غیرمنتظره‌ترین پیامدهای جنگ ایران-اسرائیل بر افغانستان
خبرگزاری دید: افغانستان برای تأمین کالاهای اساسی مانند غذا، نفت و گاز به‌شدت به کشورهای همسایه به‌ویژه ایران وابسته است. هرگونه اختلال در این تجارت می‌تواند به سرعت امنیت غذایی و قدرت خرید مردم را به خطر اندازد. در جریان جنگ ۱۲ روزه، تغییرات قابل توجهی در بازارهای افغانستان مشاهده شد.
جنگ اسرائیل و ایران، علاوه بر پیامدهای فوری منطقه‌ای و جهانی، تأثیرات ثانویه‌ای نیز بر کشورهای همسایه و شکننده‌ای مانند افغانستان داشته است. با توجه به نزدیکی جغرافیایی افغانستان به ایران، ساختار سیاسی ضعیف تحت حاکمیت طالبان و وابستگی به تجارت مرزی، افغانستان با خطرات فزاینده‌ای در زمینه امنیت و اقتصاد مواجه است.
پیامدهای امنیتی برای افغانستان
کارشناسان عمدتاً بر ابعاد خاورمیانه‌ای و اقتصادی جنگ ایران و اسرائیل تمرکز کرده‌اند، و کم‌تر به پیامدهای امنیتی و اقتصادی آن بر کشورهای همسایه مانند افغانستان توجه شده است.
افغانستان تحت کنترل طالبان از ساختارهای حمایتی کافی برای شهروندانش برخوردار نیست و برای تأمین کالاهای اساسی مانند غذا، نفت و گاز به‌شدت به کشورهای همسایه به‌ویژه ایران وابسته است. هرگونه اختلال در این تجارت می‌تواند به سرعت امنیت غذایی و قدرت خرید مردم را به خطر اندازد. در جریان جنگ ۱۲ روزه، تغییرات قابل توجهی در بازارهای افغانستان مشاهده شد.
بحران اقتصادی و خطرات انسانی
ایران یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری افغانستان است، به‌ویژه در زمینه‌های سوخت، مواد غذایی، دارو و مصالح ساختمانی. جنگ ایران و اسرائیل می‌تواند این تجارت حیاتی را مختل کرده و بحران معیشتی افغانستان را تشدید کند. افزایش قیمت‌ها، کاهش دسترسی به کالاهای اساسی و تورم از پیامدهای مورد انتظار هستند.
وابستگی افغانستان به کالاهای وارداتی از ایران، به‌ویژه در زمینه غذا و دارو بلند است. حتی یک اختلال کوتاه‌مدت در این تجارت می‌تواند زندگی مردم را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. جایگزینی ایران با سایر کشورهای منطقه‌ای و جهانی به‌عنوان شریک تجاری اصلی افغانستان هم از نظر زمان و هم از نظر هزینه بسیار دشوار است. گرچه برخی کالاها از پاکستان، چین، ازبیکستان، قزاقستان و روسیه نیز وارد می‌شود، اما مسیرهای زمینی نزدیک و نسبتاً باثبات ایران همچنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
علاوه بر تأثیرات اقتصادی، مشکلات انسانی نیز در ایران به دلیل وضعیت مهاجران، تحریم‌ها، تورم و کمبود امکانات درمانی افزایش یافته است. این وضعیت می‌تواند فشار بیشتری بر جامعه مهاجر افغانستان در ایران وارد کند و منجر به موج جدیدی از مهاجرت‌ها و قاچاق انسان شود.
نتیجه‌گیری
درگیری مستقیم بین ایران و اسرائیل، افغانستان را که با حاکمیت شکننده و بحران اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. اختلال در مسیرهای تجاری نه‌تنها بحران انسانی را تشدید می‌کند بلکه خطر بی‌ثباتی بیشتر در منطقه را با تقویت ناامنی و فعالیت‌های افراط‌گرایانه افزایش می‌دهد.
برای سیاست‌گذاران غربی و بازیگران بین‌المللی، وضعیت افغانستان نیازمند یک رویکرد هماهنگ و جامع است که هم نیازهای انسانی فوری را در نظر گیرد و هم واقعیت‌های جیوپولیتیکی گسترده‌تر را در نظر داشته باشد. حمایت از ثبات افغانستان نه‌تنها مسئله‌ای منطقه‌ای بلکه بخش کلیدی جلوگیری از گسترش افراط‌گرایی، مدیریت جریان‌های مهاجرتی و حفظ امنیت در منطقه‌ای پرتنش است.
نادیده گرفتن این پیچیدگی‌ها به‌معنای ادامه نقض گسترده حقوق بشر، فراهم کردن بستر برای گروه‌های تروریستی منطقه‌ای و جهانی، و در نهایت تبدیل شدن افغانستان به کانون بی‌ثباتی با پیامدهایی فراتر از مرزهایش خواهد بود.
اکنون زمان آن فرا رسیده که با حمایت‌های بشردوستانه و همکاری‌های راهبردی، به ایجاد یک حکومت فراگیر و قانونی کمک شود. این امر به افغانستان اجازه می‌دهد عضوی شایسته جامعه جهانی باشد، نه منبع تهدید امنیتی.
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: بسم‌الله تابان
منبع: دیپلمات – Diplomat