خبرگزاری دید: در حالی که چین برنامه دارد حضورش را در منطقه گسترش دهد، تلاشهایش برای ایجاد صلح میان پاکستان و افغانستان بازتابی از نگرانیهایش نسبت به امنیت منافع حتی در امتداد سیپک CPEC موجود است.
با فشردن دستها و لبخندهای نیمهتمام، وزیران خارجه پاکستان، چین و طالبان حاکم بر افغانستان روز چهارشنبه در کابل برای نشست سهجانبه گردهم آمدند. این دومین نشست از این دست طی ۱۲ هفته بود؛ پیش از این در ماه می نیز وزرای خارجه چین (وانگ یی) پاکستان (اسحاق دار) و افغانستان (امیرخان متقی) در پکن دیدار کرده بودند.
نشست ماه می سبب شد روابط دیپلماتیک میان پاکستان و افغانستان ـ پس از یک دوره تنش شدید ـ از سر گرفته شود. همچنین زمینه را برای گفتگو درباره گسترش دهلیز اقتصادی چین ـ پاکستان (CPEC) به افغانستان فراهم کرد. سیپک CPEC بخشی از طرح بلندپروازانه «کمربند و جاده» چین (BRI) است؛ شبکهای از بندرها، راهآهنها و بزرگراهها که قرار است آسیا، آفریقا و اروپا را به هم متصل کند.
اما در حالی که چین برنامه دارد حضورش را در منطقه گسترش دهد، تلاشهایش برای ایجاد صلح میان پاکستان و افغانستان بازتابی از نگرانیهایش نسبت به امنیت منافع حتی در امتداد سیپک CPEC موجود است.
چین خود را میانجی مطرح کرده است؛ نقشی که بیشتر با توجه به اهمیت سیپک CPEC و پروژه ۶۲ میلیارد دالری زیرساختیاش تعریف میشود؛ پروژهای که از مرز چین ـ پاکستان در شمال تا بندر گوادر در بلوچستان امتداد دارد.
یک دیپلمات ارشد پاکستانی که مستقیم در جریان تعاملات اخیر اسلامآباد با پکن و کابل بوده گفت: «چین بهعنوان همسایه مشترک، دیپلماسی همسایگی را بسیار مهم میداند. برای چین، همسایگی آرام و باثبات ضروری است.»
او افزود: «چین اهمیت زیادی به ثبات و امنیت میدهد تا بتواند پروژه بزرگ BRI را دنبال و گسترش دهد. توسعه و اتصال به سمت غرب تنها زمانی ممکن است که این دو کشور هم ثبات پیدا کنند.»
سیپک که در ۲۰۱۵ تحت نخستوزیری شریف (برادر بزرگ شهباز شریف، نخستوزیر کنونی) آغاز شد، از سوی بسیاری در پاکستان «تغییردهنده بازی» خوانده شده است؛ سرمایهگذاری عظیمی با ظرفیت ایجاد شغل و تقویت اقتصاد.
استلا هونگ ژانگ، استاد دانشگاه ایندیانا در امریکا گفت: چین مدتهاست میخواهد افغانستان را هم وارد سیپک CPEC کند تا دامنه پروژه را گسترش دهد و یکپارچگی منطقهای را تقویت کند، اما او میافزاید: هنوز مشخص نیست که پکن واقعاً متقاعد شده باشد در افغانستان یا حتی پاکستان سرمایهگذاری بیشتری کند.
او گفت: «شاید چین وعده سرمایهگذاری بدهد، اما هرچند در حوزه دیپلماسی فعال است، هنوز معلوم نیست که شرکتها و بانکهای دولتی چین حاضر باشند در پروژههای بیشتر در این دو کشور سرمایهگذاری کنند، با توجه به کارنامه ناامیدکننده سیپک CPEC و ریسکهای فراوان در هر دو کشور.»
محمد فیصل، پژوهشگر امنیت جنوب آسیا در دانشگاه سیدنی، گفت: بهبود امنیت داخلی پاکستان برای چین حیاتی است. او توضیح داد: «این نگرانی همان چیزی است که پکن را وادار کرده برای بهبود روابط دوجانبه پاکستان ـ افغانستان تلاش کند، زیرا تحریک طالبان پاکستان (TTP) از خاک افغانستان فعالیت میکند و همچنین گروههای شورشی بلوچ هم در افغانستان جا پیدا کردهاند.»
او افزود: «چین از طریق گفتگوهای سهجانبه در سطح عالی میخواهد اختلافات اسلامآباد و کابل را کاهش دهد و دو طرف را ترغیب کند نگرانیهای امنیتی یکدیگر را برطرف کنند تا روابط به بنبست نرسد.»
عبدالباسط، پژوهشگر در مرکز مطالعات بینالمللی سنگاپور، گفت: پس از خروج امریکا از افغانستان، چین به بازیگر اصلی جیوپولیتیک در جنوب آسیا تبدیل شده است.
او افزود: «بدون رفع نگرانیهای امنیتی پاکستان که حول افغانستان میچرخد، بخش پاکستانی کمربند و جاده BRI یعنی سیپک CPEC همچنان کماستفاده و توسعهنیافته خواهد ماند. بنابراین چین نشستهای سهجانبه را آغاز کرده تا به پاکستان و افغانستان کمک کند مشکلات امنیتیشان را حل کنند و در عین حال اقتصاد و دیپلماسی را از مسایل امنیتی جدا سازند.»
فیصل هم تأکید کرد چین وزن سیاسی قابلتوجهی دارد: از پشتیبانی دیپلماتیک در سازمانهای بینالمللی ـ بهویژه در موضوع مبارزه با تروریزم ـ گرفته تا وعده مشوقهای اقتصادی.
اما او در مورد نفوذ بلندمدت چین محتاط است: «بجز تأکید بر اهمیت ثبات از طریق هماهنگی امنیتی بیشتر میان پاکستان و افغانستان، نتایج تلاشهای چین محدود بوده، بخشی بهدلیل نگرانیهای امنیتی خود پکن.»
دیپلمات پاکستانی گفت: پروژه BRI و طرحهای مرتبط، به چین در آسیای جنوب شرقی و آسیای مرکزی نفوذ داده است. او ابراز خوشبینی کرد که پکن میتواند میان پاکستان و افغانستان تغییر ایجاد کند، چرا که “ابزارهای سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و مالی” در اختیار دارد؛ حتی اگر نتایج تاکنون محدود بوده باشد.
اما آیا چین نقش میانجی و ضامن میان پاکستان و افغانستان را برعهده میگیرد؟
این دیپلمات تردید داشت: «در مورد ضامن شدن، مطمئن نیستم چین بخواهد یا علاقهمند باشد. بیتردید میتواند چنین نقشی ایفا کند چون از اعتماد بالایی برخوردار است، اما اینکه واقعاً چنین کاری بکند یا نه، هنوز مشخص نیست.»
مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: عابد حسین
منبع: الجزیره – Aljazeera