افغانستان در کمربند–راه؛ رشد دیپلماسی چین در منطقه
خبرگزاری دید: گنجاندن افغانستان در BRI و احتمال گسترش سیپک CPEC به افغانستان در آینده میتواند پیشرفت منطقهای را تضمین کند. از این نقطه به بعد، سه کشور باید تضمین کنند که نهتنها این روند همکاری سهجانبه حفظ شود بلکه به طور پیوسته تقویت گردد.
تحولات بزرگی برای ارتقای اتصال و ادغام اقتصادی در منطقه جریان دارد. در این زمینه گزارشهایی وجود دارد که چین و افغانستان توافق کردهاند تفاهمنامهای (MoU) را در مورد گسترش ابتکار کمربند و راه، پروژه جهانی زیرساختی تریلیوندالری چین به افغانستان، امضا کنند.
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در نشستهای دوجانبه با رهبران کلیدی طالبان افغان در کابل وعده داد افغانستان در این ابتکار گنجانده شود؛ اقدامی که میتواند نقش بزرگی در رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی افغانستان ایفا کند.
این امر سیاست پکن را در جهت تعمیق همکاریهای متقابل با افغانستان در چارچوب این پروژه BRI نشان میدهد. چنین رویکردی بهتدریج همکاریهای عملی در عرصه اقتصاد و تجارت را در کشوری گسترش خواهد داد که بیش از چهار دهه جنگ و منازعه، از جمله اشغال امریکا و ناتو را تجربه کره است.
وزیر خارجه چین، که برای ششمین نشست سهجانبه افغانستان–چین–پاکستان به کابل آمده بود، با ملا حسن آخوند، نخستوزیر افغانستان، و سراجالدین حقانی، وزیر داخله، دیدار کرد و نیز مذاکرات دوجانبهای با امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، انجام داد. این دومین سفر وانگ به افغانستان در دوره چهار ساله حکومت طالبان بود. یکی دیگر از جنبههای مثبت این سفر این بود که هیئت چینی بار دیگر بر سیاست تعامل با کابل در چارچوب عدم مداخله در امور داخلی افغانستان تأکید کرد.
وانگ، که عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین نیز هست، به رهبران افغانستان اطلاع داد که رویکرد پکن نسبت به افغانستان شرطمحور نیست، بلکه مبتنی بر منافع متقابل است، و چین همچنان از لحاظ سیاسی نیز از افغانستان پشتیبانی خواهد کرد.
با توجه به همسایگی مستقیم افغانستان و چین، مسئله امنیت برای پکن اهمیت ویژه دارد. وانگ یی در دیدار با سراجالدین حقانی، از او خواست «اقدامات قاطع برای سرکوب جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM) و سایر گروههای تروریستی بینالمللی انجام دهد تا همکاری چین و افغانستان حفظ شود.»
ملا حسن آخوند، نخستوزیر طالبان به چین اطمینان داد که «هیچ نیرویی اجازه نخواهد یافت از خاک افغانستان برای تهدید چین استفاده کند.» حقانی، یکی از بانفوذترین رهبران طالبان، نیز تأکید کرد که «افغانستان به نگرانیهای امنیتی چین اهمیت زیادی میدهد و هرگز اجازه نخواهد داد کسی از خاک این کشور امنیت چین را تضعیف کند.»
چین مدتهاست که موضوع جنبش ترکستان ETIM را از طریق تعامل و دیپلماسی آرام مطرح کرده و هرگز به فشار متوسل نشده است. این سیاست نشاندهنده رویکرد ثباتطلبانه در افغانستان است تا تهدید تروریزم ریشهکن شود. وزیر خارجه چین همچنین بار دیگر بر موضع قاطع کشورش در مورد آزادسازی داراییهای مسدودشده افغانستان تأکید کرد.
همکاری ضدتروریزم میان چین، افغانستان و پاکستان ضرورت فوری است، زیرا آنها باید رویکردی مشترک علیه گروههایی همچون تحریک طالبان پاکستان (TTP)، ارتش آزادیبخش بلوچستان (BLA)، ETIM و سایر گروههای تهدیدکننده امنیت منطقهای اتخاذ کنند.
از نظر اقتصادی، چین بزرگترین سرمایهگذار در پاکستان با پروژه دهلیز اقتصادی چین–پاکستان (CPEC) بهعنوان طرح شاخص کمربند و راه BRI است و همزمان سرمایهگذار عمده در افغانستان در بخشهای معادن، صنعت، زراعت، انرژی و تجارت محسوب میشود.
با این حال، سرمایهگذاریهای چین بهشدت با حملات ارتش بلوچستان و تیتیپی و همپیمانان آنها در پاکستان تهدید میشود. بنابراین توافق چین، افغانستان و پاکستان برای احیای رایزنیهای سهجانبه در کابل بهمنظور تعمیق همکاریهای امنیتی و ضدتروریزم و در عین حال تقویت تجارت، ترانزیت و پیوندهای اتصال، یک تحول مهم است.
گنجاندن افغانستان در BRI و احتمال گسترش سیپک CPEC به افغانستان در آینده میتواند پیشرفت منطقهای را تضمین کند. از این نقطه به بعد، سه کشور باید تضمین کنند که نهتنها این روند همکاری سهجانبه حفظ شود بلکه به طور پیوسته تقویت گردد.
این دستاوردها همچنین با دیپلماسی فعال چین در سطحی گستردهتر در منطقه تقویت میشود؛ بهویژه تلاشهای پکن برای نزدیک شدن به رهبری هند در زمانی که روابط امریکا–هند به شدت تیره شده است. سفر وانگ یی به دهلی نو در ۱۸–۱۹ آگست ۲۰۲۵ فاز جدیدی از تغییر همپیمانیهای جهانی را نشان داد، زیرا دو کشور به ازسرگیری گفتگوها در مورد مناقشه مرزی تمایل دارند.
این تعامل زمینه را برای میزبانی چین از حدود ۲۰ رهبر در نشست سازمان همکاری شانگهای (SCO) در تیانجین در ۳۱ آگست و اول سپتمبر فراهم کرد که شامل شی جینپینگ و پوتین نیز میشد. این اجلاس رویکردی مشترک برای صلح و ثبات بینالمللی و منطقهای را بررسی کرد و نقش سازنده دیپلماسی چین در محیطی پرچالش را برجسته ساخت.
وزیر خارجه چین همچنین تمایل پکن را برای تقویت همکاری با کابل در زمینه امنیت مرزی و حمایت از ازسرگیری گشتهای مشترک در دهلیز واخان اعلام کرد، بهویژه در شرایطی که گزارشهایی از احداث یک جاده جدید از افغانستان به سمت مرز چین منتشر شده است. گشتزنی مشترک در راستای نگرانیهای امنیتی چین و تمایل آن برای تقویت ثبات مرزی توجیهپذیر است. رهبران طالبان نیز اطمینان دادهاند که مشتاق بازگشایی مسیر واخان برای تجارت مستقیم هستند؛ مسیری که میتواند برای آسیای مرکزی، روسیه و ایران نیز سودمند باشد و موجب ادغام منطقهای گستردهتر و مشارکت عمیقتر افغانستان در چارچوب کمربند و راه BRI شود.
مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: طاهر خان
منبع: پاکستان آبزرور – Pakistan Observer