خبرگزاری دید: اگر حملهای متقابل و مشابه باشد — مثلاً حمله به پایگاههای نظامی اسرائیل، یا هدف قرار دادن افراد مرتبط با برنامه هستهای اسرائیل یا افسران ارشد نظامی — در این صورت قابل کنترل است. اما اگر حمله کور کورانه باشد، آنگاه وارد همان سراشیبی مرگبار میشویم.»

حملات بامدادی اسرائیل علیه برنامه هستهای و سایتهای موشکهای بالستیک ایران در روز جمعه، جمهوری اسلامی را وادار کرد که وعدهی «ضربه سخت» علیه رژیم بنیامین نتانیاهو و امریکا بدهد؛ کشوری که هرگونه دخالت را رد کرده است.
این حملات گسترده در سراسر ایران که موجب افزایش شدید قیمت نفت شد، سایتهای هستهای و فرماندهان ارشد نظامی را هدف قرار داد.
در اینجا نگاهی داریم به واکنش کارشناسان جیوپولیتیکی و دیدگاههای آنها درباره چشمانداز آینده:
آندریا استریکر، معاون مدیر برنامه عدم اشاعه و دفاع زیستی و پژوهشگر در اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسیها: «برای از کار انداختن این تأسیسات، نیاز به چند روز بمباران توسط جنگندهها یا پرتاب موشکها به این سایتها وجود دارد و در حالت ایدهآل، باید از بمبهای سنگرشکن بسیار قوی استفاده شود تا بتوان به عمق این تأسیسات نفوذ کرد. برای مثال، تأسیسات غنیسازی فردو حدود ۶۰ تا ۹۰ متر زیر زمین قرار دارد. همچنین، ایران در مورد راهاندازی یک سایت جدید غنیسازی صحبت کرده که بیش از ۱۰۰ متر زیر کوه در نزدیکی نطنز قرار دارد.»
«برای از کار انداختن یا به تأخیر انداختن برنامه هستهای برای چند ماه یا حتی چند سال، واقعاً به بمبهای بسیار سنگین و چندین حمله هوایی در طی روزهای متوالی نیاز است.»
«در حالت ایدهآل، آنها خواهان مشارکت امریکا بودند، زیرا امریکا هنوز بمبهای سنگرشکن قویتری دارد، اما اسرائیل نیز نمونههایی دارد که میتواند به تنهایی استفاده کند.»
در مورد حمله متقابل ایران:
«احتمالاً ایران به سایتهای نظامی، تأسیسات و پایگاهها حمله خواهد کرد، اما همواره این احتمال وجود دارد که اگر بخواهد جمعیت غیرنظامی را وحشتزده کند، به شهرها و مراکز غیرنظامی نیز حمله کند.»
«زمانی که ایران تلافی کند، ما دخالت امریکا را خواهیم دید، همانطور که در اپریل و اکتوبر ۲۰۲۴ این اتفاق افتاد.»
راجر شانهان، کارشناس خاورمیانه و افسر سابق ارتش استرالیا، در مورد بدترین سناریوی احتمالی در مورد پاسخ ایران گفت: «یک حمله بیهدف علیه مناطق جمعیتی غیرنظامی در اسرائیل. این همان خط سرخ است. این میتواند آغاز چرخه بیپایان و غیرقابل بازگشت باشد.
اگر حملهای متقابل و مشابه باشد — مثلاً حمله به پایگاههای نظامی اسرائیل، یا هدف قرار دادن افراد مرتبط با برنامه هستهای اسرائیل یا افسران ارشد نظامی — در این صورت قابل کنترل است. اما اگر حمله کور کورانه باشد، آنگاه وارد همان سراشیبی مرگبار میشویم.»
