خبرگزاری دید: برای پاکستان، آتشبسی که با پشتیبانی قطر و ترکیه شکل گرفته، گامی حیاتی برای رسیدگی به نگرانیهای امنیتیاش بهشمار میآید. استفاده تیتیپی از خاک افغانستان برای انجام حملات، مدتها روابط دوجانبه را تیره کرده و مانع از بهرسمیت شناختهشدن بینالمللی حکومت طالبان شده است.
آخر هفته گذشته، پاکستان و افغانستان در دوحه توافق آتشبسی را برای پایان دادن به چند روز درگیری شدید مرزی امضا کردند؛ بدترین تنش میان دو کشور از زمان بهقدرت رسیدن طالبان در کابل در ۲۰۲۱ تاکنون.
این درگیریها که میان جنگجویان طالبان افغانستان و حملات هوایی پاکستان در آنسوی مرز رخ داد، پس از آن آغاز شد که اسلامآباد خواستار اقدام کابل علیه گروههای تروریستی، بهویژه تحریک طالبان پاکستان (تیتیپی) شد؛ گروهی که پاکستان میگوید از خاک افغانستان علیه این کشور عملیات انجام میدهد.
از دیدگاه اسلامآباد، دخالت ترکیه و قطر در میانجیگری این آتشبس از چند جهت اهمیت دارد.
برای نخستینبار، رؤسای دستگاههای اطلاعاتی قطر و ترکیه مستقیم با مقامهای طالبان افغانستان و مشاوران دفاعی و امنیت ملی پاکستان دیدار کردند تا درباره موضوع تروریزم فرامرزی مرتبط با تیتیپی گفتگو کنند.
این امر برای پاکستان دستاوردی دیپلماتیک به شمار میرود؛ چرا که اسلامآباد مدتها است از طالبان افغانستان خواسته تهدید تیتیپی و تأثیر آن بر روابط دوجانبه را بپذیرد.
در این مدت، پاکستان چهار سفر وزیر خارجه، دو سفر وزیر دفاع، چندین سفر رئیس سازمان اطلاعات ارتش (ISI)پنج سفر نماینده ویژه و چندین هیات در سطح دبیران به کابل داشته است. افزون بر این، هشت نشست کمیته هماهنگی مشترک (JCC) ۲۲۵ نشست پرچم مرزی، ۸۳۶ یادداشت اعتراضی و ۱۳ یادداشت رسمی دیپلماتیک در چهار سال گذشته میان دو کشور در موضوع تیتیپی تبادل شده است.
گزارش اخیر سازمان ملل هشدار داده که تیتیپی به «بزرگترین گروه تروریستی» در افغانستان تبدیل شده است. در گزارش آمده است: «طالبان، تحریک طالبان پاکستان را گروهی تروریستی نمیدانند؛ پیوندهای میان دو طرف بسیار نزدیک است و طالبان مدیون این گروهاند.»
در جریان مذاکرات دوحه، احتمالاً پاکستان شواهدی از حمایت طالبان افغانستان از تیتیپی ارائه کرده و کابل را وادار کرده تا بپذیرد این موضوع را در حضور رؤسای اطلاعاتی کشورهای میانجی چون قطر و ترکیه بررسی کند. مذاکرات با میانجیگری ترکیه و قطر احتمالاً بر اقدامات عملی برای مهار فعالیتهای این گروه متمرکز خواهد بود.
بهنظر میرسد سیاستگذاران پاکستانی پس از چندین تلاش بینتیجه برای گفتگو با طالبان، اکنون موضعی صریح اتخاذ کردهاند.
پاکستان آشکارا اعلام کرده است که موفقیت آتشبس به اقدام طالبان افغانستان برای جلوگیری از حملات تیتیپی از خاک آن کشور بستگی دارد. روز دوشنبه، وزیر دفاع پاکستان، گفت: «هرگونه اقدامی از سوی افغانستان نقض توافق [دوحه] خواهد بود.» او تأکید کرد که توافق امضاشده میان پاکستان، افغانستان، ترکیه و قطر، بهروشنی هرگونه تجاوز مرزی را ممنوع کرده است. همه چیز به همین یک بند وابسته است.»
برای پاکستان، آتشبسی که با پشتیبانی قطر و ترکیه شکل گرفته، گامی حیاتی برای رسیدگی به نگرانیهای امنیتیاش بهشمار میآید. استفاده تیتیپی از خاک افغانستان برای انجام حملات، مدتها روابط دوجانبه را تیره کرده و مانع از بهرسمیت شناختهشدن بینالمللی حکومت طالبان شده است. با میانجیگری ترکیه و قطر، پاکستان اکنون بستری برای درخواست اقدامات قابلراستیآزمایی علیه تیتیپی در اختیار دارد و فراتر از وعدههای شفاهی کابل حرکت کرده است.
این هفته، دوحه سفیری در افغانستان منصوب کرد — اقدامی که میتواند نفوذ آن کشور را در مذاکرات آینده افزایش دهد.
در همین حال، ترکیه که از اعتماد عمیق پاکستان برخوردار است و روابط دیپلماتیک با طالبان افغانستان نیز دارد، در موقعیتی مناسب برای ایفای نقشی گستردهتر قرار دارد.
ترکیه یکی از معدود کشورهایی است که سفیر طالبان افغانستان را پذیرفته و میتواند از تجربه خود در مبارزه با تروریزم برای شکلدهی به توافق دوحه بهره گیرد. شایان ذکر است که ترکیه تجربهای چنددههای در مقابله با گروههای افراطی مانند حزب کارگران کردستان (PKK) دارد. اوایل امسال، ترکیه پیروزی مهمی علیه پیکک PKK اعلام کرد؛ این گروه سلاح بر زمین گذاشت و اعلام کرد که در روند سیاسی دموکراتیک مشارکت خواهد کرد.
احتمال دارد انقره پیشنهادهایی ارائه دهد تا ظرفیت حکومت طالبان برای مقابله با تیتیپی تقویت شود. همچنین ممکن است تدابیری برای بهبود کنترلهای مرزی یا سازوکارهای نظارتی بر تحرکات تیتیپی پیشنهاد دهد تا بدون واداشتن طالبان به اعتراف علنی، تضمینکننده اجرای تعهدات باشد.
روشن است که پاکستان از وعدههای تکراری طالبان افغانستان مبنی بر جلوگیری از فعالیت گروههایی مانند تیتیپی خسته شده است. اسلامآباد اکنون خواهان راستیآزمایی ملموس اقدامات کابل است.
اگر طالبان نتوانند از طریق روند میانجیگری جاری نگرانیهای پاکستان را رفع کنند، خطر تیرهشدن روابط نه تنها با پاکستان بلکه با ترکیه و قطر نیز وجود دارد. چنین وضعی میتواند برای طالبان افغانستان به از دست دادن حمایت دیپلماتیک و حسننیت بینالمللی بینجامد و تصویر آنها را بهعنوان بازیگری غیرقابل اعتماد تقویت کند.
آتشبس هرچند شکننده است، اما نقطه عطفی محسوب میشود. با حمایت ترکیه و قطر، پاکستان در پی آن است که چارچوبی پایدار برای خنثی کردن تهدید تیتیپی و تقویت امنیت خود ایجاد کند — اقدامی که میتواند برای ثبات منطقهای حیاتی باشد.
مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: عمیر جمال
منبع: دیپلمات – Diplomat