مترجم: سید‌طاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: ترامپ اکنون به کاخ سفید بازگشته است، اما هنوز راهبرد خود را برای افغانستان مشخص نکرده است. وی تا کنون یا دولت بایدن را مسئول خروج “فاجعه‌بار” امریکا از افغانستان دانسته و یا به خود می‌بالد که کنترل پایگاه هوایی بگرام را واگذار نمی‌کرد.
دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا، در اولین دوره ریاست جمهوریش، در فکر جلب حمایت و دیدار با رهبران طالبان در کمپ دیوید بود. اما او این مذاکرات صلح را در پی انفجار موتری که در آن ۱۲ نفر، به‌شمول یک سرباز امریکایی کشته شدند، لغو کرد.
از وقوع آن حادثه در سپتمبر ۲۰۱۹، هم طالبان و هم واشنگتن به‌طور گسترده وارد تعامل شده‌اند.
توافق دوحه و خروج متعاقب نیروهای امریکایی از افغانستان بر این تعاملات تاکید دارد. ایالت‌متحده، از اشغال تا خروج، مدام اهداف خود را تغییر داد. با این حال، در ۱۶ آگست ۲۰۲۱، جو بایدن، رییس جمهور وقت امریکا، بیانیه‌ای را ایراد کرد که می‌تواند پایه و بنیان به‌رسمیت شناختن طالبان را ایحاد کند: «ماموریت ما در افغانستان هرگز قرار نبود ملت‌سازی باشد. هرگز قرار نبود دموکراسی واحد و متمرکز ایجاد کنیم. تنها منافع ملی حیاتی ما در افغانستان امروز همان چیزی است که همیشه بوده است: جلوگیری از حمله تروریستی به خاک امریکا.»
ترامپ اکنون به کاخ سفید بازگشته است، اما هنوز راهبرد خود را برای افغانستان مشخص نکرده است. وی تا کنون یا دولت بایدن را مسئول خروج “فاجعه‌بار” امریکا از افغانستان دانسته و یا به خود می‌بالد که کنترل پایگاه هوایی بگرام را واگذار نمی‌کرد؛ پایگاهی که به گفته او در حال حاضر تحت کنترل چین است. موضع او نشان می‌دهد که چقدر تحولات پس از خروج ایالات متحده از افغانستان را از نزدیک زیر نظر دارد. پیش از این، ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی پیش از مراسم تحلیف گفته بود که رویکرد متفاوتی را برای خروج در پیش می‌گرفت.
ترامپ گفت: «ما می‌توانستیم با عزت و قدرت از افغانستان خارج شویم، نه این‌که مانند یک مشت احمق به نظر برسیم، با ۱۳ کشته و بسیاری دیگر که به‌شدت و وحشتناک مجروح شدند. هیچ‌کس هرگز درباره آن‌ها صحبت نمی‌کند—بدون دست، بدون پا. هیچ‌کس هرگز درباره آن‌ها صحبت نمی‌کند.»
ترامپ افزود: «نحوه خروج آن‌ها فاجعه‌بار بود، میلیاردها دالر تجهیزات نظامی نو که من خریده بودم را در دستان افغان‌ها و به‌ویژه طالبان قرار دادند.»
ترامپ همچنین برای پول اختصاص‌یافته به افغانستان شرایطی تعیین کرده است: «اگر ما قرار است هر سال میلیاردها دالر پرداخت کنیم، به آن‌ها بگویید که ما این پول را نخواهیم داد مگر این‌که تجهیزات نظامی ما را پس بدهند.»
گذشته از سخنرانی‌ها، آیا پس از سه سال خروج از این کشور ویران‌شده‌ی ناشی از جنگ، بازیابی همه تجهیزات برای ایالات متحده واقع‌بینانه است؟ رییس جمهور ترامپ باید سلف خود را به خاطر جا گذاشتن هواپیما، مهمات، خودروهای نظامی و سایر تجهیزات به ارزش ۷ میلیارد دالر سرزنش کند.
از آن‌جایی که طالبان رییس جمهور ترامپ را به خوبی درک می‌کنند، سعی می‌کنند کارت‌های خود را با درایت بازی کنند. به‌عنوان مثال، طالبان یک روز قبل از ترک ریاست جمهوری بایدن، زندانیان امریکایی رایان کوربت و ویلیام مک کنتی را آزاد کردند. با این حال، آن‌ها منتظر بودند تا خان محمد، که در حال گذراندن حبس ابد به اتهامات قاچاق مواد مخدر و افراط‌گرایی در کالیفرنیا بود، قبل از آزادی این دو در ۲۱ جنوری ۲۰۲۵، به کابل برسد.
این تصور را ایجاد کرد که طالبان می‌خواستند به ترامپ اجازه دهند تا بازگشت دو شهروند امریکایی را جشن بگیرد و همزمان ارتباطات خود را با دولت جمهوری‌خواه امریکا تجدید کند. با این حال، عجیب بود که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه امریکا، از این وضعیت بهره نبرد. در عوض، روبیو اظهار داشت: «به‌تازگی شنیده‌ام که طالبان تعداد بیشتری از گروگان‌های امریکایی را نسبت به آنچه گزارش شده است، در اختیار دارند. اگر این حقیقت داشته باشد، ما باید فوراً جایزه بسیار بزرگی برای سران ارشد آن‌ها تعیین کنیم—شاید حتی بزرگ‌تر از جایزه‌ای که برای بن لادن تعیین کرده بودیم.»