مارا رودمن، استاد دانشگاه ویرجینیا و معاون سابق فرستاده ویژه و رییس دفتر نمایندگی ویژه صلح خاورمیانه در وزارت خارجه امریکا، در گفتگو با تلویزیون بلومبرگ گفت: «فکر نمیکنم این حمله اسرائیل تنها به یک ضربه محدود باشد، با توجه به نگرانیها و اهدافی که برای از بین بردن توانایی ایران در توسعه سلاح هستهای وجود دارد و با در نظر گرفتن توانمندیهای موجود اسرائیل. به نظر من مردم باید انتظار یک کمپین طولانی و گسترده را داشته باشند، و ایران هم به شیوههای مختلف به آن پاسخ خواهد داد.»
بیلهاری کاسیکان، دبیر کل پیشین وزارت خارجه سنگاپور و رییس سابق مؤسسه خاورمیانه: «فکر میکنم این یک درگیری منطقهای باقی خواهد ماند و اکثر کشورهای عرب سنی بهطور پنهانی از اسرائیل حمایت خواهند کرد. گرچه ممکن است ایران برای تلافی، حملات گسترده علیه منافع اسرائیل در سراسر جهان ترتیب دهد، اما این تنها زمانی به یک جنگ گسترده تبدیل خواهد شد که قدرتهای بزرگ از ایران حمایت کنند. اما ایالات متحده و متحدانش چنین نقشی ایفا نخواهند کرد، روسیه نیز درگیر جنگ اوکراین است، و چین با اینکه بازیگری اقتصادی مهمی در خلیج فارس است، اما سیاستهای سیاسی، دیپلماتیک و نظامیاش در خاورمیانه عمدتاً نمایشی است.»
«تهران ممکن است این بار آسیب بیشتری به اسرائیل وارد کند و همچنین اهداف نرمتری در عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین را هدف قرار دهد، همچنین ممکن است به حملونقل دریایی در خلیج فارس حمله کند، اما این حملات در حد فاجعهبار یا آخرالزمانی نخواهد بود.»
نیکول گراژفسکی، پژوهشگر برنامه سیاست هستهای در بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی، در شبکههای اجتماعی نوشت: «اگر بخواهیم بدترین سناریو را در نظر بگیریم، این به آن بسیار نزدیک است — مذاکرات جاری امریکا و ایران (صرفنظر از میزان پیشرفت آنها) و اقدام یکجانبه اسرائیل علیه رهبری نظامی ایران، که تنها سه روز پیش از آغاز مذاکرات انجام شده و موجب تلفات غیرنظامی نیز شده است.»
«واکنش ایران احتمالاً به چند عامل بستگی خواهد داشت: میزان تلفات غیرنظامی، اینکه آیا رهبران سیاسی یا نظامی کلیدی هدف قرار گرفتهاند یا نه، و میزان آسیب به توانمندیهای آن (اعم از متعارف یا هستهای). فکر میکنم ممکن است شاهد حمله ایران به مراکز غیرنظامی اسرائیل باشیم.»
جفری لوئیس، استاد مؤسسه میدلبری، در شبکههای اجتماعی درباره تأثیر این حملات بر برنامه هستهای ایران نوشت: «اگر اسرائیل بهتنهایی در حال حمله به ایران باشد، نمیبینم که این اقدام چگونه میتواند تأثیر بلندمدتی داشته باشد — مگر اینکه چیز واقعاً خاص یا غافلگیرکنندهای در میان باشد. دارم به این نتیجه میرسم که هدف اصلی ممکن است بیثباتسازی دولت باشد، نه فلج کردن برنامه هستهای. این یک قمار جدی از سوی اسرائیل است.»
آنکیت پاندا، پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی، در شبکههای اجتماعی نوشت: «اسرائیل گفته که بهدنبال تغییر رژیم نیست و تمرکزش فقط بر توانمندیهای هستهای ایران است، اما اگر برخی از اهداف شایعهشده در ایران، از جمله اعضای شورای عالی امنیت ملی، درست باشند، برای ایران سخت خواهد بود که این اقدامات را صرفاً بهعنوان هدفگیری هستهای تعبیر کند — بلکه آن را بهعنوان هدفگیری سیاسی گستردهتری خواهد دید. این واقعاً خطرناک است.»
منبع: بلومبرگ – Bloomberg