در افغانستان؛ ترامپ مجبور خواهد بود متوازن بازی کند

مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: از زمان آخرین دور ریاست‌جمهوری ترامپ، توجه جهان از افغانستان دور شده است. پس از خروج ایالات متحده و با آغاز درگیری‌های داغ جهانی در اوکراین و فلسطین، این کشور خیلی کم در دستور کار سیاست خارجی واشنگتن قرار گرفت. به‌عنوان رییس‌جمهور «اول امریکا» که باید زمان زیادی را صرف رسیدگی به بحران‌های خاورمیانه و اروپا کند، ترامپ بسیار بعید است که با افغانستان به‌عنوان چیزی جز مشکلی که قبلاً آن را حل کرده است، رفتار کند.

از زمان انتخاب مجدد دونالد ترامپ به‌عنوان رییس‌جمهور ایالات متحده، در مورد این‌که سیاست‌های دولت آینده وی در قبال افغانستان چگونه است، بحث‌های زیادی شده است.
بسیاری پیش‌بینی می‌کنند که موضع سخت‌تری علیه طالبان اتخاذ شود، اما نگاه دقیق‌تر به سوابق و اظهارات ترامپ در مورد این موضوع هویدا می‌سازد که بعید است او در سیاست‌های عمل‌گرایانه و محکم عدم مداخله‌ که در دوره اول ریاست جمهوری‌اش دنبال کرد، تغییر بنیادی ایجاد کند.
ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری‌اش موضع خود را در برابر تعاملات طولانی‌مدت خارجی و به‌ویژه حضور چندین دهه‌ای امریکا در افغانستان به‌وضوح بیان کرد. او معمار توافق‌نامه ۲۰۲۰ دوحه بین امریکا و طالبان بود که راه را برای خروج امریکا از کشور هموار کرد و در نهایت به طالبان اجازه بازگشت به قدرت را داد.
توافق دوحه نقطه عطف بزرگی در راهبرد امریکا نسبت به افغانستان بود. ترامپ که از پیشرفت سیاست‌های دولتش در جنوب آسیا ناراضی و از عدم پاسخگویی مستشاران نظامی، ناامید و سرخورده شده بود، مشتاق بود به پایگاه رای‌اش ثابت کند که واقعاً می‌تواند به یکی از طولانی‌ترین و پرهزینه‌ترین جنگ‌های امریکا پایان دهد. بنابراین، شروع به جستجوی مسیر سریع برای خروج از افغانستان کرد. پس از این‌که تمامی راهبردهای سنتی نتوانست برنامه خروج کارآمد را تدوین کند؛ او برای ختم جنگ با طالبان به‌طور مستقیم وارد مذاکره شد.
ترامپ پس از انتخاب مجددش احتمالاً به این رویکرد تجاری در سیاست خارجی که همچنان در پایگاه او محبوبیت دارد، پایبند خواهد بود و نسبت به رویارویی‌های پرهزینه و درگیری‌های نظامی در افغانستان و جاهای دیگر، توافقات عملی را ترجیح می‌دهد.
به نظر می‌رسد طالبان خود معتقدند ریاست جمهوری ترامپ می‌تواند به چشم‌انداز آینده‌اش مفید باشد. عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت امور خارجه حکومت سرپرست بلافاصله پس از پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا در پستی در برگه اکس خود گفت که برای مثال، حکومت افغانستان امیدوار است دولت ترامپ در آینده “در جهت پیشرفت ملموس روابط بین دو کشور گام‌های واقع‌بینانه بردارد و هر دو کشور بتوانند فصل جدید روابط را باز کنند.”
خوش‌بینی طالبان به روابط آینده ناشی از تعاملات مثبت آن‌ها با دولت اول ترامپ است. از این گذشته، اولین اداره ترامپ به‌طور مستقیم با طالبان مذاکره کرد، روند خروج ایالات متحده از افغانستان را آغاز و زمینه را برای بازگشت خود به کابل فراهم کرد.
با این حال، اگرچه در مقایسه با جو بایدن، او از همکاری عمل‌گرایانه با طالبان استقبال و قاطعانه مخالف هرگونه رویارویی مستقیم نظامی با طالبان بوده است، اما بعید است ترامپ به طالبان اجازه دهد آن‌طور که می‌خواهند با افغانستان رفتار کنند یا بدون گرفتن امتیاز هر آنچه را که نیاز دارند به آن‌ها بدهد. برای مثال، اگر طالبان در اجرای تعهداتی که به‌عنوان بخشی از توافق دوحه انجام داده است، پیشرفت نداشته باشند، ترامپ احتمالاً کمک‌های ایالات متحده را کاهش یا آن را مشروط به پیشرفت ملموس در زمینه‌های خاص می‌کند.
ترامپ مدام از کاهش کمک‌های خارجی به‌عنوان بخشی از رویکرد “اول امریکا” بحث کرده است و همچنین می‌تواند کمک‌های امریکا به افغانستان را بدون ارایه دلیل یا شرط به میزان قابل توجهی کاهش دهد. او همچنین در صورتی که به این نتیجه برسد که به هر طریقی به منافع امریکا لطمه وارد می‌شود، از اعمال تحریم‌های اقتصادی شدید علیه حکومت سرپرست طالبان دریغ نخواهد کرد.
از زمان تسلط طالبان، کمک‌های بشردوستانه ایالات متحده به مبلغ حدود ۴۰ میلیون دالر در هفته، راه نجات مهمی برای جمعیت فقیر افغانستان است. هرگونه محدودیت یا کاهش در کمک‌های ایالات متحده عواقب قابل توجهی برای رفاه و اقتصاد شکننده افغانستان خواهد داشت. چنین تصمیمی باعث عمیق‌تر شدن بحران اقتصادی افغانستان و کاهش بیشتر پیشرفت در آموزش، مراقبت‌های صحی و امنیت غذایی می‌شود.
از زمان آخرین دور ریاست‌جمهوری ترامپ، توجه جهان از افغانستان دور شده است. پس از خروج ایالات متحده و با آغاز درگیری‌های داغ جهانی در اوکراین و فلسطین، این کشور خیلی کم در دستور کار سیاست خارجی واشنگتن قرار گرفت. به‌عنوان رییس‌جمهور «اول امریکا» که باید زمان زیادی را صرف رسیدگی به بحران‌های خاورمیانه و اروپا کند، ترامپ بسیار بعید است که با افغانستان به‌عنوان چیزی جز مشکلی که قبلاً آن را حل کرده است، رفتار کند.
با این حال، تمایلات انزواطلبانه ترامپ در سیاست خارجی همراه با کاهش کمک‌ها و تحریم‌های اقتصادی که ممکن است بر طالبان اعمال کند، می‌تواند به‌راحتی منجر به فروپاشی اقتصاد افغانستان شود و بار دیگر افغانستان را به یک مشکل فوری برای ایالات متحده و متحدانش تبدیل کند.

