رقابت منطقهای یا بحران اقلیمی؛ کدام یک خطرناکتر برای جنوبآسیا؟
خبرگزاری دید: دهههاست که انرژی سیاسی منطقه صرف مناقشات مرزی و دشمنیهای تاریخی شده، در حالی که اگر تغییرات اقلیمی زمین را غیرقابل سکونت کند، هیچیک از این رقابتها اهمیتی نخواهد داشت. جنوب آسیا سریعتر از میانگین جهانی درحال گرمشدن است و منطق حکم میکند که این منطقه دیگر توان ادامهٔ خصومتهای طولانیمدت را ندارد.
جنوب آسیا در خط مقدم بحران اقلیمی قرار دارد و همزمان بر لبهٔ فروپاشی ایستاده است. این منطقه با نزدیک به دو میلیارد نفر جمعیت، میان رقابتهای جیوپولیتیکی و شکنندگی زیستمحیطی گرفتار شدهاست. افزایش ۱.۵ درجه سانتیگراد در اینجا پیشبینی دوردست نیست، بلکه واقعیت روزمره میلیونها انسان است. ذوب سریع یخچالهای «قطب سوم» امنیت آبی پاکستان و هند را تهدید میکند؛ خشکسالیهای مکرر فقر و مهاجرت را در افغانستان تشدید کرده و بنگلادش با بالا آمدن سطح دریاها در خطر از دست دادن بخش بزرگی از سرزمین خود است.
دهههاست که انرژی سیاسی منطقه صرف مناقشات مرزی و دشمنیهای تاریخی شده، در حالی که اگر تغییرات اقلیمی زمین را غیرقابل سکونت کند، هیچیک از این رقابتها اهمیتی نخواهد داشت. جنوب آسیا سریعتر از میانگین جهانی درحال گرمشدن است و منطق حکم میکند که این منطقه دیگر توان ادامهٔ خصومتهای طولانیمدت را ندارد. مردم این سرزمین رودخانهها، موسمیها، کوهها و دلتاهای مشترک دارند؛ سامانههایی که همگی زیر فشار بحران اقلیم قرار گرفتهاند.
با عقبنشینی یخچالها، رودخانههای فرامرزی مانند سند، گنگ و براهماپوترا غیرقابل پیشبینیتر شدهاند. آب بهتدریج از یک منبع طبیعی به گسل بالقوهٔ تنش تبدیل میشود. تلاش برای استفاده یکجانبه از سدها و انحراف آب میتواند اختلافات جیوپولیتیکی را تشدید کند، درحالی که واقعیت هیدرولوژیک منطقه نشان میدهد هیچ کشوری نمیتواند بهتنهایی امنیت آب و غذا را تضمین کند.
برآوردها نشان میدهد که جنوب آسیا ممکن است تا میانه قرن، تا ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به دلیل پیامدهای اقلیمی از دست بدهد. کشاورزی، که منبع معیشت بخش بزرگی از جمعیت است، زیر فشار گرما و بارشهای نامنظم قرار دارد. شهرهای بزرگ با آلودگی هوا و کمبود آب دستوپنجه نرم میکنند و نظامهای سلامت در برابر بیماریهای مرتبط با گرما و حشرات ناقل آسیبپذیر شدهاند. این بحران بیش از همه زنان، کارگران غیررسمی و فقرا را هدف قرار میدهد.
تهدید واقعی ثبات منطقه نه در آنسوی مرزها، بلکه در جو، رودخانهها و یخچالهایی نهفته است که سرزمینها را به هم پیوند میدهند. روندهای جهانی مقابله با تغییرات اقلیمی کند و ناکافیاند؛ بنابراین جنوب آسیا باید تابآوری خود را از درون و بهصورت منطقهای تقویت کند. در اینجا، صلح دیگر صرف یک موضع سیاسی نیست، بلکه راهبرد بقاست.
ترکیب سیاستهای مبتنی بر منازعه و بحران اقلیم، این منطقهٔ پرجمعیت را به یکی از خطرناکترین کانونهای جهان تبدیل کرده است. این تهدید وجودی از بسیاری از سلاحها مرگبارتر است و میتواند آینده نسلها را نابود کند. زمان آن رسیده که گفتمان سیاسی از رقابت صفرـجمع به سوی بقا و رفاه مردم تغییر کند و اختلافات بهعنوان مانعی بر سر این هدف دیده شوند.
جنوب آسیا به یک چارچوب منطقهای همکاری اقلیمی نیاز دارد؛ توافقی که تغییرات اقلیمی را نه موضوعی حاشیهای، بلکه مسئلهای امنیتی بداند. این منطقه دو آینده محتمل دارد: ادامهٔ وضع موجود که فقر و بیثباتی را تشدید میکند، یا انتخاب همکاری که میتواند صلح، ثبات و توسعه را بههمراه آورد. آینده نه در میدان نبرد، بلکه با هزینههایی چون گرسنگی، آوارگی و فرصتهای ازدسترفته رقم خواهد خورد.
مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
نویسنده: عایشه خان
منبع: داون – Dawn