چرخش دیدگاه چین نسبت به افغانستان
خبرگزاری دید: چین به دنبال بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی افغانستان است، اما با موانعی چون حضور گروه‌های تروریستی (مثل داعش) ضعف زیرساخت‌ها، بحران انسانی و شکاف‌های درونی در ساختار طالبان مواجه است.
پس از تسلط طالبان، چین ابتدا به‌عنوان شریک اصلی حکومت سرپرست مطرح شد، اما اکنون با رقابت سایر کشورها روبه‌رو است. چین برخلاف طراحی راهبرد کلان، همچنان بر محورهای پیشین همچون مبارزه با تروریزم، کمک‌های انسانی و همکاری منطقه‌ای تمرکز دارد. این رویکرد محتاطانه به چین اجازه می‌دهد در بازسازی افغانستان نقش محدود اما کم‌هزینه‌ای داشته باشد، ولی ممکن است نفوذش کاهش یابد، به‌ویژه اگر طالبان به سمت کشورهایی چون هند گرایش بیشتری نشان دهد.
تداوم تعامل بر پایه محرک‌های موجود
چین پیش از سقوط دولت پیشین نیز بیشتر بر همکاری در زمینه‌های تروریزم، کمک‌های انسانی، اتصال منطقه‌ای و مکانیزم‌های چندجانبه متمرکز بود. پس از تسلط طالبان، در قالب‌هایی مانند ابتکار تونشی (Tunxi) و طرح‌های توسعه‌ای مانند گسترش دهلیز اقتصادی چین–پاکستان (CPEC) تلاش‌هایی انجام داد، اما این پروژه‌ها به دلیل عدم به‌رسمیت‌شناختن رسمی طالبان، پیشرفت جدی نداشتند. در مجموع، تعامل چین با طالبان بیشتر در قالب همان محورهای پیشین باقی مانده و عمق استراتژیک چندانی نیافته است.
موانع تعامل چین با افغانستان
چین به دنبال بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی افغانستان است، اما با موانعی چون حضور گروه‌های تروریستی (مثل داعش) ضعف زیرساخت‌ها، بحران انسانی و شکاف‌های درونی در ساختار طالبان مواجه است. با وجود این چالش‌ها، چین چاره‌ای جز تعامل با طالبان به‌عنوان نیروی مسلط در مرزهای غربی‌اش نمی‌بیند، هرچند این تعامل محدود و محتاطانه است.
نوسانات در تعاملات چین و طالبان
چین از پیش از سقوط کابل برای تعامل با طالبان زمینه‌سازی کرده بود. پس از تسلط طالبان، سفارت خود را حفظ کرد، سفیر جدید منصوب نمود و طالبان نیز چین را شریک کلیدی خواندند. با این حال، از ۲۰۲۵ سطح تعاملات رسمی کاهش یافته و طالبان روابطش را با کشورهای دیگر مانند قطر، ایران، هند، روسیه، و حتی امریکا گسترش داده است. این موضوع جایگاه انحصاری چین را نزد طالبان تضعیف کرده است.
چشم‌انداز شناسایی رسمی طالبان
چین تاکنون از شناسایی رسمی طالبان خودداری کرده و موضعی محتاطانه دارد. اگرچه از شناسایی همزمان طالبان توسط چند کشور حمایت می‌کند، اما فعلاً منتظر روندهای بین‌المللی نظیر طرح جدید سازمان ملل است. در این مدت، کشورهای رقیب مثل هند و روسیه فرصت یافته‌اند نفوذ خود را در افغانستان افزایش دهند. چین نگران آن است که تأخیر در شناسایی طالبان، باعث عقب‌ماندنش از رقبا در رقابت‌های منطقه‌ای شود.
نتیجه‌گیری
چین دیگر تنها شریک مهم طالبان نیست و با رویکردی محتاطانه در تعامل با آن‌ها، موقعیت انحصاری‌اش را از دست داده است. طالبان با سیاست خارجی متوازن، روابط خود را با طیف گسترده‌تری از کشورها توسعه می‌دهد. در حالی که چین به همکاری سه‌جانبه با پاکستان و طالبان ادامه می‌دهد، نفوذ کشورهایی مانند هند و روسیه در حال افزایش است. این روند برای چین پیامدهایی راهبردی در پی خواهد داشت، به‌ویژه در رقابت‌های منطقه‌ای.
ترجمه و تلخیص: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: سارا گودک
منبع: صداهای جنوب آسیا – South Asian Voices