قمار کابل روی آب میتواند نتیجهای معکوس داشته باشد
خبرگزاری دید: تصور استقلال اقتصادی از طریق سدسازی، با توجه به کمبود منابع مالی، دانش فنی و زیرساختهای نگهداری در افغانستان، توهمی خطرناک است.
رودخانه کابل، شریان حیاتیای است که قرنها زندگی میلیونها نفر را در دو سوی خط دیورند به هم پیوند داده است؛ از کنر و ننگرهار تا خیبرپختونخوا، پنجاب و سند. اما اکنون این رود که روزگاری نماد همزیستی و همکاری بود، در معرض تبدیلشدن به منبعی از تنش قرار گرفتهاست.
پاکستان تودی در مطلبی نوشت، تصمیم حکومت موقت طالبان برای ساخت سدها و پروژههای بزرگ آبی بر رودخانههای کابل و کنر، با حمایت مالی و فنی هند، نگرانیهای جدی در پاکستان ایجاد کردهاست. کارشناسان هشدار میدهند که این طرحها میتواند سالانه تا سه میلیون جریبفوت (حدود ۱۶ درصد) از جریان ورودی پاکستان بکاهد؛ کاهشی که در فصل حساس خریف، زمانی که سد تربیلا به حداقل ظرفیت خود میرسد، خسارات شدیدی به کشاورزی سند و جنوب پنجاب وارد خواهد کرد.
اما پیامدهای این اقدام تنها متوجه پاکستان نیست. حدود ۸۰ درصد از نیازهای غذایی افغانستان — از جمله گندم، آرد و برنج — از پاکستان تأمین میشود. در صورت کاهش تولید کشاورزی در پاکستان، قیمت مواد غذایی در بازارهای افغانستان افزایش خواهد یافت و امنیت غذایی مردم فقیر این کشور بیشتر تهدید میشود.
تحلیلگران میگویند تصور استقلال اقتصادی از طریق سدسازی، با توجه به کمبود منابع مالی، دانش فنی و زیرساختهای نگهداری در افغانستان، توهمی خطرناک است. کمک یک میلیارد دالری هند به کابل برای پروژههای زیربنایی نیز رنگ و بوی سیاسی دارد و در چارچوب راهبرد دهلینو برای فشار بر پاکستان ارزیابی میشود. سابقه استفاده هند از «دیپلماسی آبی» در دره سند نشان میدهد که این حمایتها صرفاً فنی و خیرخواهانه نیستند.
در سوی دیگر، پاکستان تأکید دارد که همواره به حقوق آبی مشروع افغانستان احترام گذاشته و هیچگاه جریانهای بالادستی را بهطور یکجانبه منحرف نکردهاست. اسلامآباد بر این باور است که مدیریت منابع مشترک باید از مسیر همکاری، تبادل اطلاعات و سازوکارهای اعتمادساز پیگیری شود، نه از طریق اقدامات یکجانبه.
نبود توافقنامه رسمی تقسیم آب میان دو کشور، و نیز چالشهای ناشی از عدم شناسایی بینالمللی حکومت طالبان، مانع شکلگیری گفتوگوهای رسمی شدهاست. با این حال، کارشناسان بر ضرورت ایجاد کمیسیون مشترک آبی و هماهنگیهای فنی میان دو طرف تأکید دارند تا از بروز بحرانهای احتمالی جلوگیری شود.
در این تحلیل آمده است که تبدیل آب به سلاح سیاسی، نه برای افغانستان قدرت میآورد و نه برای پاکستان امنیت. کاهش جریان رود کابل میتواند تولید گندم و پنبه در پاکستان را کاهش دهد، قیمت آرد را در پیشاور و کویته افزایش دهد و در نهایت سفره مردم افغانستان را نیز کوچکتر کند.
این مطلب در پایان هشدار میدهد که ثبات از بتن و سیمان حاصل نمیشود، بلکه از همکاری و همدلی میان ملتها شکل میگیرد. رود کابل باید همچنان نماد حیات، اعتماد و برادری باقی بماند، نه ابزاری برای خصومت. بگذاریم آب، همچون دوستی، آزادانه جاری بماند.
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: ف. ز. خان
منبع: پاکستان تودی – Pakistan Today