اداره کابل با صف بندی‌های داخلی و رقابت‌‌های خارجی چه می‌تواند؟
مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: طالبان منقسم و پارچه پارچه می‌تواند افغانستان را بی‌ثبات و زمینه مساعدی را برای گروه‌های افراطی مانند داعش ایجاد کند. خصومت این جناح نسبت به طالبان و بازیگران منطقه‌ای از جمله هند، سایه افزایش حملاتی را که منافع هند را هدف قرار می‌دهد، گسترده می‌سازد. بی‌ثباتی حاصل از آن ممکن به پاکستان نیز سرایت و به‌طور غیرمستقیم بر امنیت مرزی هند، به‌ویژه در جامو و کشمیر تاثیر بگذارد.
ترور مولوی خلیل‌الرحمن حقانی، یکی از رهبران اصلی شبکه حقانی، موجی از شوک را در سراسر افغانستان و منطقه پخش کرده است.
ترور او شکاف‌های مهمی را در رهبری طالبان هویدا و پیچیدگی‌های جیوپولیتیک منطقه را عمیق‌تر کرده است. مسئولیت این حمله را که داعش-خراسان (ISKP) به‌دوش گرفت، نه تنها شکاف‌های داخلی طالبان را برجسته می‌کند، بلکه چشم‌انداز راهبردی گسترده‌تر، به‌ویژه برای هند را نیز تغییر می‌دهد.
خلیل حقانی در ۱۱ دسمبر ۲۰۲۴ در یک انفجار انتحاری در کابل کشته شد. این رویداد بر ناکامی طالبان در تامین امنیت داخلی تاکید و تنش‌های شدیدی را بین جناح قندهار به رهبری ملا هیبت‌الله آخوندزاده و شبکه حقانی به رهبری سراج‌الدین حقانی آشکار کرد.
در پاسخ به این بحران، سراج‌الدین حقانی جلسه اضطراری با رهبران کلیدی این شبکه جهت رسیدگی به نقض‌های امنیتی و تهدید فزاینده ناشی از داعش خراسان در گردیز تشکیل داد. این تحول به چندپارگی بالقوه در درون طالبان اشاره دارد که پیامدهای مهمی برای ثبات منطقه‌ای و امنیت هند دارد.
طالبان منقسم و پارچه پارچه می‌تواند افغانستان را بی‌ثبات و زمینه مساعدی را برای گروه‌های افراطی مانند داعش ایجاد کند. خصومت این جناح نسبت به طالبان و بازیگران منطقه‌ای از جمله هند، سایه افزایش حملاتی را که منافع هند را هدف قرار می‌دهد، گسترده می‌سازد. بی‌ثباتی حاصل از آن ممکن به پاکستان نیز سرایت و به‌طور غیرمستقیم بر امنیت مرزی هند، به‌ویژه در جامو و کشمیر تاثیر بگذارد.
نگرانی دیگر در تقویت احتمالی روابط پیوند پاکستان و طالبان نهفته است. پیوندهای تاریخی پاکستان با شبکه حقانی می‌تواند اسلام‌آباد را قادر سازد تا از این جناح علیه فعالیت‌های هند در افغانستان، از جمله پروژه‌های زیربنایی و توسعه‌ای، اهرم فشار داشته باشد. چنین سناریویی می‌تواند تروریزم فرامرزی، به‌ویژه در جامو و کشمیر را تشدید و نفوذ راهبردی هند را در افغانستان از بین ببرد. سرمایه‌گذاری هند در پروژه‌های زیربنایی کلیدی مانند بزرگ‌راه زرنج – دلارام و مسیر بندر چابهار ممکن است در میان این بی‌ثباتی با خطرات شدیدتری مواجه شود.
