خبرگزاری دید: در ۱۷ اپریل ۲۰۲۵، دیوان عالی روسیه وضعیت تروریستی طالبان را تعلیق کرد، و به این ترتیب به بیش از دو دهه ممنوعیت این گروه در خاک روسیه پایان داد. پس از آن، تصمیمی اتخاذ شد تا نمایندگی دیپلماتیک افغانستان در مسکو به سطح سفارت ارتقا یابد؛ این خبر توسط ضمیر کابلوف، نماینده ویژه رییس‌جمهور روسیه در امور افغانستان، طی سفرش به کابل در ۲۳ اپریل ۲۰۲۵ اعلام شد.
این تصمیم‌ها برای مسکو بیشتر جنبه نمادین دارند، اما برای طالبان گامی دیگر به سوی رهایی از انزوای بین‌المللی محسوب می‌شود. اگرچه این اقدامات روسیه امتیازی سیاسی برای طالبان به نظر می‌رسند، اما مشخص نیست که انگیزه اصلی مسکو چیست و در ازای آن چه انتظاری از کابل دارد.
نبود مشروعیت بین‌المللی یکی از ضعف‌های شناخته‌شده حکومت طالبان است. با این حال، نهادینه‌شدن قدرت طالبان در کابل موجب شد که برخی کشورها یا روابط دیپلماتیک خود را با پایتخت افغانستان از سر بگیرند، یا ارتباطات نیمه‌رسمی با امارت اسلامی افغانستان برقرار کنند. این روند از ماه می ۲۰۲۴ سرعت بیشتری گرفت؛ زمانی که وزارت‌خانه‌های خارجه و عدلیه روسیه به رییس‌جمهور ولادیمیر پوتین پیشنهاد دادند طالبان از فهرست سیاه روسیه حذف شود. زمانی که پوتین در نشست سازمان همکاری شانگهای (SCO) در آستانه در جولای ۲۰۲۴ طالبان را «متحدان روسیه در مبارزه با تروریزم» خواند، روشن شد که حذف طالبان از فهرست فقط یک روند اداری است.
با لغو ممنوعیت طالبان، مسکو به‌دنبال گسترش روابط دوجانبه است. سفر هیئتی بزرگ از روسیه به کابل به رهبری سرگئی شویگو، که اولین دیدار در این سطح از زمان به قدرت رسیدن طالبان در آگست ۲۰۲۱ محسوب می‌شود، نشان داد که روسیه در یافتن زمینه‌های همکاری با امارت اسلامی افغانستان جدی است.
چندین انگیزه مسکو را به تقویت روابط با طالبان سوق می‌دهد.
نخست، سیاست روسیه نسبت به افغانستان به‌شدت تحت تأثیر دغدغه‌های امنیتی است. در بیانیه‌های رسمی، روسیه از «عملیات نظامی و امنیتی طالبان» علیه داعش-خراسان (ISKP) قدردانی کرده است. افکار عمومی روسیه در این زمینه یکپارچه نیست. برخی کارشناسان اثربخشی اقدامات ضدتروریستی طالبان را زیر سوال برده‌اند و به نقش داعش-خراسان در برنامه‌ریزی و اجرای حمله تروریستی مارچ ۲۰۲۴ در تالاری در ۸ومه مسکو اشاره می‌کنند.
دوم، همکاری‌های اقتصادی و تجاری در تعاملات مسکو با کابل اهمیت شدیدی یافته‌اند. اگرچه روسیه شریک تجاری اصلی امارت اسلامی افغانستان نیست، اما رشد تجارت دوجانبه چشم‌گیر بوده است؛ از ۱۷۰ میلیون دالر در ۲۰۲۲ به ۱ میلیارد دالر در ۲۰۲۴.
روسیه به‌تازگی توسعه دهلیزهای ترانزیتی از طریق خاک افغانستان را در اولویت قرار داده است.
مسکو از دو مسیر جدید حمایت می‌کند: راه‌آهن ترانزیتی تورغندی–هرات–قندهار–سپین‌بولدک، که توسط قزاقستان و ترکمنستان ترویج می‌شود و روسیه آن را بخشی از دهلیز حمل‌ونقل بین‌المللی شمال–جنوب (INSTC) می‌داند؛ و دیگری دهلیز چندوجهی بلاروس–روسیه–قزاقستان–ازبیکستان–افغانستان–پاکستان است.
صرف‌نظر از انگیزه‌های پشت حذف طالبان از فهرست تروریستی و ارتقای روابط دیپلماتیک، روسیه همچنان در سیاست خود نسبت به افغانستان نوعی ابهام راهبردی را حفظ کرده است. یکی از نکات مهم این است که قانون، حذف طالبان را «موقتی» اعلام کرده است؛ امکانی که به مقامات روسی اجازه می‌دهد در صورت نامطلوب بودن سیاست‌های طالبان، تصمیم‌‌شان را تغییر دهند. افزون بر این، تغییر وضعیت طالبان به معنای به رسمیت شناختن رسمی حکومت آن‌ها توسط مسکو نیست.
با وجود قانونی‌سازی ارتباطات سیاسی و دیپلماتیک با طالبان، روسیه همچنان نوعی ابهام حساب‌شده را حفظ خواهد کرد تا بتواند هم‌زمان روابطش با کابل را تقویت کرده و با بازیگران داخلی و خارجی دیگر نیز ارتباطاتی داشته باشد که مواضع روسیه را در افغانستان تثبیت کند.
تلخیص و ترجمه: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: الکسی زاخاروف
منبع: بنیاد تحقیقاتی دیدبان – ORF