ترامپ و طالبان در رقابت با قدرت‌های دیگر چه خواهند کرد؟
مترجم: سید‌طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: در حالی که باید شاهد شکل‌گیری سیاستی در قبال افغانستان باشیم، به سختی می‌توان در کوتاه مدت به‌رسمیت شناسی را به‌عنوان نتیجه تحقق‌یافته دید. ترامپ خودش گفته است که طالبان مفاد قراردادی را که خلیل‌زاد به نمایندگی از دولتش در دوحه امضا کرده بود، زیر پا گذاشته اند. اظهارات خود ترامپ، دیدگاه‌های نامزدهای ارشد کابینه وی و تحولات در افغانستان، به‌رسمیت شناسی را به نتیجه محتمل در آینده قابل پیش‌بینی مبدل نمی‌کند.
پس از گفت‌وگو‌هایی که در اولین دور ریاست‌جمهوی دونالد ترامپ با طالبان انجام شد، ایالات متحده “توافق‌نامه صلح” را با این گروه امضا کرد؛ توافقی که مجموعه‌ای از تحولات را آغاز کرد و سرانجام در آگست ۲۰۲۱ به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان منجر شد. با بازگشت ترامپ به دومین دور ریاست‌جمهوری، طالبان چهره‌ای آشنا در کاخ سفید خواهند داشت.
احمد شجاع جمال، کارمند ارشد دولت افغانستان در دفتر شورای امنیت ملی دولت اشرف غنی و یکی از نویسندگان کتاب “زوال و سقوط جمهوری افغانستان” در مصاحبه‌ای با سودا راماچاندران، سردبیر روزنامه دیپلمات، رویکرد احتمالی ترامپ ۰.۲ را در قبال حکومت طالبان، کمک‌های بشردوستانه به افغانستان و مهاجرت افغانستانی‌ها را به ایالات متحده به بحث گرفت.
او همچنین در مورد موضع چین درباره پناه دادن به گروه‌های شبه‌نظامی در افغانستان صحبت کرد. او گفت که اولویت پکن جنبش اسلامی ترکستان شرقی است، نه تحریک طالبان پاکستان: “تا جایی که پکن به تحریک طالبان پاکستان در افغانستان اهمیت می‌دهد، مربوط به پتانسیل همکاری آن‌ها با جنبش ترکستان شرقی است.”
با نگاهی به گذشته، چه کسی – دولت ترامپ یا بایدن – نسبت به سقوط جمهوری افغانستان در آگست ۲۰۲۱ مسئول‌تر بود؟
در انعقاد قرارداد با طالبان، دولت اول ترامپ به جای صحبت با متحدانش در کابل، به‌دنبال هماهنگی خروج با رهبران طالبان مستقر در دوحه بود. کابل از تمامی مذاکرات منع شده بود. دولت بایدن که فرصت اصلاح این مسیر را داشت، ترجیح داد این کار را انجام ندهد. واضح است که دولت افغانستان اشتباهاتی مرتکب شد. اما درس کلیدی این است که وقتی ایالات متحده و متحدانش از همسویی در افغانستان خارج و افغانستان رها شد، طالبان از آن سود بردند.
دولت ترامپ از آینده‌نگری و سه سال کارکرد حکومت طالبان بهره‌مند است. برای اتخاذ تدابیری متفاوت نسبت به حکومت طالبان به‌خاطر نقض گسترده حقوق بشر و اقداماتش که به منافع ایالات متحده آسیب رسانده است، فرصت واقعی وجود دارد.
گفته می‌شود که با قرار گرفتن دونالد ترامپ برای یک دوره دیگر در کاخ سفید، طالبان چهره‌ای آشنا در واشنگتن خواهند داشت. با این حال، مارکو روبیو، انتخاب ترامپ برای وزارت خارجه، از منتقدان شدید طالبان است و می‌خواهد این گروه به‌عنوان یک سازمان تروریستی خارجی معرفی شود.
