خبرگزاری دید: نگرانی از افزایش نفوذ چین در منطقه و تمایل به دسترسی به معادن کمیاب، محرک اصلی بازگیرایی دولت ترامپ با طالبان به نظر میرسد. آیا این تعامل مشروط منجر به شناسایی حکومت، کمک به ثبات اقتصادی افغانستان خواهد شد یا بیثباتی بیشتری را در منطقه شکننده کنونی دامن خواهد زد؟
در اقدامی مهم و بیثباتکننده، مجلس نمایندگان ایالات متحده اصلاحیهای را در «قانون اختیارات دفاع ملی ۲۰۲۶» (NDAA) تصویب کرده است که وزیر دفاع را موظف میسازد اطلاعات استخباراتی را با واحدهای سابق ارتش و پولیس افغانستان — و همچنین سایر گروههای مقاومت — به اشتراک بگذارد تا در برابر طالبان اقدام کنند.
همزمان، دونالد ترامپ (۱۸ سپتمبر) اعلام کرد که قصد دارد پایگاه هوایی بگرام افغانستان را دوباره بهدست گیرد و دلیل آن را نزدیکی استراتژیک این پایگاه به تأسیسات هستهای چین عنوان کرد:
«ما تلاش میکنیم آن را پس بگیریم، چون آنها (طالبان) به چیزهایی از ما نیاز دارند… بگرام تنها یک ساعت با جایی که چین سلاحهای هستهایاش را میسازد فاصله دارد.»
پس از سالها موضعگیری سخت در برابر چین، هند و دیگر کشورها، این تحولات مرحله تازهای از بازگیرایی و بازگشت امریکا در جیوپولیتیک افغانستان را رقم میزند. به نظر میرسد واشنگتن آماده است نفوذش را در منطقه دوباره تثبیت کند؛ اقدامی که میتواند وضعیت حکومت طالبان را پیچیدهتر سازد. نگرانی از افزایش نفوذ چین در منطقه و تمایل به دسترسی به معادن کمیاب، محرک اصلی بازگیرایی دولت ترامپ با طالبان به نظر میرسد.
آیا این تعامل مشروط منجر به شناسایی حکومت، کمک به ثبات اقتصادی افغانستان خواهد شد یا بیثباتی بیشتری را در منطقه شکننده کنونی دامن خواهد زد؟
حکومت طالبان: امنیت، کنترل، اما منزوی
از آگست ۲۰۲۱ به اینسو، طالبان با هیچگونه مخالفت داخلی جدی روبهرو نشدهاند و اکنون بیشتر افغانستان را در اختیار دارند؛ از بدخشان تا قندهار، از جمله ولایات مهمی چون پکتیا، پکتیکا و ننگرهار. در حالی که این حکومت نظم ابتدایی را بازگردانده، فساد را مهار کرده و یک نظام عدالتی سختگیر اما کارا ایجاد نموده است، اما شناسایی بینالمللی همچنان دور از دسترس است — که احتمالاً اکنون به همکاری بر سر بگرام گره خورده است.
مردم عادی افغانستان که از دههها جنگ خستهاند، در ابتدا از صلح زیر سایه طالبان استقبال کردند. خواستههای امروزی آنان ساده است: ثبات اقتصادی، آزادیهای فردی و زندگی آرام، به دور از جرم و فساد. طالبان تا حد زیادی در مهار جرم و فساد موفق بوده و عواید دولتی را بهطور قابل ملاحظه افزایش داده است، اما مسایلی چون آموزش و کار زنان و همچنین مدارا با گروههای مسلح همچنان بزرگترین چالشها باقی ماندهاند.
روابط پاکستان ـ افغانستان: بیاعتمادی پابرجا
با وجود کنترل طالبان بر این کشور، روابط آنان با پاکستان همچنان پرتنش است. لحن ضدپاکستانی در رسانهها و شبکههای اجتماعی افغانستان گسترده است و اغلب توسط چهرههایی دامن زده میشود که پاکستان را «کشور دستنشانده» میخوانند یا رهبرانش را به سخره میگیرند. این تنها افراد خودخواندهای چون جنرال مبین و ملا نسیم حقانی نیستند که چنین پیامهایی را منتشر میکنند؛ گاه مقامهای امنیتی و وزرا نیز اظهاراتی دارند که آشکارا باعث ناخشنودی اسلامآباد میشود.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، در گفتگویی در قندهار این موضوع را تأیید کرد: «به رسانهها دستور دادهایم افرادی را دعوت نکنند که در روابط دوجانبه تخم کینه میپاشند.» او این را در دفترش در قندهار به من گفت.
با این حال، بحثها پیرامون خط دیورند — مناقشه تاریخی افغانستان بر سر مرز — همچنان به تنشها دامن میزند. مجاهد بر موضع امارت تأکید کرد و گفت که این موضوع نیازمند اجماع ملی و فرامرزی است:
«خط دیورند، مسئله ملی است. هیچ حکومت منفردی نمیتواند درباره آن تصمیم بگیرد. یک جرگه بزرگ قبیلهای متشکل از بزرگان قبایل دو سوی مرز لازم است تا این موضوع را برای همیشه حل کند.»
مبارزه با تروریزم: نمادگرایی یا واقعیت؟
اگرچه طالبان مدعیاند که جنگجویان را زیر نظر دارند و محدود میسازند، اما کشورهای همسایه — از جمله پاکستان، چین، ایران و ازبیکستان — همچنان نگراناند. گزارشها حاکی است هزاران جنگجو از چچن، سوریه، عراق و شینجیانگ ممکن است در افغانستان پناه یافته باشند.
با وجود انکار طالبان، افزایش حملات تحریک طالبان پاکستان (TTP) تردیدهایی را درباره توانایی — یا تمایل — حکومت طالبان برای مهار کامل چنین گروههایی ایجاد کرده است.
نشست سهجانبه چین-افغانستان-پاکستان در ۲۰ آگست بدون صدور بیانیه مشترک پایان یافت؛ احتمالا به دلیل اختلافات بر سر مبارزه با تروریزم. این امر نشاندهنده نگرانی منطقهای نسبت به رویکرد طالبان است.
با این حال، مجاهد تأکید کرد که «تنها گفتگوی پایدار از طریق کانال رسمی مانند کمیته هماهنگی مشترک میتواند سوءتفاهمها را حل کند. زور پاسخ مشکلات مشترک ما نیست.»
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب- خبرگزاری دید
نویسنده: امتیاز گل
منبع: اکسپرس تریبون – Express Tribune