۲۰۲۴؛ افغانستان و راه طولانی بازسازی

خبرگزاری دید: پس از بازگشت طالبان به قدرت، ایالات متحده کمک‌هایش را به افغانستان قطع کرد، میلیاردها دالر از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را در خارج از کشور مسدود و تحریم‌های یکجانبه شدیدی را اعمال کرد. این اقدامات مانع تلاش‌های بازسازی افغانستان شده است.

سال ۲۰۲۴، سه سال از خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان و بازگشت طالبان به‌قدرت می‌گذرد. پس از سال‌ها جنگ، ملت ویران‌شده سرانجام به صلح دست یافت. مردم آن تلاش می‌کنند زندگی‌شان را بهبود بخشند، اما مسایل ریشه‌ای به‌جا مانده از درگیری یک‌شبه قابل حل نیست. مسیر بازسازی و توسعه همچنان طولانی و چالش‌برانگیز است.

کنترل مواد مخدر؛ تشویق محصول جایگزین و بهبود سطح زندگی
بر اساس آخرین برآوردهای دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، تولید تریاک افغانستان در ۲۰۲۴ به ۴۳۳ تن رسیده است که برای دومین سال متوالی سطح پایین را حفظ کرده است.

پس از اعلامیه ۲۰۲۲، طالبان با ممنوعیت جامع کشت تریاک و تولید و فروش مواد مخدر، راهبردهای محصول جایگزین را برای کاهش تأثیر این سیاست بر کشاورزان متکی به کشت تریاک اتخاذ کردند. اگرچه تولید تریاک در ۲۰۲۴ نسبت به ۲۰۲۳ میلادی ۳۰ درصد افزایش یافته است، اما همچنان ۹۳ درصد کم‌تر از سطح قبل از ممنوعیت در ۲۰۲۲ است که پایداری سیاست محصول جایگزین را برجسته می‌کند.

در ماه نوامبر، مصباح‌الدین مستعین، سخنگوی وزارت کشاورزی حکومت موقت افغانستان، به خبرنگاران گفت که در ولایت‌های مختلف باغ‌های مرکبات ایجاد شده است و برنامه‌های آموزشی متعددی برای کشاورزان نیز ارایه شده است. علاوه بر این، این وزارتخانه محصولات جایگزین مقرون به‌صرفه اقتصادی مانند زعفران، آلوئه‌ورا و گلابی را معرفی کرده است.

بر اساس آمار ناتکمیل، از زمان ممنوعیت کشت خشخاش، بخش کشاورزی تقریباً ۱۰۰ هزار تن بذر و ۲۰۰ هزار تن کود بین کشاورزان در سراسر کشور توزیع کرده است.

بهبود امنیت کلی، ادامه حملات منفرد تروریستی
حکومت موقت افغانستان صلحی را در کشور به ارمغان آورده است که مردم آن دهه‌ها تجربه نکرده بودند.

در مقایسه با دوره اشغال ایالات متحده، وضعیت امنیتی فعلی به‌طور قابل توجهی بهبود و تعداد حملات تروریستی کاهش یافته است. علی، باشنده کابل، گفت که در گذشته جرأت نداشتند شبانه بیرون بروند، چه رسد به ترک شهر، اما اکنون وضعیت کاملاً تغییر کرده است.

با این حال، این امر نیز قابل توجه است که به‌رغم ادعاهای متعدد حکومت موقت مبنی بر ریشه‌کن کردن گروه‌های تروریستی در داخل کشور، داعش خراسان (ISKP) در سال جاری چندین حمله را در افغانستان انجام داد. در ماه می، یک گروه سیاحت‌گر خارجی در بامیان مورد حمله قرار گرفت که منجر به تلفات شهروندان افغانستان و بازدیدکنندگان خارجی شد. در ماه سپتمبر، یک حمله در ولایت دایکندی در مرکز افغانستان جان بیش از ده غیرنظامی را گرفت. در ماه دسمبر، یک بمب‌گذار انتحاری مواد منفجره را در داخل وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان منفجر کرد و خلیل‌الرحمن حقانی، سرپرست این وزارت را کشت.

تحلیل‌گران محلی بر این باورند که وضعیت کلی امنیتی افغانستان در حال بهبود است، اما همچنان در یک مقطع حساس در حالت گذار از هرج و مرج به نظم قرار دارد. در طول حضور ایالات متحده در افغانستان، بیش از ۲۰ سازمان تروریستی در منطقه فعال بودند و نابودی این نیروهای افراطی و تروریستی زمان می‌برد. علاوه بر این، خروج ناگهانی نیروهای ایالات متحده خلا نظامی ایجاد کرد و چالش‌های بیشتری را برای حکومت اجتماعی کشور ایجاد کرد.

مشروعیت دولت هنوز به‌رسمیت شناخته نشده است، اما پیشرفت دیپلماتیک حاصل شده است.
در ۲۰۲۴، هیچ کشوری به‌طور رسمی حکومت موقت طالبان در افغانستان را به‌رسمیت نشناخته است. با این حال، تعاملات دیپلماتیک متعددی با مقامات افغانستان صورت گرفته است.

ازبیکستان، قزاقستان، آذربایجان و ایران همگی سفیران جدیدی در افغانستان تعیین کرده اند. سفارت عربستان سعودی در کابل بازگشایی شد. دولت عربستان سعودی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که به‌دلیل تعهدش برای خدمت به مردم افغانستان، تصمیم گرفته تا از ۲۲ دسمبر فعالیت‌های ماموریت دیپلماتیک خود را در کابل از سر بگیرد.