به‌طور کلی، رابطه ایالات متحده با حکومت طالبان احتمالاً در جریان ترامپ ۰.۲ چگونه خواهد بود؟
نه تنها پویایی‌های حکومت آتی امریکا هنوز هم در حال شکل‌گیری است، بلکه شاهد فرآیندهای سیاست‌گذاری‌ای هستیم که قرار است طبیق شود. در دولت اول امریکا، سیاست این کشور در قبال افغانستان عمدتاً در وثیقه یک نفر بود، نماینده ویژه [زلمی خلیل‌زاد]، که به‌طور مستقیم به مایک پمپئو وزیر امور خارجه گزارش می‌داد. اما نه خلیل‌زاد و نه پمپئو در دولت آینده حضور ندارند، و دیدگاه‌های اعلام‌شده علنی نامزدهای بلندپایه به رویکرد متفاوت در قبال افغانستان و طالبان اشاره دارد.
آیا ایالات متحده در زمان ترامپ حکومت طالبان را به رسمیت می‌شناسد و/یا دارایی‌های افغانستان را آزاد می‌کند؟
در حالی که باید شاهد شکل‌گیری سیاستی در قبال افغانستان باشیم، به سختی می‌توان در کوتاه مدت به‌رسمیت شناسی را به‌عنوان نتیجه تحقق‌یافته دید. ترامپ خودش گفته است که طالبان مفاد قراردادی را که خلیل‌زاد به نمایندگی از دولتش در دوحه امضا کرده بود، زیر پا گذاشته اند. اظهارات خود ترامپ، دیدگاه‌های نامزدهای ارشد کابینه وی و تحولات در افغانستان، به‌رسمیت شناسی را به نتیجه محتمل در آینده قابل پیش‌بینی مبدل نمی‌کند.
ایالات متحده از آگست ۲۰۲۱ بزرگ‌ترین اهداکننده کمک‌های بشردوستانه به افغانستان بوده است. اما این کمک‌ها در دو سال گذشته کاهش یافته است. آیا در طول دوره ترامپ ۰.۲ بیشتر کاهش خواهد یافت؟
ایالات متحده و سایر کمک‌های بشردوستانه به تغذیه میلیون‌ها افغانستانی و ارایه مراقبت‌های پزشکی نجات‌بخش کمک کرده است. کاهش بیشتر این کمک عواقب فاجعه‌باری برای مردم افغانستان خواهد داشت.
از سوی دیگر، حکومت طالبان با حمایت از سازمان‌های غیردولتی جعلی، تحت فشار قرار دادن سازمان‌های غیردولتی موجود، تلاش برای وادار کردن ارگان‌های سازمان ملل به انتقال کمک‌ها و وضع مالیات بر کمک‌های بشردوستانه، این کمک‌ها را به یغما برده است. این امر به‌طور مستقیم به افرادی که مستحق کمک هستند آسیب وارد کرده است، زنان و جوامع اقلیت که از زندگی عمومی کنار گذاشته شده اند به‌شدت متاثر شده‌اند. این امر به حسن‌نیت کشورهای ارایه‌دهنده کمک آسیب رسانده است. به‌رغم شرایط فعلی بشردوستانه در جهان، از هر گروهی که مسئول افغانستان است، انتظار می‌رود تمام تلاشش را برای جذب کمک‌های بیشتر انجام دهد، اما طالبان برعکس عمل می‌کنند.
دولت ترامپ بر مهاجرت افغانستانی‌ها به ایالات متحده چه تاثیری دارد؟
واضح‌ترین طرح کلی سیاستی که تاکنون ظاهر شده، این است که اخراج گسترده پناهندگان و مهاجران غیرقانونی صورت خواهد گرفت. افغانستانی‌ها بخش کوچک مردم در آن وضعیت هستند. اما تمایل کلی برای محدود کردن تعداد مهاجران و افرادی که به‌دنبال پناهندگی هستند، نیز وجود دارد. این امر می‌تواند بر جریان پیوسته و فزاینده افغانستانی‌ها که از شکاف مرز‌های جنوبی ایالات متحده می‌آیند، تأثیر بگذارد. افغانستانی‌هایی که در ایالات متحده به‌دنبال حمایت مالی خانواده‌شان در افغانستان هستند و هزاران نفری که پرونده‌های حفاظتی پی۱ و اس‌آی‌وی یا پی۲ آن‌ها هنوز در حال بررسی است، نیز نگران تاثیرات منفی این وضعیت هستند. برای دولت اینده، فرصت واقعی وجود دارد تا تعهدش را به متحدان در افغانستان نشان دهد و به آن‌ها اطمینان دهد که افراد در این دسته‌ها تحت تاثیر قرار نخواهند گرفت.
