ترامپ ۲.۰ و روابط پاکستان-امریکا
خبرگزاری دید: برای تأمین همکاری بیشتر در مبارزه با تروریزم یا رسیدگی به اولویت‌های دیگر دولت امریکا، تیم ترامپ به روابط بهتر با دولت فعلی و نهاد نظامی پاکستان نیاز خواهد داشت. این اولین بار نخواهد بود که دموکراسی و حقوق بشر در روابط ایالات متحده و پاکستان به حاشیه رانده می‌شود.
دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ به چند دلیل نگرانی‌هایی را در پاکستان برانگیخته است. تحلیل‌گران اشاره کرده‌اند که با توجه به تمرکز احتمالی سیاست خارجی ترامپ بر چین و منطقه هند و اقیانوس آرام، ایالات متحده روابطش با هند را به‌عنوان بخشی از تلاش‌هایش برای مهار چین در اولویت قرار خواهد داد.
نگرانی‌های پاکستان درباره گرایش ترامپ ۲.۰ به سمت هند پس از بیانیه مشترک هند و امریکا در پایان دیدار نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، با ترامپ در ماه فبروری تشدید شد، زیرا در این بیانیه نام پاکستان در ارتباط با حملات تروریستی فرامرزی در هند ذکر شد. علاوه بر این، امریکا پیشنهاد فروش جنگنده‌های اف-۳۵ را به هند مطرح کرد.
با توجه به این‌که هند در مرکز توجه ترامپ قرار دارد، آیا پاکستان به حاشیه رانده خواهد شد؟ برای درک سیاست ترامپ در قبال پاکستان، حسین حقانی، سفیر پیشین پاکستان در ایالات متحده و پژوهش‌گر ارشد در موسسه هادسون و آکادمی دیپلماتیک انور قرقاش، در گفت‌وگویی با سودها رامچاندران، سردبیر بخش جنوب آسیای نشریه دیپلمات اظهار داشت که پاکستان می‌تواند بار دیگر توجه ایالات متحده را جلب کند، مشروط بر این‌که القاعده و داعش خراسان به‌عنوان تهدیدی جدی علیه ایالات متحده تلقی شوند یا اگر امریکا تصمیم بگیرد عملیات نظامی علیه دولت ایران را آغاز کند.
روابط پاکستان و امریکا در دهه گذشته روندی نزولی داشته است. دلیل این موضوع چیست و چه عاملی می‌تواند آن را تغییر دهد؟
جیوپولیتیک عامل اصلی در روابط قوی پاکستان و امریکا در دوران جنگ سرد و جنگ علیه تروریزم بود. تغییر اولویت‌های جیوپولیتیکی امریکا نیز دلیل کاهش علاقه امریکا به پاکستان است. امریکا در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به پاکستان برای انجام عملیات جاسوسی علیه اتحاد جماهیر شوروی و چین نیاز داشت و بعداً از پاکستان به‌عنوان پایگاهی برای جهاد علیه شوروی در افغانستان استفاده کرد. خروج امریکا از افغانستان نیز نیاز به پاکستان را به‌عنوان مسیر تامین نیروهای امریکایی از بین برد.
در حال حاضر، مهار رشد اقتصادی و نظامی چین به‌عنوان رقیب هم‌سطح، نگرانی اصلی ایالات متحده در راهبرد منطقه هند و اقیانوس آرام است. روسای جمهور متوالی امریکا همچنین شراکت راهبردی‌اش را با هند تقویت کرده‌اند، به این امید که هند را به‌عنوان رقیب برای چین مطرح کنند. در دو دهه گذشته، هند، نه پاکستان، به شریک ترجیحی امریکا در منطقه تبدیل شده است.
