سرمایه‌دار خاموش؛ مرد دست‌نیافتنی داعش
خبرگزاری دید: شیخ مومن که در منطقه نیمه خودمختار پونتلند در شمال شرق سومالیا به‌دنیا آمد، قبل از اقامت در انگلستان، در سوئد زندگی می‌کرد و در آن‌جا تابعیت بریتانیا را به‌دست آورد. در لندن و لستر، او در اوایل دهه ۲۰۰۰ به‌عنوان یک واعظ آتشین در مساجد رادیکال، و همچنین در ویدیوهای آنلاین، شهرت پیدا کرد.
ریش حنایی‌رنگ و عینک‌های چشم‌نواز، او را به‌راحتی در میان جمعیت برجسته و نمایان می‌سازد، اما “عبدالقادر مومن” همچنان دست‌نیافتنی است.
تحلیل‌گران می‌گویند که رهبر سومالیایی گروه تروریستی داعش به‌احتمال زیاد به مقام مرد قدرتمند کل این گروه رسیده است، حتی اگر فاقد عنوان رسمی باشد.
با آن‌که ناظران از این‌که چه کسی پشت ابوحفص الحچیمی القورچی رهبر تعیین‌شده داعش – قرار دارد یا این‌که آیا چنین فردی واقعا وجود دارد یا خیر، اما عبدالقادر مومن ممکن است اداره کل ولایت‌های داعش را از سومالیا اداره کند.
توره همینگ، در مرکز بین‌المللی مطالعات رادیکال‌سازی (ICSR) می‌گوید: “او مهم‌ترین فرد، قدرتمندترین است و شبکه جهانی دولت اسلامی را کنترل می‌کند.”
همینگ به خبرگزاری فرانسه گفت: “در این ساختار مبهم که رهبران یکی پس از دیگری توسط امریکا کشته می‌شوند، مومن از معدود “افراد ارشدی است که تا به حال توانسته است در تمام مدت زنده بماند؛ امری که به او در درون این گروه موقعیت ویژه می‌دهد.”
چند ماه پیش تصور می‌شد که حمله امریکایی‌ها او را کشته است. اما از آن‌جایی که هرگز مدرکی دال بر مرگ او وجود نداشت، او را زنده و فعال می‌دانند.
همینگ گفت: “سومالیا به دلایل مالی مهم است. ما می‌دانیم که آن‌ها به کنگو، موزامبیک، آفریقای جنوبی، یمن و افغانستان پول می‌فرستند. بنابراین آن‌ها مدل تجاری خوبی دارند.”
معاملات آن‌قدر مبهم هستند که حتی تخمین مبالغ غیرممکن است – و همچنین تعیین مسیرهای دقیق پول از جایی به مکان دیگر.
قلمرو کوچک، جذابیت بزرگ
شیخ مومن که در منطقه نیمه خودمختار پونتلند در شمال شرق سومالیا به‌دنیا آمد، قبل از اقامت در انگلستان، در سوئد زندگی می‌کرد و در آن‌جا تابعیت بریتانیاییا را به‌دست آورد.
در لندن و لستر، او در اوایل دهه ۲۰۰۰ به‌عنوان یک واعظ آتشین در مساجد رادیکال، و همچنین در ویدیوهای آنلاین، شهرت پیدا کرد.
گفته می‌شود که او پس از ورود به سومالیا، گذرنامه بریتانیایی خود را سوزاند؛ جایی که به سرعت تبدیل به یک مبلغ برای گروه الشباب وابسته به القاعده شد. بعدها در ۲۰۱۵ پیوستن خود را به داعش اعلام کرد.
یک مقام اطلاعاتی اروپایی که خواست نامش فاش نشود، گفت: “او قلمرو کوچکی را کنترل می‌کند اما جذابیت زیادی دارد. او داوطلبان و پول‌ها را توزیع می‌کند.”
مومن همچنین شورشیان اوگاندایی نیروهای دموکراتیک متفقین (ADF) – وابسته به داعش در جمهوری دموکراتیک کنگو – “که اکنون بین هزار تا هزار و ۵۰۰ نفر هستند را تامین مالی می‌کند.” با کمک مومن، آن‌ها به تازگی به جهاد روی آورده‌اند” و به‌دنبال “رادیکالیزم، سلاح و بودجه” هستند.
برخی ناظران او را خلیفه ساختار فرماندهی جهادی معرفی کرده‌اند. با این حال، چنین نام‌گذاری رسمی نشان‌دهنده تغییر ایدیولوژیک برای گروهی است که ریشه‌های عمیقی در شام دارد؛ قلمرو خلافت داعش که از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ ادامه داشت و عراق و سوریه را در بر می‌گرفت.
هانس یاکوب شیندلر، مدیر اندیشکده پروژه مبارزه با افراط‌گرایی (CEP) گفت: “این امر نوعی هیاهو در جامعه حامیان و هواداران داعش ایجاد می‌کند.”
حرکت به‌سمت آفریقا
در تئوری، خلیفه باید یک عرب از قبیله‌ای باشد که با پیامبر مرتبط است. شیندلر به خبرگزاری فرانسه گفت که رهبر عالی گروهی که به مبانی ایدیولوژیک خود اهمیت می‌دهد «نمی تواند یک سومالیایی با ریش حنایی باشد».
به خصوص به این دلیل که رهبران وابسته به داعش از نظر عملیاتی، مانند داعش خراسان IS-K در افغانستان یا داعش غرب آفریقا ISWAP در غرب آفریقا، می‌توانند ادعای این موقعیت را داشته باشند.
در حالی که سومالیا معیارهای رهبری سنتی را برآورده نمی‌کند، اما موقعیت جغرافیایی او مزایایی به همراه دارد.
سی‌تی‌سی، نشریه‌ای در مورد تهدیدات تروریزم، در آکادمی نظامی وست پوینت، می‌گوید: “شاخ آفریقا ممکن است از بی‌ثباتی در شام و آزادی حرکت بیشتر جلوگیری کرده باشد.”
این نشریه می‌گوید: «این مشخصات رهبری با رهبری یکی دیگر از رهبران جهادی، اسامه بن لادن، که تامین مالی جنگ خود را مهم‌ترین عامل پیروزی می‌دانست، شباهت دارد.»
صعود مومن به اوج، با وجود تعداد اندک جنگجویان تحت فرمانش، همچنان نشان‌دهنده دو پویایی داخلی در داعش است.
همینگ گفت اولین مورد این است که “خلیفه دیگر مهم‌ترین فرد در دولت اسلامی نیست”.
و دوم این است که داعش واقعاً یک تغییر راهبردی تدریجی به سمت آفریقا را دنبال می‌کند.
این مقام اطلاعاتی اروپا گفت: “۹۰ درصد تصاویر خشونت‌آمیز در مورد جهاد که در اروپا مصرف می‌شود از آفریقا می‌آید.”
سی‌تی‌سی می‌نویسد، با این وجود، رهبری این سازمان همچنان در خاورمیانه متمرکز است.
این نشریه افزود: «از این منظر، اوضاع تقریبا مانند گذشته است.»
منبع: فرانس پرس – AFP
