امنیت جمعی و رؤیای «ناتوی اسلامی» در عصر ناامنی
خبرگزاری دید: اکنون ضروی است که این ائتلاف به تمام اعضای سازمان همکاری اسلامی (OIC) گسترش یابد و اصل «تجاوز به یک کشور، تجاوز به همه کشورها» در آن نهادینه شود. حذف هر کشور مسلمان از این سازوکار، هدف کل پروژه را ناکام میکند.
در روزگاری که درگیریهای جهانی پیدرپی رخ میدهند، نظم قدیم در حال فروپاشی و قواعد تازهای در حال شکلگیری است، سخن از امنیت جمعی بیش از هر زمان دیگری به گوش میرسد. در این زمینه، امضای پیمان دفاع متقابل راهبردی میان پاکستان و عربستان سعودی در ماه گذشته، تحولی مهم در عرصههای جیوپولیتیک و دفاعی تلقی میشود.
هرچند اسلامآباد و ریاض از دههها پیش متحد بودهاند، اما این توافقنامه پیوند دفاعی میان دو کشور را استحکام بخشیده است. با این حال، هنوز پرسشهایی درباره جزئیات دقیق این توافق باقی است. با وجود این، اظهارات مقامات پاکستانی مبنی بر اینکه این پیمان میتواند به سایر کشورها نیز گسترش یابد، باعث گمانهزنی رسانههای جهانی درباره شکلگیری احتمالی «ناتوی مسلمانان» شده است؛ بهویژه به دلیل وجود بند دفاع متقابل در توافق پاکستان و عربستان.
این ایده، هرچند تحقق آن دشوار است، اما جذاب است: یک سازوکار دفاع جمعی که بتواند از تجاوز علیه کشورهای مسلمان جلوگیری کند. سال گذشته، پاکستان هدف تجاوز هند قرار گرفت؛ در سوی دیگر، اسرائیل بیوقفه به خشونت متوسل شده است. تنها در سال جاری، علاوه بر نسلکشی در غزه، رژیم صهیونیستی به لبنان، سوریه، یمن، قطر و ایران نیز حمله کرده است. شاید اگر کشورهای مسلمان از یک سامانه دفاعی نیرومند برخوردار بودند، تلآویو پیش از آغاز کشتار در فلسطین اشغالی یا حمله به کشورهای مستقل، دوبار میاندیشید.
البته پیمانهای دوجانبه یک چیز است، اما همانطور که پیشتر نیز یادآوری شده، چارچوبی برای همکاری دفاعی میان کشورهای مسلمان هماکنون نیز وجود دارد: «ائتلاف نظامی اسلامی برای مبارزه با تروریزم» به رهبری جنرال راحل شریف، فرمانده پیشین ارتش پاکستان، که در عربستان سعودی مستقر است. اکنون ضروی است که این ائتلاف به تمام اعضای سازمان همکاری اسلامی (OIC) گسترش یابد و اصل «تجاوز به یک کشور، تجاوز به همه کشورها» در آن نهادینه شود. حذف هر کشور مسلمان از این سازوکار، هدف کل پروژه را ناکام میکند.
این ائتلاف اصلاحشده باید صرف بر دفاع جمعی متمرکز باشد و نباید هیچ کشور یا بلوک دیگری از وجود آن احساس تهدید کند. هرچند سازمان همکاری اسلامی تاکنون در تحقق ظرفیتهای خود ناکام مانده، اما شاید اکنون که کشورهای مسلمان با تهدیدهای جدی علیه حاکمیت و امنیت خود روبهرو هستند، زمان آن رسیده باشد که از نظر سیاسی و نظامی متحد شوند تا از تجاوز به اعضای این سازمان جلوگیری کنند.
چنین اتحادی میتواند بر اصولی استوار باشد که مهمترین آنها دفاع در برابر تهدیدهای خارجی و هماهنگی در مبارزه با گروههای تروریستی فراملی است.
افزون بر این، زمانی که کشورهای مسلمان در چارچوب دفاع جمعی گردهم آیند، حلوفصل اختلافات درونجهانی آنها ـ مانند بنبست پاکستان و افغانستان ـ نیز آسانتر خواهد شد.
ناتو شاید بهترین الگو نباشد، اما تجربه نشان داده است که کشورهایی که روزی درگیر جنگهای خونین با یکدیگر بودند، امروز برای دفاع مشترک متحد شدهاند. کشورهای مسلمان نیز میتوانند یا در انزوا و منافع محدود ملی باقی بمانند، یا با تجمیع منابع و ارادهها، در زمانه ناامنی جهانی از امنیت جمعی خود دفاع کنند.
مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگراری دید
منبع: داون – Dawn