با این حال، پاکستان همچنان می‌تواند توجه امریکا را به خود جلب کند، زیرا در نقطه تلاقی آسیای جنوبی، مرکزی و غربی قرار دارد. این کشور می‌تواند در صورتی که امریکا تهدید جدی از سوی القاعده و شاخه خراسان داعش در افغانستان احساس کند، به‌عنوان شریک ضدتروریزم ظاهر شود. همچنین، در صورتی که امریکا تصمیم به انجام عملیات نظامی علیه ایران بگیرد، پاکستان می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. دولت ترامپ ممکن است پاکستان را به‌عنوان منبعی برای مواد معدنی حیاتی در نظر بگیرد.
اگرچه پاکستان دیگر به‌اندازه گذشته در اولویت منافع امریکا قرار ندارد، اما این بدان معنا نیست که اهمیتش را کاملاً از دست داده است. ایالات متحده نمی‌تواند یک کشور هسته‌ای مسلمان با ۲۴۰ میلیون نفر جمعیت را نادیده بگیرد.
در سه دهه گذشته، هر رییس‌جمهور امریکا از مشارکت راهبردی قوی با هند حمایت کرده است. بیانیه‌های مشترک متوالی در دهه گذشته، چه در نشست‌های دوجانبه و چه در جلسات گروه چهارگانه (Quad)، به موضوع «تروریزم فرامرزی» به‌عنوان نگرانی مشترک امریکا و هند اشاره داشته‌اند. بنابراین، بیانیه اخیر که نام پاکستان را ذکر کرده، موضوع جدیدی نیست، بلکه تکرار همان موضع‌گیری‌های قبلی است که دولت جدید امریکا نیز همان سیاست‌های قبلی را ادامه می‌دهد.
رهبران کنونی هند مایل‌اند که سایر کشورها، از جمله ایالات متحده، رویکردی مشابه در قبال پاکستان اتخاذ کنند و تا زمانی که نگرانی‌های هند درباره تروریزم به‌طور کامل برطرف نشود، پاکستان را کاملاً نادیده بگیرند. بااین‌حال، این اتفاق بعید است رخ دهد.
از سوی دیگر، ترامپ بیشتر به تقویت اقتصاد امریکا علاقه‌مند است، که این امر شامل فروش تسلیحات به هر کشوری است که مایل به خرید آن‌ها باشد.
برای تامین همکاری بیشتر در مبارزه با تروریزم یا رسیدگی به اولویت‌های دیگر دولت امریکا، تیم ترامپ به روابط بهتر با دولت فعلی و نهاد نظامی پاکستان نیاز خواهد داشت. این اولین بار نخواهد بود که دموکراسی و حقوق بشر در روابط ایالات متحده و پاکستان به حاشیه رانده می‌شود. در نهایت، روابط بین‌المللی کم‌تر بر ایدیولوژی و بیشتر بر منافع استوار است.
آیا پاکستان می‌تواند به‌عنوان شریک مهم برای ایالات متحده ظاهر شود، در حالی که هدف‌گیری ایران از سوی ترامپ قوت می‌گیرد؟
پاکستان می‌تواند از موقعیت راهبردی‌اش در قبال ایران استفاده کند، به‌ویژه اگر شرکای عرب خلیج فارس از آن درخواست کنند. اما هرگونه دخالت آشکار علیه ایران بر سیاست داخلی پاکستان تاثیر خواهد گذاشت و می‌تواند باعث ایجاد درگیری‌های فرقه‌ای شود. اگر پاکستان تصمیم بگیرد که با ایالات متحده و کشورهای عربی در هدف‌گیری ایران همکاری کند، باید حمایتش را به‌گونه‌ای تنظیم کند که از واکنش‌های داخلی جلوگیری شود. احتمال دارد که همکاری‌های اطلاعاتی و کمک‌های پنهانی صورت گیرد، در حالی که پاکستان به‌طور رسمی در یک درگیری با همسایه نزدیکش، بی‌طرفی را اعلام کند.
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: سودها راماچاندران
منبع: دیپلمات – Diplomat