بازگشت ترامپ؛ ارزیابی پیامدهای آن برای جنوب آسیا

مترجم: سید‌طاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: بازگشت ترامپ احتمالاً شاهد ادامه سیاست‌های سلفش خواهد بود، اما برخی تناقضات را نیز به همراه خواهد داشت، همان‌طور که در دوره اول او مشاهده شد. اقدامات عجولانه، جاهلانه و نامنظم او که در دوره اول ریاست جمهوری‌اش دیده شد، فقط این نگرانی‌ها را تشدید کرده است. در ارتباط به جنوب آسیا، دور دوم ترامپ احتمالاً بیشتر تداوم سیاست بایدن باشد. در حالی که کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان در اولویت نخواهد بود.

انتخابات موردانتظار سال ۲۰۲۴ ایالات متحده با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان چهل و هفتمین رییس جمهور این کشور به پایان رسید. به نظر می‌رسد آسیای جنوبی مانند هر منطقه دیگری آماده رویارویی با تضادهای بسیاری در سیاست خارجی ترامپ است. تلاش او مبنی بر «امریکا را دوباره بزرگ بسازیم»، برای القای رفتار متقابل در سیاست خارجی و افزایش حضور ایالات متحده در اقیانوس هند و آرام در برابر چین، اغلب سیگنال‌های گیج‌کننده‌ای ارسال کرده است. اقدامات عجولانه، جاهلانه و نامنظم او که در دوره اول ریاست جمهوری‌اش دیده شد، فقط این نگرانی‌ها را تشدید کرده است. در ارتباط به جنوب آسیا، دور دوم ترامپ احتمالاً بیشتر تداوم سیاست بایدن باشد. در حالی که کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان در اولویت نخواهد بود، اما کشورهایی مانند بنگلادش، نیپال، مالدیف و سریلانکا فرصت‌ها و چالش‌هایی خواهند داشت.

بین دو راهبرد
سیاست دونالد ترامپ نسبت به آسیای جنوبی محصول دو راهبرد متقابل است: راهبرد آسیای جنوبی او در درجه اول بر افغانستان، پاکستان و هند متمرکز شده است – به‌ویژه “جنگ بی‌پایان” ایالات متحده در افغانستان. هدف آن ایجاد شرایط زمینی مساعد برای تقویت ثبات در افغانستان، تحت فشار قرار دادن پاکستان برای مهار اکوسیستم تروریزم و ایجاد مشارکت راهبردی با هند بود.

در نتیجه، رویکرد ترامپ با افزایش ظرفیت نظامی در افغانستان آغاز شد. با این حال، تا سال ۲۰۱۹، او تصمیم گرفت به جنگ بی‌پایان در افغانستان از طریق خروج مشروط نیروهای امریکایی پایان دهد. دولت ترامپ همچنین برای یافتن راه‌حل سیاسی با طالبان وارد تعامل شد و در عین حال کمک‌های خارجی به دولت افغانستان را کاهش داد و آن‌ها را به فساد متهم کرد.

پاکستان به‌رغم کمک به معامله با طالبان، یکی از موانع اصلی در یافتن راه‌حلی پایدار برای مبارزه با تروریزم و ​​تامین امنیت افغانستان تلقی می‌شد. در جنوری ۲۰۱۸، ترامپ پاکستان را به “دروغ و فریب” متهم کرد و به دنبال آن کمک‌های امنیتی به اسلام‌آباد متوقف شد. از دید ترامپ، روابط با پاکستان هیچ سود معاملاتی نداشت.
در همان زمان، راهبرد آزاد و باز ترامپ نسبت به هند و اقیانوس آرام بر عقب راندن چین با تأکید بر حاکمیت، صلح، تجارت آزاد و متقابل و قوانین و مقررات بین‌المللی متمرکز بود. در حالی که هند شریک حیاتی برای حفظ این نظم مبتنی بر ارزش تلقی می‌شد، اما به کشورهای کوچک‌تری مانند سریلانکا، بنگلادش، مالدیف و نیپال نیز اهمیت لازم داده شد.

همزمان با این سیاست، ایالات متحده مأموریت دیپلماتیکش را در مالدیف در سال ۲۰۲۰ اعلام کرد و همچنین به یکی از منابع اصلی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در بنگلادش تبدیل شد. سریلانکا و نیپال نیز در فهرست نهایی پروژه‌های شرکت میلنیوم چلنج (MCC) قرار گرفتند تا به آن‌ها در توسعه زیرساخت کمک کنند. عدم تمرکز ترامپ بر حقوق بشر و دموکراسی نیز باعث ایجاد روابط مثبت با این کشورها، به‌ویژه سریلانکا و بنگلادش شد.
اصرار او بر افزایش موقعیت امنیتی و دسترسی به لوجستیک در منطقه، راه را برای کمک‌ها، همکاری‌ها و مذاکرات دفاعی و امنیتی هموار کرد. مالدیف یک توافق‌نامه دفاعی و امنیتی امضا کرد، در حالی که سریلانکا توافق‌نامه اکتساب و خدمات متقابل (ACSA) را امضا کرد و درباره تمدید قرارداد وضعیت نیروها بحث کرد.

با بنگلادش، ایالات متحده برای امضای توافق‌نامه امنیت عمومی اطلاعات نظامی (GSOMIA) و اکتساب و خدمات متقابل ACSA ابراز علاقه‌مندی کرد. با این وجود، این روابط تقویت‌کننده، جنگ‌های تجاری، درخواست‌های مداوم برای دوری از چین، پاسخ‌های جیواکونومیک به طرح کمربند و جاده (BRI) و روابط قوی‌تر با هند، آسیای جنوبی را به خط مقدم رقابت‌های جیوپولیتیکی کشاند و کشورهای کوچک‌تر را به اجرای تعادل محتاطانه با ایالات متحده مجبور کرد.