فروپاشی اقتصادی افغانستان می‌تواند بحران مهاجرتی جدید، بی‌ثباتی منطقه‌ای قابل توجه و ایجاد زمینه مساعدی برای شکوفایی گروه‌های افراطی مانند داعش-خراسان ایجاد کند.
با ان‌که موضع غیرمداخله‌گرایانه ترامپ برای مخاطبان امریکایی که نسبت به مداخله خارجی محتاط هستند، جذاب است، اما اثرات موج‌دار یک افغانستان ضعیف و فقیرتر می‌تواند چالش‌های امنیتی بلندمدتی به‌وجود آورد.
همچنین، چنین سناریویی عواقب شدیدی برای مردم افغانستان خواهد داشت – یعنی بدتر شدن مشکلات اقتصادی، سقوط بالقوه خدمات صحی، درگیری مجدد و انزوای بیشتر از بقیه جهان.
وقتی ترامپ به کاخ سفید بازگردد و تلاش کند برنامه «اول امریکا»ی خود را اجرا کند، بعید است که افغانستان در ذهنش در اولویت باشد. با وجود این، انتخاب‌هایی که او در مورد افغانستان می‌کند، پیامدهای مهمی را نه تنها برای مردم رنج‌کشیده افغانستان، بلکه برای کل جامعه بین‌المللی در پی خواهد داشت.
خلاصه، در دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ باید میان کاهش دخالت‌های عملی و مسئولیت‌های رهبری جهانی تعادل مناسبی پیدا کند تا سیاستش نسبت به افغانستان موفق باشد و اطمینان حاصل کند که تلاش‌های او برای پایان دادن به یک درگیری، منجر به شروع درگیری بدتر دیگر در آینده نشود.

نویسنده: عزیز امین
منبع: الجزیره – Aljazeera