این‌که کشتی MV ASL ROSE به‌تازگی در بندر گوادر پاکستان پهلو گرفته و ۲۰ هزار تُن کود DAP را برای انتقال به افغانستان تخلیه کرده، یک رویداد معمولی تجاری نیست، بلکه گامی مهم در ادامه ابتکار درازمدت پاکستان برای تثبیت جایگاهش به‌عنوان یک مرکز اتصال منطقه‌ای در قالب پروژه دهلیز اقتصادی چین ـ پاکستان (CPEC) است.
پاکستان، با وجود چالش‌های اقتصادی و امنیتی داخلی، همچنان در حال توسعه زیرساخت‌های واقعی و حمایت از تجارت ترانزیتی افغانستان است. این اقدام نه تنها به تقویت ثبات در افغانستانِ محاط به خشکه کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده اراده سیاسی و تعهد زیرساختی پاکستان در مقایسه با سایر بازیگران منطقه‌ای است.
در مقابل، هند که حدود یک دهه پیش بندر چابهار ایران را به‌عنوان گزینه‌ای جایگزین برای اتصال به افغانستان و آسیای مرکزی معرفی کرده بود، در عمل نتوانست وفاداری راهبردی‌اش را حفظ کند. در هنگام فشارهای شدید جیوپولتیکی بر ایران (از جمله حملات نظامی اسرائیل)، هند سکوت اختیار کرد و بر روابط خود با اسرائیل تمرکز نمود. این رفتار باعث شد تا قابلیت اتکای هند به‌عنوان شریک راهبردی از سوی ایران زیر سوال برود.
افزون بر آن، گزارش‌هایی از بازداشت تعدادی از اتباع هندی در ایران به اتهام جاسوسی برای موساد، فضای بی‌اعتمادی را تشدید کرده است. هرچند تحقیقات هنوز ادامه دارد، اما چنین رویدادهایی شکاف بین ادعاهای هند درباره اتحاد منطقه‌ای و واقعیت‌های پشت پرده آن را نشان می‌دهد.
هند همچنین به‌دلیل تحریم‌های امریکا از پروژه چابهار عقب‌نشینی کرد، که نشانه‌ای از فرصت‌طلبی راهبردی این کشور است. برخلاف هند که هنگام افزایش هزینه‌های جیوپولتیکی عقب می‌نشیند، پاکستان در مسیر توسعه عملی باقی مانده است و با ساخت بندر، جاده، تسهیلات گمرکی و ایجاد خدمات ترانزیتی موثر، اعتماد منطقه‌ای را در عمل جلب کرده است.
در چنین شرایطی، افغانستان به‌طور مستقیم از رویکرد پاکستان سود می‌برد؛ زیرا گوادر نه‌تنها از نظر هزینه و زمان تخلیه مزیت دارد، بلکه به افزایش دسترسی افغانستان به بازارهای منطقه‌ای کمک می‌کند.
در سطح بین‌المللی نیز، غیبت هند در نشست‌هایی چون جی-۷ درباره بحران ایران و اسرائیل، نمایانگر کاهش نفوذ این کشور در مسایل حساس منطقه‌ای است. این رویکرد باعث شده تا کشورهایی که به استقلال راهبردی خود اهمیت می‌دهند، در مورد نیت واقعی هند دچار تردید شوند.
در نهایت، مقاله نتیجه‌گیری می‌کند که اعتماد در جهان چندقطبی امروز تنها از طریق اقدامات واقعی و تعهد بلندمدت ساخته می‌شود. بندر گوادر، به‌عنوان نمونه‌ای از توسعه مبتنی بر منافع مشترک، می‌تواند الگوی اتصال منطقه‌ای موفق باشد. در مقابل، دیپلماسی نمایشی و پر از تناقض هند ممکن است به تضعیف جایگاه این کشور در میان کشورهای آسیایی منجر شود.
ثبات منطقه‌ای با دهلیزهای معتبر و متعهد حاصل می‌شود، و گوادر اکنون یکی از مهم‌ترین آن‌ها در حال ظهور است.
ترجمه و تلخیص: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
علی حسن
یوراسیا ریویو – Eurasia Review