هند همچنین با افزایش تهدید تروریستی مواجه است زیرا داعش خراسان ممکن است با گروه‌هایی مانند لشکر طیبه (LeT) و جیش محمد (JeM) که در پاکستان فعال هستند، همکاری کند. چنین اتحادهایی می‌تواند حملات به اهداف هند را تشدید کند، در حالی که درگیری طولانی‌مدت در افغانستان ممکن است جمعیت‌های آسیب‌پذیر را در سراسر منطقه، از جمله در داخل هند رادیکال و افراطی سازد.
از نظر منطقه‌ای، این تحولات چشم‌انداز دیپلماتیک هند را پیچیده می‌کند. برای مثال، ایران ممکن است تمرکزش را به مقابله با بی‌ثباتی افغانستان تغییر و به‌طور بالقوه همکاری‌اش با هند را روی پروژه‌هایی مانند بندر چابهار تضعیف کند. در عین حال، اتحاد قوی‌تر پاکستان و حقانی می‌تواند با بلندپروازی‌های چین تحت ابتکار کمربند و جاده همسو شود و هند را در منطقه به حاشیه براند.
در سطح جهانی، حمایت پاکستان از شبکه حقانی اهرمی را برای نفوذ در سیاست افغانستان فراهم می‌کند، اما خطر بیگانه‌شدن جناح قندهار و تشدید درگیری‌های داخلی طالبان را به همراه دارد. در همین حال، قدرت رو‌به‌رشد داعش، چالش مستقیم برای امنیت جنوب آسیا است و تهدیدی برای بی‌ثبات کردن منطقه و تأثیرگذاری بر منافع جیوپولیتیکی هند است. برای هند، ترور خلیل حقانی به معنای لحظه‌ای حساس تنظیم مجدد رویکردش است.
هند باید قابلیت‌های اطلاعاتی و امنیت مرزی‌اش را به‌ویژه در مناطق حساس مانند جامو و کشمیر تقویت کند. تقویت مشارکت و همکاری با ایران، آسیای مرکزی و روسیه می‌تواند نفوذ پاکستان در افغانستان را متعادل کند. هماهنگی با متحدان بین‌المللی برای مبارزه با داعش خراسان و سایر گروه‌های افراطی نیز حیاتی خواهد بود.
علاوه بر این، هند باید از سرمایه‌گذاری‌هایش در افغانستان از طریق مشارکت‌های جهانی محافظت و تلاش‌های دیپلماتیکش را از طریق بسترهای چندجانبه مانند سازمان همکاری شانگهای و سازمان ملل حفظ کند.
قتل خلیل حقانی، توازن شکننده در درون طالبان را آشکار و بر پتانسیل بی‌ثباتی منطقه تأکید کرده است. برای هند، در بحبوحه واقعیت‌های جیوپولیتیکی، این سناریوی در حال تحول به هوشیاری، دیپلماسی فعال و تقویت تدابیر امنیتی برای حفاظت از منافعش نیاز دارد.
برای هند، پیامدهای آن عمیق است، از ظهور بالقوه تروریزم گرفته تا تضعیف جایگاه راهبردی‌اش در افغانستان.
تشدید بی‌ثباتی می‌تواند گروه‌های افراطی مانند داعش خراسان، لشکر طیبه و جیش محمد را جسور کند و خطر حملاتی را که هند را هدف قرار می‌دهد، افزایش دهد. برای مقابله با این چالش‌ها، هند باید راهبرد چندجانبه اتخاذ کند.
ارتقای قابلیت‌های اطلاعاتی، تامین امنیت مرزها و تعمیق روابط با ایران، آسیای مرکزی و روسیه، گام‌های بسیار مهمی است. دخیل ساختن بسترهای چندجانبه برای مبارزه با تهدید داعش و محافظت از سرمایه‌گذاری‌ها به‌همان اندازه حیاتی است. این وضعیت به هوشیاری و اقدامات پیشگیرانه برای محافظت از منافع هند در منطقه‌ای بی‌ثبات نیاز دارد و تضمین می‌کند که اهداف راهبردی و امنیتی دهلی‌نو در بحبوحه پویایی‌های در حال تغییر آسیبی نخواهد دید.
منبع: dailypioneer.com3