افغانستان نیز در سال گذشته میزبان چندین هیئت بلندپایه بوده است. در ماه آگست، عبدالله عارف‌اف، نخست‌وزیر ازبیکستان، در رأس هیئتی به افغانستان سفر کرد که اولین سفر او از کابل پس از بازگشت طالبان به قدرت بود. در جریان این سفر، دو کشور ۳۵ قرارداد سرمایه‌گذاری و تجاری به ارزش تقریبی ۲.۵ میلیارد دالر امضا کردند.

به گفته سخنگوی وزارت اقتصاد افغانستان، کشورهایی مانند قطر، ایران و ترکیه نیز فعالانه در بخش‌های مختلف در افغانستان سرمایه‌گذاری می‌کنند که نشان‌دهنده اعتماد کشورهای همسایه به آینده افغانستان است.

برخی کشورهای اروپایی نیز تعامل با حکومت موقت افغانستان را آغاز کرده اند. گزارش‌های رسانه‌های محلی حاکی است که سفیر ایتالیا برای افغانستان (از قطر) و کاردار ناروی (مستقر در پاکستان) با رهبران افغانستان در تماس بوده‌اند. در همین حال، کاردار بریتانیا در افغانستان در دیداری به معاون وزیر خارجه افغانستان اطمینان داد که خدمات کنسولی برای شهروندان افغانستان در لندن ادامه خواهد داشت.

بحران انسانی که هنوز هم به رسیدگی نیاز دارد
بحران بشردوستانه در افغانستان با کمبود شدید بودجه برای برنامه‌های کمک‌رسانی که مانع پیشرفت می‌شود، محور نگرانی جهان است. در ماه سپتمبر، برنامه اضطراری بشردوستانه سازمان ملل به ۳ میلیارد دالر بودجه نیاز داشت، اما تنها ۳۰ درصد از بودجه مورد نیاز تامین شد. اویون اردن اوتگونتویا، نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان، اظهار داشت که کمبود بودجه منجر به اختلال در بیش از ۲۰۰ خدمات مراقبت‌های صحی سیار و ثابت در سال جاری شده است.

مارتین فلچر، معاون دبیر کل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه، خاطرنشان کرد که افغانستان در حال حاضر دومین بحران بزرگ بشردوستانه جهان را تجربه می‌کند و نزدیک به نیمی از مردم به کمک فوری نیاز دارند. بیش از یک سوم جمعیت فاقد دسترسی به خدمات اولیه مراقبت‌های بهداشتی هستند، در حالی که یک سوم با کمبود مواد غذایی مواجه هستند و سوء‌تغذیه به‌طور فزاینده‌ای شدیدتر می‌شود.

وضعیت زنان نیز همچنان بدتر می‌شود. در ۲۰۲۴، طالبان قانون نظارت اخلاقی را تصویب کرد که بر اساس آن زنان و دختران باید بدن خود را کاملاً در ملاء‌عام بپوشانند، آن‌ها را از صحبت در جمع منع و از تماس چشمی با مردانی که بستگان یا همسر آن‌ها نیستند منع می‌کند. فرمان دیگری زنان را از ادامه تحصیلات پزشکی یا شرکت در امتحانات مرتبط منع کرد. فرصت‌های آموزشی برای زنان همچنان محدود است.

چالش‌ها تحت تحریم‌های امریکا
در ماه دسمبر، افغانستان وارد زمستان شد و مه غلیظ آلودگی هوا بار دیگر آسمان کابل را فرا گرفت. به دلیل افزایش شدید قیمت سوخت، بسیاری مردم در ماه‌های سرد زباله‌ها را برای گرم کردن خود می‌سوزانند و هوا را با دود تند پر می‌کنند.
برنامه جهانی غذا گزارش داد که ۱۴.۸ میلیون افغانستانی برای زنده ماندن در زمستان به کمک فوری نیاز دارند و با چالش‌های متعدد از جمله گرسنگی و سرما مواجه هستند.

در طول ۲۰ سال اشغال افغانستان توسط ایالات متحده، توسعه زیرساخت‌های محلی کند بود و مردم فاقد امکانات اولیه زندگی مانند گرمایش، آب و برق بودند. پس از بازگشت طالبان به قدرت، ایالات متحده کمک‌هایش را به افغانستان قطع کرد، میلیاردها دالر از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را در خارج از کشور مسدود و تحریم‌های یکجانبه شدیدی را اعمال کرد. این اقدامات مانع تلاش‌های بازسازی افغانستان شده است.

محمد، باشنده کابل، گفت که به‌دنبال شروع زمستان، قیمت گاز طبیعی و هیزم دوباره افزایش یافت و مردم توان خرید آن را ندارند.
او گفت: “ما درد تحریم‌ها را تحمل کرده‌ایم و بدترین بخش این است که نمی‌دانیم چقدر دیگر باید رنج بکشیم.”

افغانستان که در چهارراه غرب آسیا، آسیای مرکزی و آسیای جنوبی قرار دارد، زمانی به‌عنوان “چهارراه تمدن‌های شرق و غرب” شناخته می‌شد. ثبات و رفاه این کشور برای امنیت کشورهای همسایه و منطقه بسیار مهم است.

پس از گذشت سه سال از خروج عجولانه نیروهای اشغالگر، آن‌ها هنوز نتوانسته‌اند مسئولیت‌های تاریخی‌اش را بر عهده بگیرند. پس از تحمل دهه‌ها جنگ، مردم محلی دهه‌هاست منتظر یک کشور صلح‌آمیز و مدرن هستند که خواسته‌های زمانه را برآورده کند.

منبع: CGTN -سی‌جی‌تی‌ان