همسایگان افغانستان؛ چین و پاکستان. آیا چین نتوانسته حکومت طالبان را وادار کند که حمایت از تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) را متوقف کند؟ یا این برای پکن اولویتی نیست؟
اولویت پکن جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM) است. خواست دیرینه آن‌ها جمع‌آوری اعضای ترکستان شرقی، ایجاد اختلال در توانایی آن‌ها برای به‌دست آوردن جای پا در افغانستان و نظامی کردن نوار باریک واخان در پامیر جهت جلوگیری از تبدیل شدنش به دهلیز این گروه بوده است. تا جایی که پکن به تی‌تی‌پی در افغانستان اهمیت می‌دهد، بیشتر بر پتانسیل همکاری آن‌ها با جنبش ترکستان شرقی است. هر اقدامی از سوی چین در رابطه با تی‌تی‌پی در افغانستان امر ثانی است.
تعامل هند با حکومت طالبان در طول سال‌ها افزایش یافته است. در این روند، حسن‌نیت مردم افغانستان را از دست داده است. دهلی‌نو چه چیزی به‌دست آورده است؟
هند در حال حفظ موضع پیشرفت است، مانند یک قدرت رو به رشد که به‌طور فزاینده‌ای به جایگاهش در جهان اعتماد دارد و در تلاش است تا امور منطقه‌ای را شکل دهد. اما برای نزدیک نگه داشتن دشمنانش مجبور به تعامل با آن‌ها شده است. طالبان گروه ایدیولوژیکی است که از تاکتیک نابودی متقابل (MAD) همانند انتحاری استفاده می‌کند. نه تنها در گذشته، بلکه این تاکتیک را در نیروهای ویژه‌اش نیز گنجانده‌اند. تاکتیک نابودی متقابل جزئی از مجموعه سیاست‌های آنان است.
طالبان همچنین به‌طور مکرر نشان داده‌اند که آن‌ها فقط از طرف مقابل چیزی می‌خواهند بدون این‌که چیزی بدهند. با چنین گروهی، رویکرد منافع متقابل بر اساس واقع‌گرایی سیاسی فقط تا حدی می‌تواند شما را به جلو ببرد. شما همچنین به‌نوعی هم‌راستایی ایدیولوژیک نیاز دارید. نگاه کنید به آنچه که وقتی طالبان چنین هم‌راستایی‌ای را می‌بینند، رخ می‌دهد: به خاطر القاعده، آن‌ها در ۲۰۰۱ قدرت‌شان را از دست دادند و هنوز هم به‌دلیل پناه دادن به رهبری القاعده در کابل تحت حملات هوایی قرار دارند. در ارتباط به طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی)، طالبان از فروپاشی روابطش با پاکستان استقبال کرده؛ کشوری که دهه‌ها از آن‌ها حمایت کرده است.
برقراری روابط هند با طالبان با تعلیق تمام روابط مردمی با مردم افغانستان همراه بود. پس از آگست ۲۰۲۱، پاکستان و ایران برنامه‌های ویزا، گردشگری، صحی و آموزشی را از سر گرفتند که برای افغانستانی‌ها تحت فشارهای شدید وجودی مهم بودند. اما هند این کار را نکرد.
شاید تنها دهلی نو بتواند توضیح دهد که چه دستاوردهایی از تعامل با طالبان می‌بیند. اما دهلی نو گزینه‌هایی برای ابراز همدلی به مردم افغانستان دارد. این امکان وجود دارد که حسن‌نیت رشد کند زیرا برخلاف طالبان، در بقیه افغانستان علاقه‌مندی طبیعی به هند وجود دارد.
نویسنده: سوده راماچاندران
منبع: دیپلمات – Diplomat
