۰۵ اتخاذ کردند. توکایف با اذعان به نفوذ طالبان، بر اهمیت همکاری تجاری و اقتصادی با افغانستان تاکید کرد. در ماه اگست، قزاقستان برای تقویت روابط دوجانبه، یک کاردار از افغانستان به رهبری طالبان را تایید کرد. هدف قزاقستان به‌ویژه همکاری در مبارزه با افراط‌گرایی، کنترل مواد مخدر و تجارت بود.
این تصمیم خالی از چالش نیست. نگرانی‌ها در مورد حقوق بشر تحت حاکمیت طالبان همچنان ادامه دارد. اما امید ادغام مجدد افغانستان در ساختارهای اقتصادی و امنیتی منطقه است. این رویکرد ممکن است به‌نفع منافع غرب باشد، به‌رغم تیرگی روابط آن‌ها با طالبان. تعامل عملی با افغانستان می‌تواند خطر افراط‌گرایی را کاهش دهد، طوری که تجارت بین قزاقستان و افغانستان در ۲۰۲۲ نزدیک به ۱ میلیارد دالر بود و برنامه‌هایی برای گسترش بیشتر نیز وجود دارد. قزاقستان همچنین کمک‌های بشردوستانه به افغانستان ارایه کرده است. با هشدارها در مورد تهدید بالقوه تروریستی ناشی از منطقه افغانستان – مانند گزارش اخیر گروه مطالعاتی ارشد دو حزبی انستیتوت صلح ایالات متحده – حمایت از توسعه اجتماعی-اقتصادی افغانستان می‌تواند مزایایی فراتر از کشورهای همسایه داشته باشد.
در جولای سال گذشته، ابتکار C5+1 – که ایالات متحده و پنج کشور آسیای مرکزی را گرد‌هم می‌آورد، برای رسیدگی به چالش‌ها در افغانستان جلسه ویژه‌ای در آستانه برگزار کرد. نمایندگان قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبیکستان و ایالات متحده در مورد نیاز به حمایت بین‌المللی از افغانستان باثبات، مستقل و فراگیر بحث کردند و در عین حال بر اهمیت ارتباط منطقه‌ای از طریق پروژه‌های زیربنایی که آسیای مرکزی را از طریق افغانستان به آسیای جنوبی متصل می‌کند، تاکید کردند. هدف این همکاری تقویت توسعه اقتصادی افغانستان، کاهش فقر و محدود کردن نفوذ تروریست‌ها است. قزاقستان همچنین به دنبال ایجاد یک مرکز منطقه‌ای سازمان ملل متحد برای اهداف توسعه پایدار در آلماتی با تمرکز بر آسیای مرکزی و افغانستان است.
علاوه بر این، به‌رغم ممنوعیت کشت خشخاش، افغانستان همچنان یکی از تولیدکنندگان عمده تریاک است که در نهایت راهش را در سراسر اوراسیا پیدا می‌کند. قزاقستان و سایر کشورهای همسایه آسیای مرکزی با برقراری روابط اقتصادی قوی‌تر و تلاش‌های مشترک، بهتر می‌توانند گسترش مواد مخدر را کنترل و محدود کنند.
افزایش فرصت‌های تجاری و اقتصادی می‌تواند به مردم افغانستان انگیزه دهد تا اتکای آن‌ها به تجارت مواد مخدر کاهش یابد. فقر شدید در جوامع روستایی و کشاورزی چالش بزرگی برای تعهد طالبان به ممنوعیت دایمی و افغانستان عاری از مواد مخدر ایجاد می‌کند. کشت خشخاش در طول سالیان متمادی برای صدها هزار افغانستانی راه نجات مالی بوده است. به گفته یکی از مقامات وزارت خارجه ایالات متحده، کشاورزان احتمالاً به کشت خشخاش باز می‌گردند مگر این‌که برنامه‌ای برای محصول جایگزین وجود داشته باشد.
توسعه پروژه‌های زیربنایی جدید، مانند جاده‌ها و راه‌آهن‌هایی که آسیای مرکزی را به افغانستان متصل می‌کند، می‌تواند جابجایی کارآمد کالا را در سطح جهانی تسهیل کند. در سال ۲۰۲۱، افغانستان، پاکستان و ازبیکستان توافق کردند که راه‌آهن ترمز-مزار-شریف-کابل-پیشاور را گسترش دهند و مسیرهای تجاری را برای سایر کشورهای آسیای جنوبی و مرکزی و همچنین خاورمیانه باز کنند. علاوه بر این، اداره راه‌آهن افغانستان و اینتگرا کانستراکشن قزاقستان توافق‌نامه‌ای را برای از سرگیری کار بر روی شاخه راه‌آهن از ایستگاه روزنک تا ایستگاه رباطریان امضا کردند. این امر امیدهای دیرینه برای کاهش وابستگی به مسیرهای دریایی سنتی است که خود در برابر تنش‌های جیوپولیتیک آسیب‌پذیر هستند.
تصمیم قزاقستان برای حذف طالبان از فهرست تروریستی‌اش با هدف تقویت ثبات منطقه از طریق تعامل اقتصادی و همکاری است. به تنهایی، این یک قدم کوچک است. به‌عنوان بخشی از تغییر گسترده‌تر، ممکن است به رفع مشکلاتی کمک کند که خیلی بیشتر گسترش می‌یابند.
نویسنده: امیل عودالیانی
منبع: انترپرتر – Theinterpreter
