طالبان ۲.۰ و پاکستان؛ بازنگری میراث جنگ افغانستان در عصر جدید نااطمینانی
خبرگزاری دید: برای درک کامل دینامیک‌های کنونی میان افغانستان و پاکستان، باید رابطه تاریخی میان دو کشور را به‌سرعت مرور کرد. از بدو آغاز، روابط افغانستان و پاکستان پرتنش و بی‌ثبات بوده‌اند، به جز دهه ۱۹۹۰ که طالبان برای نخستین بار به قدرت رسیدند.
ظهور طالبان ۲.۰ فقط بازگشت دوباره نیست؛ بلکه نقطه عطفی‌ست که می‌تواند آینده پاکستان را تعیین کند.
با تغییر مجدد تحولات منطقه‌ای، این پرسش مطرح می‌شود که آیا پاکستان می‌تواند از سایه‌های گذشته‌اش عبور کرده و به‌سوی ثبات حرکت کند، یا همچنان در چرخه‌های بی‌ثباتی مرتبط با سرنوشت افغانستان گرفتار خواهد ماند؟
این دوراهی پس از تأیید تصمیم جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا، در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ مبنی بر خروج نیروهای امریکایی از افغانستان مطابق با توافق صلح امریکا-طالبان، شدت یافت.
این تصمیم به معنای پایان طولانی‌ترین جنگ امریکا در افغانستان بود. با مخالفت اندک دولت افغانستان، طالبان با آغاز خروج نیروهای ناتو و امریکا به‌سرعت قدرت گرفت و در نهایت در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ کابل را تصرف کرد. حکومت جدید که به نام طالبان ۲.۰ شناخته شد، با تسلط ناگهانی و کامل، جهان را شگفت‌زده کرد.
برای درک کامل دینامیک‌های کنونی میان افغانستان و پاکستان، باید رابطه تاریخی میان دو کشور را به‌سرعت مرور کرد. از بدو آغاز، روابط افغانستان و پاکستان پرتنش و بی‌ثبات بوده‌اند، به جز دهه ۱۹۹۰ که طالبان برای نخستین بار به قدرت رسیدند.
این روابط پرتنش ناشی از چند عامل مهم است. برای نمونه، افغانستان تنها کشوری بود که در ۱۹۴۷ با عضویت پاکستان در سازمان ملل متحد مخالفت کرد تا مخالفتش را با موجودیت پاکستان نشان دهد.
دوم این‌که، مناقشه دیرینه بر سر مرز خط دیورند که توسط حکومت استعماری بریتانیا ترسیم شده بود، دهه‌هاست دشمنی میان دو کشور را دامن زده است. در امتداد این مرز ۱۲۰۰ کیلومتری، جوامع پشتون زندگی می‌کنند که از نظر خونی، فرهنگی و قومی به‌هم پیوسته‌اند.
پاکستان امیدوار بود که بازگشت حکومت طالبان به‌قدرت در افغانستان، تأثیرات مثبتی داشته باشد. بسیاری بر این باور بودند که این تغییر ممکن است هماهنگی‌های امنیتی میان دو کشور همسایه را بهبود بخشد، همکاری اقتصادی را افزایش دهد و تجارت منطقه‌ای را تقویت کند، چرا که خروج نیروهای خارجی (به‌ویژه امریکا) از افغانستان به‌عنوان پیروزی استقلال منطقه‌ای تلقی می‌شد. اما شرایط آن‌طور که انتظار می‌رفت پیش نرفت. امنیت و ثبات داخلی پاکستان به‌شدت تحت تأثیر این تحولات قرار گرفته است.
پاکستان اکنون در یک دوراهی قرار دارد؛ میان وظیفه اخلاقی برای کمک به پناهجویان افغانستان و نیاز به تأمین امنیت مرزهایش.
سیاست پاکستان نسبت به افغانستان اکنون علاوه بر پیوندهای تاریخی و امنیت ملی، به پیامدهای منطقه‌ای و بین‌المللی نیز توجه دارد.
برای مقابله با تهدید فزاینده گروه‌های تروریستی، پاکستان باید راهبرد چندجانبه اتخاذ کند که کشورهایی مانند چین، ایران و کشورهای آسیای مرکزی را نیز دربر گیرد. گفت‌وگوهای دوجانبه با طالبان باید جایش را به همکاری‌های منطقه‌ای گسترده‌تر برای مبارزه با تهدید مشترک افراط‌گرایی بدهد. راهبرد سنتی دولت پاکستان در مبارزه با تروریزم نیز نیازمند به‌روزرسانی است.
تلخیص و ترجمه: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: اقره جبین
منبع: پارلیمنت تایمز – Parliament Times