دگرگونی چهره منطقه با بلندپروازی ریلی چین در افغانستان

خبرگزاری دید: ترانس افغان مسیر ریلی پیشنهادی است که قرار است از ترمز در ازبیکستان تا پیشاور در پاکستان و از طریق شهرهای مزار شریف و لوگر در افغانستان کشیده شود.

در ۲۱ می ۲۰۲۵، وزرای خارجه چین، پاکستان و حکومت طالبان افغانستان در پکن دیدار کردند و توافق مهمی برای پیوند دادن دو پروژه استراتژیک امضا کردند: دهلیز اقتصادی چین ـ پاکستان (CPEC) و راه‌آهن ترانس‌افغان (TAR). این توافق گامی اساسی در طرح چین برای بازسازی اوراسیا و گسترش نفوذ اقتصادی و جیوپولیتیک از طریق ابتکار کمربند و جاده (BRI) محسوب می‌شود.

پروژه ترانس افغان(TAR)
ترانس افغان مسیر ریلی پیشنهادی است که قرار است از ترمز در ازبیکستان تا پیشاور در پاکستان و از طریق شهرهای مزار شریف و لوگر در افغانستان کشیده شود. این پروژه نزدیک به ۶۰۰ کیلومتر طول دارد و در صورت اجرا، نخستین اتصال ریلی مستقیم بین آسیای مرکزی و جنوبی خواهد بود.
هدف آن فراهم‌سازی دسترسی مستقیم کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی به دریای عرب و بنادر پاکستان (گوادر، کراچی) است. همچنین این مسیر راهی جایگزین برای دسترسی آسیای جنوبی به بازارهای آسیای مرکزی و اروپا فراهم می‌آورد که تحریم‌های ایران و روسیه را دور می‌زند.
تخمین‌ها حاکی است که این پروژه ۵ میلیارد دالری زمان حمل و نقل را از ۳۵ روز به ۵ روز کاهش داده و هزینه‌ها را ۴۰ درصد پایین می‌آورد. انتظار می‌رود تا ۲۰۳۰ سالانه تا ۱۵ میلیون تُن بار را منتقل کند.

پروژه CPEC
دهلیز اقتصادی چین و پاکستان که در ۲۰۱۵ میان چین و پاکستان آغاز شد، یک پروژه ۶۵ میلیارد دالری است که چین را از طریق منطقه سین‌کیانگ به بنادر دریایی پاکستان متصل می‌کند. این پروژه شامل زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی، راه‌آهن و مناطق صنعتی است. تاکنون ۳۸ پروژه به ارزش ۲۵.۲ میلیارد دالر تکمیل و ۲۶ پروژه دیگر به ارزش ۲۶.۸ میلیارد دالر در حال برنامه‌ریزی هستند.

پیوند استراتژیک TAR با CPEC
ادغام این دو پروژه، استراتژی چین را برای ساخت یک شبکه زمینی اوراسیایی تقویت می‌کند؛ مسیری که تنگناهای دریایی مانند تنگه مالاکا و مسیرهای تحریمی را دور می‌زند. محتمل‌ترین نقطه اتصال این دو پروژه پیشاور در پاکستان است که به شبکه CPEC و بنادر مهم وصل است.
چین سه هدف اصلی از این ادغام دارد:
۱. تسهیل دسترسی آسیای مرکزی به بازارهای جهانی؛
۲. ایجاد زیرساخت انرژی و دیجیتال فرامرزی؛
۳. گسترش نفوذ جیوپولیتیک از طریق توسعه و سرمایه‌گذاری.

از نظر داخلی، این پروژه‌ها با سیاست “حرکت به غرب” چین همسو هستند؛ هدف آن توسعه اقتصادی ولایت‌های غربی از جمله سین‌کیانگ و تبدیل شهرهایی مانند کاشغر به قطب‌های تجاری منطقه‌ای است.

چالش‌ها
امنیتی: عبور مسیر ریلی از مناطق ناامن افغانستان و مرزهای ناپایدار، تهدیدی جدی از سوی گروه‌های تروریستی از جمله جنبش اسلامی ترکستان شرقی است که امنیت سین‌کیانگ را به خطر می‌اندازد.
جیوپولیتیکی: روابط ناپایدار میان پاکستان و افغانستان، رقابت‌های منطقه‌ای، و مشروعیت محدود حکومت طالبان مانع پیشرفت پروژه است.
فنی: اختلاف عرض ریل‌ها (در چین، پاکستان و ازبیکستان)، زمین‌لرزه، جغرافیای سخت و نبود هماهنگی مرزی چالش‌های اجرایی بزرگی به همراه دارد.

نتیجه‌گیری
ادغام TAR و CPEC می‌تواند ساختار تجارت، امنیت انرژی و دیپلماسی در اوراسیا را دگرگون کند و یک شبکه قدرتمند زمینی تحت رهبری چین بسازد. با این حال، موفقیت این پروژه به عبور از موانع گسترده امنیتی، سیاسی و فنی وابسته است.

ترجمه و تلخیص: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: ژنویو دونلیون-می
منبع: تینک چاینا – Think China