این ضربه مستقیم، واکنش متقابل در پی داشت. سهیل شاهین، سفیر طالبان در قطر، گفت: «در برابر فشار و تجاوز، جهاد ملت افغانستان در دهه‌های اخیر درسی است که همه باید از آن بیاموزند.»
دولت ترامپ همچنین یک تحول مهم دیگر در داخل افغانستان را نادیده گرفت. یک روز پیش از آن‌که رییس‌جمهور ترامپ سوگند یاد کند، شیر عباس استانکزی، معاون وزیر امور خارجه طالبان، آشکارا ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان را متهم کرد که نسخه خود را از شریعت بر دیگران تحمیل می‌کند.
استانکزی در مراسم فارغ التحصیلی مذهبی در خوست گفت: «ما از رهبری امارت اسلامی [طالبان] می‌خواهیم که امکان تحصیل را برای همه فراهم کند. هیچ توجیهی برای انکار این موضوع وجود ندارد، همان‌طور که در گذشته هیچ توجیهی برای آن وجود نداشت و اصلاً نباید وجود داشته باشد.»
حتی در یک سیستم دموکراتیک، یک وزیر قبل از بیان چنین اظهاراتی در مورد نخست‌وزیر یا رییس‌جمهور یک کشور باید اول همه چیز را بسنجد. اما استانکزی رهبر را به‌چالش کشید. وی در همین راستا از حقوق زنان نیز دفاع کرد و گفت: «امروز در حق ۲۰ میلیون نفر از کل جمعیت ۴۰ میلیونی ظلم می‌کنیم. به‌خاطر سلیقه‌ها و دعواهای شخصی، ما با بستن درب مکاتب و دانشگاه‌ها، آن‌ها را از تمامی حقوق شان و حق انتخاب همسر محروم می‌کنیم.»
استانکزی همچنین از توسعه روابط با غرب، به‌شمول امریکا حمایت کرد. معاون وزیر امور خارجه گفت: «ما امیدواریم که او [رییس جمهور ترامپ] گام‌های مثبتی به جلو بردارد. ما هم انشاالله گام برمی‌داریم! ما می‌خواهیم روابط خوبی با جامعه بین‌المللی و کشورهای غربی ایجاد کنیم.»
آیا درخواست‌های نماینده نسبتاً میانه‌رو طالبان مانند استانکزی شنیده نخواهد شد؟ بسیاری، از جمله الیزابت ترلکلد و الیزابت زازیکی، پژوهش‌گران ارشد مرکز استیمسون، بر این باورند که دولت ترامپ یک راهبرد مستقل برای جنوب آسیا تدوین خواهد کرد. این راهبرد راهنمایی‌های سیاستی در سطح عالی را برای تمامی کشورهای منطقه، از جمله پاکستان و افغانستان، فراهم خواهد کرد. اما در حال حاضر، چنین برنامه‌ای روی میز نیست.
کاخ سفید نه تنها طالبان را خشمگین کرده، بلکه آن‌هایی را که طی ۲۰ سال حضور امریکا در افغانستان در کنارشان بودند نیز ناراضی ساخته است. نگران‌کننده‌تر این است که دولت ترامپ تصمیم‌گیری در مورد درخواست‌های پناهندگی افغانستانی‌ها را متوقف کرده و کمک‌های خارجی را نیز قطع نموده است.
طبق گفته شاون وندایور، بنیان‌گذار AfghanEvac، یک سازمان غیرانتفاعی داوطلبانه که در تلاش برای عمل به وعده‌های امریکا به افغانستانی‌ها است، این اقدام می‌تواند برای برخی از آسیب‌پذیرترین افراد به معنای حکم مرگ باشد. وندایور تخمین می‌زند که تنها در پاکستان ۱۰ تا ۱۵ هزار افغانستانی در انتظار اسکان مجدد در امریکا هستند.
عجیب خواهد بود اگر این افغانستانی‌ها، که منتظر دریافت وضعیت پناهندگی در امریکا هستند، در کشورهایی مانند پاکستان، قطر یا آلبانیا رها شوند. این نه تنها جان آن‌ها را به خطر می‌اندازد، بلکه این تصور را نیز ایجاد می‌کند که واشنگتن از آن‌ها مانند دستمال کاغذی استفاده کرده است.
خلاصه، دولت ترامپ می‌تواند در برابر طالبان سخت‌گیر باشد، اما باید به این نکته توجه کند که طی سال‌ها تغییرات زیادی رخ داده است. یک سیاست سخت‌گیرانه‌تر فقط به چین، ایران و روسیه فضای بیشتری برای مانور دیپلماتیک در افغانستان خواهد داد. سخت است که باور کنیم یک رییس‌جمهور طرفدار شعار “امریکا را دوباره بزرگ بسازیم” مانند ترامپ اجازه دهد چنین چیزی در دوران او اتفاق بیفتد.
نویسنده: نسیم حیدر
منبع: جیو تی‌وی – GeoTV