تداوم بایدن
جو بایدن، جانشین ترامپ، دیدگاه مشابهی در مورد راهبرد هند و اقیانوسیه داشت. در این مدت، اهمیت راهبرد افغانستان و پاکستان کاهش یافت. پس از خروج عجولانه و تصادفی بایدن از افغانستان در ۳۰ آگست ۲۰۲۱، ایالات متحده تعاملاتش را با منطقه به حداقل رساند. با این وجود، بایدن کمک‌های بشردوستانه را از سر گرفت.
در فبروری ۲۰۲۲، او یک فرمان اجرایی را امضا کرد که بودجه مسدودشده افغانستان را بین کمک‌ها و قربانیان ۱۱ سپتمبر تقسیم کرد. علاوه بر این، این عقب‌نشینی به تساهل ایالات متحده در برابر پاکستان و حمایتش از تروریزم پایان داد. بایدن برای اولین بار از زمان ریاست‌جمهوری قبلی ترامپ تنها در مارچ ۲۰۲۴ با شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان تماس گرفت و بر ارزش رو به کاهش این کشور تاکید کرد.

از سوی دیگر، بایدن همچنین هند را تحت فشار قرار داد تا نقش رهبری را در منطقه ایفا کند و پروژه‌هایی مانند شرکت میلنیوم چلنج MCC در نیپال و بندر شهر کلمبو شاهد همکاری نزدیک‌تر هستند. با آن‌که دولت بایدن نسبت به ترامپ کم‌تر به منافع متقابل و مبادلاتی توجه داشت، اما سیاست خاص خود را نیز داشت که بر دموکراسی تمرکز داشت، به‌ویژه در بنگلادش. ایالات متحده گردان(بیاتلون) اقدام سریع را تحریم کرد و به دفاع از برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه علیه شیخ حسینه ادامه داد و به وضوح از دهلی فاصله گرفت.

بازگشت ترامپ و این‌که چه چیزی در خطر است؟
بازگشت ترامپ احتمالاً شاهد ادامه سیاست‌های سلفش خواهد بود، اما برخی تناقضات را نیز به همراه خواهد داشت، همان‌طور که در دوره اول او مشاهده شد.
تا آنجا که به پاکستان و افغانستان مربوط می‌شود، ایالات متحده فاقد برنامه منسجم برای این کشورها در چارچوب راهبردش نسبت به هند و اقیانوسیه است. در حالی که همکاری در زمینه مبارزه با تروریزم و ​​توسعه احتمالاً ادامه خواهد یافت، اما به نظر می‌رسد ایالات متحده بیشتر علاقه‌مند به جلوگیری از حضور و نفوذ چین و عقب راندن دهلیز اقتصادی چین و پاکستان و جلوگیری از گسترش آن است. توجه اندک ترامپ به دموکراسی و ملت‌سازی احتمالا به‌نفع طالبان خواهد بود. میزان سرمایه‌گذاری ترامپ در این دو کشور که هیچ سود اقتصادی یا راهبردی برای ایالات متحده ندارند، هنوز مشخص نیست.
برای سایر کشورهای منطقه که هنوز از شوک‌های اقتصادی‌اش بهبود نیافته اند، منافع اقتصادی نسبتا کم برای ایالات متحده وجود دارد. با این حال، با توجه به اهمیت جیوپولیتیکی و موقعیت آن‌ها در اقیانوس هند و اقیانوس آرام، ایالات متحده به همکاری دفاعی، کمک‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی‌اش ادامه خواهد داد. این امر همچنین می‌تواند کسری تجاری‌اش با سریلانکا و بنگلادش را در بر نگیرد. عدم توجه ترامپ به دموکراسی و حقوق بشر نیز یک عامل تحریک‌کننده بالقوه را نفی خواهد کرد. گفتنی است، این امر ممکن است هنوز برای بنگلادش که به تازگی شاهد تغییر حکومت بوده، چالش‌برانگیز باشد. ترامپ با چشم‌انداز خود مبنی بر «امریکا را دوباره بزرگ بسازیم» احتمالاً به هند اجازه می‌دهد نقشی پیشرو در منطقه ایفا کند.
همکاری ترامپ با هند و رویکرد تقابلی در قبال چین به کشورهای آسیای جنوبی فشار خواهد آورد تا جانب خود را انتخاب کنند. ترامپ دوست دارد این کشورهای کوچک‌تر در حفظ هند و اقیانوس آرام آزاد، باز و مرفه نقش محوری داشته باشند، حتی با وجود روابط خوب آن‌ها با چین. انتقاد این کشورها و فاصله گرفتن از راهبرد هند و اقیانوسیه ایالات متحده، باوجود بهره‌مندی از آن، احتمالاً انتقاد و فشار کاخ سفید را برانگیخته است. به همین ترتیب، چندین پروژه و مذاکراتی که در زمان ترامپ آغاز شده بود، یا به حالت تعلیق درآمده و یا هنوز در حال اجراست. این شامل قراردادهای دفاعی با بنگلادش، و توافق‌نامه شرکت میلنیوم چلنج MCC و وضعیت نیروها (SOFA) با سریلانکا است. سیاسی شدن سرمایه‌گذاری‌ها، همکاری‌های دفاعی و توسعه‌ای در جنوب آسیا و همچنین رویکرد معاملاتی و نامنظم ترامپ در سیاست خارجی، فقط چالش‌های موجود را تشدید خواهد کرد.

نویسندگان: آدیتیا گودارا شیوامورتی و آبیشِک کومار
منبع: بنیاد تحقیقاتی دیدبان – ORF